Портал:Istorija/Biografija 9 2012
Epaminonda (starogrčki: Ἐπαμεινώνδας, Epameinōndas; Teba, oko 410. p. n. e. – Mantineja, 362. p. n. e.) je bio tebanski vojskovođa i državnik iz 4. veka p. n. e. koji je izveo drevnu Tebu iz podjarmljenog položaja pod kojim je bila za vreme spartanske hegemonije, i za relativno kratko vreme stvorio od nje veliku silu. Slomivši spartansku vojnu silu pobedom kod Leuktre (371. p. n. e.), on je oslobodio mesenske helote koji su, počev od 7. veka p. n. e., bili u potlačenom položaju u odnosu na spartijate. Takođe, Epaminonda je promenio političku mapu tadašnje Grčke, razbivši nekadašnje saveze i stvorivši nove, a nadzirao je i podizanje čitavih gradova. Na buduća pokolenja dosta je uticao u vojnom pogledu, uvevši i sprovevši u praksu nekoliko inovatnih taktika, od kojih je najpoznatija formacija „kosi stroj“ pomoću koje je izvojevao čitav niz pobeda.
Znameniti rimski orator Ciceron nazivao ga je „prvim čovekom Helade“, premda je u njegovo vreme (1. vek p. n. e.) uspomena na Epaminondu bila poprilično maglovita. Reforme koje je Epaminonda uveo u politički život Grčke, u cilju da od nje napravi federaciju autonomnih polisa, nisu bile dugog veka, te su borbe za hegemoniju nad Grčkom nastavljene nedugo nakon njegove smrti, ne manjom žestinom. Dvadeset i sedam godina nakon smrti mu, nepokorna Teba bila je sravnjena do temelja od strane Aleksandra Makedonskog. Sve u svemu, Epaminonda — koji je mnogo hvaljen u svoje vreme i smatran oslobodiocem — u antičkoj i savremenoj istoriografiji je ostao zapamćen po pohodima iz 371-362. p. n. e., koji su znatno oslabili moć vodećih grčkih polisa, na koje će se ubrzo potom sručiti Filip II Makedonski.
...dalje...