Pećinsko selo Klisura
Pećinsko selo Klisura, takođe poznato kao i Pećinsko naselje na Dubravi ili Klisurska Dubrava arheološko je nalazište velike nasobine iz 17. i 18. veka nastalo u velikim bigrenim skladovima klisurske Dubrave, nakon izgradnje većeg broja dobro izdubljenih pećinskih stanova, od strane doseljenicika sa Kosova, knjaževačke Kamenice i pirotskog Strelca.
Ostatak ovog sela (koje je postojalo do 1775. godine) izdubljenog u bigri, otkrio je Jovan Cvijić 1894. godine, koji ih je opisao kao...dvadesetak veštačkih pećina.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kada je selo pod imenom Derbend (pers. دربند - klisura), postalo mesto odmora osmanske vojske na putu između Niške Banje i Pirota, na prostoru Belopalanačke kotline, prilikom povratka iz osvajanja Beograda, deo stanovništva koji je preživeo pokolj tada se preselio i osnovao današnje selo Kremenicu.[2]
Ubrzo potom su, prema tradiciji, deset porodica napravile pećinsko selo po imenu Klisura na bigrenim slapovima klisurske Dubrave. Prema tradiciji, od tih deset porodica samo dve su bile starosedalačke porodice iz Kuru Česme.[3] Prema predanju u ovom selu bilo je oko 100 kuća, a u jednoj pećini živeo je samo jedan rod, koji je pored stambene imao i pećinu za čuvanje stoke, pa se pretpostavlja da je bilo i 100 staja.
Dosad je nađeno 30 zemunica, 3 prirodne okapine i10-ak zatrpanih pećina. Središnji deo ove naseobine nalazi se u vrhu desne dolinske strane periodskog toka Pačke padine.
Pećine se nazivaju imenima rodova koji su ih nastanjivali ili docnije koristili kao pribežišta. Meću njima su kao poznatije, pećine:
- Đerina duvka,
- Misirska duvka,
- Popovske duvke,
- Budurovska duvka,
- Pištoljčovske duvke,
- Karinska duvka,
- Kalamkovske duvke.
Od tog stanovništva koje je živeli na bigrenoj terasi Dubrave potekla su četiri roda u današnjem selu Klisura, od kojih svaki ima različitu Krsnu slavu: Sv. Đorđe, Sv. Nikola, Sv. Dimitrije (Mitrovdan) i sveti Arhanđeo.[3] Oni su se vremenom razgranali u 17 porodica sa 30 domova.[4]
Nakon osnivanja današnjeg naselja Klisura, od 1860. godine pećinski stanovi služe za smeštaj stoke, a neki kao smetlište i groblje.[1]
Izgled[uredi | uredi izvor]
Pećinske prostorije sa bigrenim podom su četvrtaste ili ovalne (elipsastog) oblika. Visoke su 2 do 3,5 metara a široke 3 do 7 metara. Pećine obično imaju dve jame, jednu za skladištenje žita, a drugu za skladištenje pokućstva.[1]
Zidovi nekih pećina imaju otvore, a neke su imale kamene ili drvane ploče kao poklopce za ulazna vrata.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Kostić, Mihajlo (1970). Belopalanačka kotlina. Društvenogeografska proučavanja. Beograd: Geografski institut "Jovan Cvijić". str. 36—38.
- ^ Balkansko poluostrvo, knjiga 1. str 337
- ^ a b „Belopalanačka kotlina, dr. Mihailo Kostić, Geografski institut „Jovan Cvijić“ 1970 – Makroekonomija” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-12-11.
- ^ „Poreklo prezimena, selo Klisura (Bela Palanka) - Poreklo”. www.poreklo.rs (na jeziku: srpski). 2016-04-16. Pristupljeno 2022-12-11.
