Pilotsko izbacivo sedište K-36D-3,5M
Pilotsko izbacivo sedište K-36D-3,5M je složen, savremen sistem zadnje generacije izbacivog sedišta ruske proizvodnje, namenjeno za spasavanje pilota u svima slučajevima, kada se proceni da je njihovo dalje ostajanje u kabini vazduhoplova u neposrednoj opasnosti po njihove živote.[1] Ovo sedište je usavršeno novom modificiranom generacijem specijalno dizajniranih sedišta za 4+ i 5 generaciju aviona kao što su Su-35 i T-50.[2]
Namena[uredi | uredi izvor]
Izbacivo sedište K-36D-3,5M, koje se nalazi u kompleksnom sistemu za spasavanja pilota iz aviona, nakon otkaza vitalnih komponenti, grešaka u pilotiranju ili oštećenja izazvanih ratnim dejstvima, namenjeno je da obezbedi više različitih funkcija od kojih je najznačajnija spasavanje života pilota prinudnim napuštanje aviona (katapultiranje).[1]
Kako se u sastavu sedišta nalazi se i komplet za spasavanje i preživljavanje pilota na kopnu i vodi (gumeni čamac, komplet lekova, hrana, signalni pištolj, specijalna boja za vodu, radio stanica i drugi materijala ono je namenjeno i da slučaju dužeg boravka pilota u prirodi ili na vodi stvorio sve neophodane uslove pilotu za preživljavanje, do njegovog konačnog spasavanja.[1]
Prema konstruktivnim karakteristikama sedište je namenjeno za ugradnju u sve jednokabinske i višekabinske borbene avione i avione za obuku.
Glavne karakteristike[uredi | uredi izvor]
Izbacivog sedišta zadnje generacije K-36D-3,5M smatra se jednim od najsavremenijim izbacivim sedište u svetu) jer rad sedišta kontroliše višeprogramski elektronski sistem koji je povezan sa informacionim sistemom aviona.
Analizirajući parametre o stanju aviona u trenutku pred katapultiranja, digitalni računarski sistem na optimalan način programira rad sedišta, specifičnim početnim uslovima kako bi se obezbedila maksimalna sigurnost pilota u toku procesa izbacivanja. Savremena elektronika sedišta, analizira brzinu, visinu, ugao terena, nagib, ugaonu brzinu leta i druge parametre aviona i sedišta, i sve to koristi u podešavanju procesa katapultiranja.
Primenjena elektronska automatizacije sedišta, uključujući i informacioni sistem aviona, rešava brojne probleme i radikalno smanjuje brzinu i visinu aviona na minimalnu brzinu i visinu, za bezbedno katapultiranje pilota u režimima i najpovoljanijem položaju aviona u prostoru. U program računara ugrađeno je više od stotinu optimalnih algoritama za bezbedan rad izbacivog sedišta u različitim situacijama. Izborom određenog programa računar vrlo brzo reguliše rad izbacivog sedišta, na osnovu početnih parametara aviona u vreme katapultiranja. Nakon katapultiranja program reguliše i sledeće funkcije; nagib sedišta, sprečavanje tumbanja i podešava snagu raketnih motora koji podižu sedište na opotimalnu visinu za sigurno aktiviranje padobrana.
u skladu sa novim međunarodnim zahtevima, K-36D-3,5M sedišta poseduju i određene egonomske osobine, koje su prilagođene antropološkim osobina pilota - od lekih i malih pilota (žena) težine 44 kg do pilota teških do 111 kg, a računar u svom programu vrši i potrebne ispravke u skladu sa težinom pilota. Zahvaljujući ovim osobinama sedišta piloti imaju i udobnije uslove za rad (u odnosu na sedišta prethodnih generacija), što povećava toleranciju organizma na ubrzanja koja se javljaju tokom manevara u vazduhu ili u vazdušnoj borbi, i obezbeđuje bolji položaj tela u sedištu, što umanjuje zamor u toku letenja.
| Karakteristike | Zvezda K-36D-3,5M [2] | Zvezda Km-1 [2] |
|---|---|---|
| Zemlja porekla |  Rusija
|
Rusija
|
| Operativna visina | 0-25.000 m | 0-15.000 m |
| Tip sedišta | „Zero“ - 0-0 (nula-nula) | „Zero“ - 0-0 (nula-nula) |
| Brzina izbacivanja | do 1.400 km/h | do 1.200 km/h |
| Brzina leta aviona | 0-1.300 km/h (2,5 Maha) | 0-1.300 km/h (2,5 Maha) |
| Način izlaska | Bez i kroz krov kabine | Bez i kroz krov kabine |
| Ubrzanje [g] | do 20 „g“ | do 20 „g“ |
| Trajanje izbacivanja u sec | do 0,8 sec | do 1,5 sec |
| Sila potiska | 20.000 N | - |
| Tip vazduhoplova | Su-30, Su-34, MiG-29, MiG-29K/KUB | MiG-21 |
Opis konstrukcije[uredi | uredi izvor]
Primena[uredi | uredi izvor]
Modifijom kabine borbenih aviona i aviona za obuku, izbacivo sedište K-36D-3,5M može se ugraditi u sva verzije aviona savremenih aviona u svetu.
U Rusiji sedište se koristi na svim verzijama Su-30, Su-34, MiG-29M i brodskoj varijanti MiG-29K/KUB.
Trenutno van Rusije sedište K-36D-3,5M se nalazi ugrađeno u avione ratnih vazduhoplovstava Indije, Vijetnama, Alžira.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Sedište k-36D-3.5 (R-36D-3.5m)”. OAO NPP „Zvezda”. Arhivirano iz originala 11. 10. 2016. g. Pristupljeno 11. 10. 2016.
- ^ a b v „Katapulьtnoe kreslo aviacii novogo pokoleniя —K-36D-5”. TechCult.ru, 2016. Pristupljeno 11. 10. 2016.
- ^ (jezik: srpski)Zvaničan sajt Vojske Srbije, Pristupljeno 19. 4. 2010.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- (jezik: ruski) Unificirovannoe katapulьtnoe kreslo K-36D-3,5
- (jezik: nemački) Zwezda K-36