Pozorište u Delfima

Pozorište u Delfima

Pozorište u Delfima je pozorišna građevina na otvorenom prostoru u svetilištu Delfi, nastala, kao „okvir za izvođenje predstava” uporedo sa razvojem dramske strukture u antičkoj Grčkoj. Kao građevina za prikaz dramskih radnji pozorište je bilo jednostavan kružni prostor sa žrtvenikom, timelom, u središtu, gde bi na početku predstave Dionisov sveštenik prinosio žrtvu. Uz timel su stajali glumci, a oko njih, u polukrugu, hor. Kružni oblik mesta prikazivanja bio je uslovljen cikličnim kretanjem hora za vreme predstave.

Pozorište je poznato po svojoj dobroj akustičnosti, zbog poštovanja od strane antičkih arhitekata, jednog od najvažnijih pravila pri oblikovanju pozorišta, da ono mora da omogući svakom gledaocu da čuje ono što se govori na pozornici. Danas se u pogledu akustičnih osobina ovo, kao i druga otvorena grčka pozorišta, smatraju uzorom akustičkog savršenstva.

Pozorište se koristi i danas, tokom leta (turističke sezone), za izvođenje poznatih dela klasične grčke književnosti.

Položaj

Arheološki lokalitet Delfi

Pozorište se nalazi na severozapadnoj strani svetišta Delfi, usečeno u padine Parnasa, na na približno 540 m nadmorske visine. Udaljeno je oko 15 km jugozapadno od grada-luke Kira u Korintskom zalivu i 180 km od Atine.

Istočno od arheološkog nalazišta (na kome se nalazi i pozorište) su današnji Delfi - opština u čijem sastavu je i mesto Hriso, koje se u antičko doba zvalo Krisa. Pored njih prolazi moderan auto-put koji povezuje Amfisu sa Itejom i Arahovom.

Pozorištu u Delfima moglo se prići iz dva pravca: morem preko luke Itea i kopnom preko Beotije, nakon prolaska kroz svetilište Atine pronije (Pronaia) u Marmariji.

Kraća istorija Delfa

Za više informacija pogledajte: Delfi

Delfi se kao selo javljaju već u rano bronzano doba, uporedo sa naseljima kao što su Tirint, Mikena, Orhomenos (Beotija) i druga. Vrlo rano postali su mesto kulta. Bilo je to u kasnomikenskom periodu, koje je pripadalo božanstvima Geji i Posejdonu.

Grci su Delfe smatrali ne samo središtem Helade nego i sveta. Kao svetilište i središte Apolonovog kulta u antici, prihvata se od 8. veka p. n . e. Ono je pronelo slavu Delfa po čitavom antičkom svetu, jer se sa njim nije moglo meriti ni jedno drugo proročište, pa ni ono Zevsovo u Dodoni u Epiru, niti ono u Didimi u Maloj Aziji.

Istorijat

U mnogim aspektima čovekovog umetničkog i intelektualnog delovanja grčka kultura ostala je do danas nenadmašena. Jedna od njenih segmenat bila je i dramska umetnost, koja je koristila pozorište za izvođenje dramskih i lirskih predstave, posebno za vreme održavanja velikih svečanosti.

„ Poznato je da je forma drame izrasla iz religioznih ceremonija na otvorenom. Ceremonije posvećene Dionisu bile su propraćene plesom i pesmom hora. Smatra se da je njihov preobražaj u dramsku radnju započeo u 6. veku p. n. e., kada je Tespis, nasuprot horu, izdvojio horovođu (korifeja) kao glumca (protagonistu). Dijalog između glumca i hora predstavlja začetak drame. U 5. veku p. n. e. Eshil uvodi drugog glumca (deuteragonist), Sofokle trećeg (tritagonist), a broj pripadnika hora, koreuta, ustaljuje se na 12 do 16. U to vreme pozorišne predstave poprimaju organizovani oblik. ”

Sagrađeno je oko 400. godine p. n. e. Nadživelo je mnogo vekova i do današnjih dana ostalo u relativno dobro očuvanom stanju.

U prvo vreme nije postojalo gledalište; posmatrači su stajali, a kasnije sedeli na drvenim klupama postavljenim oko kružnog prostora za izvođače. Klasično pozorište nastalo je iz ovog „rudimentarnog” oblika u trenutku kada se prostor raščlanio na tri osnovna dela:

• Teatron — gledalište,
• Orkestru — pozornicu,
• Skene — pozadinu pozornice sa garderobama za glumce.

Kako se 498. godine pre nove ere jedna takva drvena konstrukcija u antičkoj Grčkoj srušila, usmrtivši pritom nekoliko gledalaca, od tada su gledališta građena na čvrstim, kamenim temeljima.

Pozorište je bilo prošireno u 2. veku p. n. e. Otkriveni natpis govore da je kralj Eumen II 159. godine p. n. e. poslao novac i robove za rad na izgradnji pozorišta.

Panorama svetilišta Delfi sa pozorištem u prvom planu

Arhitektura

Načelna šema grčkog pozorišta

Arhitektonski izgled klasičnog antičkog pozorišta vremenom se razvijalo i obogaćivao ali je njegova trodelna koncepcija sa; teatronom, skenom i orkestrom uvek ostajala nepromenjena. Isti ovi nazivi, ali drugačijeg značenja, prisutni su i u savremenom pozorištu.

Građeno je od parskog kamena na mestu starijeg, drevnog pozorišta koje je bilo drveno. Polukružno gledalište sastoji se od 35 redova stepenastih sedišta, koja su podeljena prolazom u višu i nižu zonu. Zone sedišta imaju po nekoliko segmenata (niža sedam i viša šest) kako bi komunikacija gledalaca bila što lakša i jednostavnija.

Između ostataka paraskenija i skene s jedne i gledalištem sa druge strane, sačuvana je popločana kružna (nepotpuno) orkestra prečnika 18,50 m. Oko orkestre je bio uređen kanal za odvođenje kišnih voda.

Prvi red uz orkestru - proedrija, bio je rezervisan za Dionisove sveštenike, ugledne goste i poslanike iz drugih gradova. U 1. veku p. n. e. paraskenij je bio ukrašen mermernim frizom s motivima Heraklovih junačkih dela.

Kapacitet pozorišta je bio oko 5.000 gledalaca.

Spoljašnje veze

• Delfi - Antičko proročište
• Arhitektura grčkog pozorišta