Портал:Istorija/Biografija 11 2009
Justinijan I (lat. Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus, grč. Ἰουστινιανός; 482 — 14. novembar 565), poznat i kao Justinijan Veliki, bio je vizantijski car od 527. do 565. godine.
Njegovu vladavinu obilježila je ambiciozna, ali samo djelimično ostvarena „obnova Carstva” (lat. renovatio imperii). Ova ambicija izražena je djelimičnim oporavkom teritorija ugušenog Zapadnog rimskog carstva. Njegov general, Velizar, brzo je osvojio Vandalsko kraljevstvo u sjevernoj Africi. Kasnije su Velizar, Narzes i drugi generali osvojili Ostrogotsko kraljevstvo, vratili kontrolu nad Dalmacijom, Sicilijom, Italijom i Rimom nakon više od pola vijeka vladavine Ostrogota. Pretorski prefekt Liberije vratio je jug Pirinejskog poluostrva, uspostavljajući provinciju Spaniju. Ovi pohodi su ponovo uspostavili rimsku kontrolu nad zapadnim Sredozemljem, povećavajući godišnji prihod Carstva za preko milion solida. Tokom svoje vladavine, Justinijan je takođe potčinio Zane, narod na istočnoj obali Crnog mora koji nikada ranije nije bio pod rimskom vlašću. Vodio je borbe sa Sasanidskim carstvom na istoku za vrijeme vladavine Kavada I, a kasnije ponovo za vrijeme Hozroja I; ovaj drugi sukob je djelimično pokrenut zbog njegovih ambicija na zapadu.
Još rezonantniji aspekt njegovog nasljeđa bilo je jednoobrazno prepisivanje rimskog prava — Justinijanov zbornik — koje je i dalje osnovna građanskog prava u mnogim modernim državama. Njegova vladavina takođe je označila procvat vizantijske kulture, a njegov program izgradnje dao je djelo poput Aja Sofije. U Pravoslavnoj crkvi je kanonizovan kao „Sveti car Justinijan”. Zbog svojih restauratorskih aktivnosti, Justinijan se nekad označava kao „posljednji Rimljanin” (lat. Ultimus Romanorum) u istoriografiji sredinom 20. vijeka
…dalje…