Портал:Istorija/Izabrani 15 2009
Stari Ras je srednjovekovni kompleks spomenika koji se nalazi na mestu na kome su se spajali putevi sa zapada i juga i vodili dalje ka istoku. Tokom jednog milenijuma tu su se smenjivale razne vojske, države, a značaj grada je vremenom rastao i opadao. Kompleks se sastoji od više spomenika, a najznačajniji lokaliteti koji su obuhvaćeni istraživanjima su: Gradina na Pazarištu sa Podgrađem, Trgovište, Gradina u Postenju, Reljina gradina, crkva u Naprelju i latinska crkva u Postenju. Gradina na Pazarištu sa Trgovištem zajedno sa obližnjim manastirom Sopoćani, manastirom Đurđevi stupovi i crkvom svetih Apostola Petra i Pavla svedoči o veličini i značaju Rasa u srpskoj srednjovekovnoj državi.
Ostaci Starog Rasa se nalaze na lokalitetu Gradina na Pazarištu sa donjim gradom Trgovište koji se nalazi na 11 km zapadno od Novog Pazara u blizini manastira Sopoćani. Poslednjih godina je pokrenuto istraživanje kojim se pokušava dokazati da je prava lokacija grada utvrđenje Gradina u Postenju koje se nalazi na 2 km od Novog Pazara. Ime Ras najverovatnije vodi poreklo od naziva utvrđenja Arsa koju pominje vizantijski istoričar Prokopije u VI veku. Srpska srednjovekovna država je prema imenu grada dobila naziv Raška, što je kasnije korišćeno kao ekvivalent sa nazivom Srbija.
U Rasu su nastala neka najstarija očuvana dela srpske umetnosti, a krajem XII veka je bio kulturni centar države. Ceo kompleks se od 1979. godine nalazi na UNESKO-voj listi svetske baštine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Stari Ras i Sopoćani.