Плућњак
| Plućnjak | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | P. officinalis
|
| Binomno ime | |
| Pulmonaria officinalis | |
| Sinonimi | |
| |
Plućnjak ili medunika (lat. Pulmonaria officinalis) je zeljasta biljka i jedna od prvih koje cvetaju u proleće. Pripada porodici Boraginaceae.[1]
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Ime roda potiče od latinske reči pulmo (pluća) jer na njih podsećaju listovi sa svojim svetlim mrljama. Ime vrste officinalis ukazuje na lekovitu upotrebu. Koristi se kao lek za plućne bolesti i kašalj.[2] Drugi nazivi u narodu su džigeričnjak, lisac, medunica, medunika, kudrovac, plućnik, trava od guje, zigeričnj.[3]
Opis[uredi | uredi izvor]
Višegodišnja biljka sa nezadebljalim korenom. Ima rizom koji je tanak i nerazgranat, a iz kojeg pored adventivnih korenova izbijaju cvetni izdanci i skoro istovremeno lisne rozete. Izdanci su sveže zeleni, pokriveni rastresitim, odstojećim i malo krutim čekinjastim i kratkim, žlezdanim, ali nelepljivim dlakama. Raste sam ili u žbunićima, a stabljika je visoka do 30 centimetara sa mnogo stršećih, čekinjastih dlaka. Listovi pri zemlji sa peteljkom, gornji su sedeći. Listovi su jajasti, zeleni, a mogu imati i bele pege. Cvetne drške su kratke, s gustim žlezdanim dlakama. Cvetovi se razvijaju na vrhu stabljike, u početku ružičasti, zatim prljavo-ružičasti, ređe karmin crveni ili beli. Goli su samo u cevi, s jednom prstenom od dlaka. Stubić je različite dužine, a javlja se i heterostilija. Plod je orašica duga 3,5 do 4 milimetra, u početku s kratkim dlakama, a kasnije je manje-više gola, sjajna, mrka. Cveta od marta do maja.[4]
Rasprostranjenje i stanište[uredi | uredi izvor]
Raste po livadama i šumama u najvećem delu Evrope, severno od Holandije, Danske, južne i srednje Švedske, južne Finske, istočno od srednjeg i južnog dela zemalja bivšeg SSSR, južno od severnih Balkanskih zemanja, severne i srednje Italije, a prema zapadu samo do Ardena i francuske Jure. Pripada srednjoevropskom flornom elementu.[4]
Upotreba[uredi | uredi izvor]
Za izradu lekovitog čaja koriste se potpuno razvijeni listovi koji se prikupljaju u periodu cvetanja biljke. Suše se na hladnom, prozračnom i senovitom mestu u tankom sloju, da bi sačuvali svoju zelenu boju, bez naznaka plesni. Koriste se za lečenje disajnih puteva i upale grla. Pored narodne upotrebe u lečenju biljka se koristi i u dekoraciji. Poznato je nekoliko hortikulturnih formi ove biljke poput "Alba" (cvetovi su beli), "Bowles' Blue" (rozi do svetloplavi cvetovi, belo išarani), "White Wings" (unutrašnji cvetovi beli, spoljašnji rozi) i druge.[2]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Listovi -
Habitus -
Cvet
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Pulmonaria officinalis L. — The Plant List”. www.theplantlist.org. Arhivirano iz originala 12. 08. 2022. g. Pristupljeno 2022-10-18.
- ^ a b „Plućnjak (Pulmonaria officinalis)”. Plantea (na jeziku: hrvatski). 2014-12-14. Pristupljeno 2022-10-18.
- ^ „Plućnjak – Pulmonaria officinalis ► Herbalia” (na jeziku: srpski). 2021-09-25. Pristupljeno 2022-10-18.
- ^ a b Flora SR Srbije VII. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje prirodno-matematičkih nauka. 1975.
