Pretkompjuterski mediji

Pretkompjuterski mediji su mediji nastali prije tehnologije kompjutera - štampa, radio i televizija.

Štampa

Prve štampane novine u današnjem smislu riječi nastale u holandskom gradu Antverpenu ili Arvenu 1605. godine, pod nazivom Antverpenske novine Pojava štampe kao prvog masovnog medija uticala je na opismenjavanje stanovništva. Prva rana izdanja novina karakterisalo je nekoliko elemenata: "* Štampa je izlazila neredovno u nepravilnim vremenskim intervalima

• Stil pisanja i jezik sadržaja novina bili su neujednačeni
• Distribucija i dostavljanje novina predstavljali su veliki izazov za izdavača. Iako se ta vremenska diferencijacija konstantno smanjivala, ona je dugo bila problem za izdavače i korisnike štampe.
• Standardi forme novina nisu postojali i bili su različiti od novina do novina, ali često i kod novina iste vrste.
• Novine nisu imale stalne nazive, često ni naslove sadržaja teksta.
• Nisu postojale rubrike ni žanrovi, u današnjem smislu reči.
• Novinarski posao obavljali su izdavači, često i vlasnici štamparija. Nije postojala podela rada kakvu poznajemo u savremenoj štampi i novinarstvu uopšte.
• Teme koje su privlačile pažnju uglavnom su bili događaji iz trgovine, industrije, saobraćaja, bankarstva, teme o ratovima, vojnim pohodima, diplomatiji, događaji sa dvorova, teme iz sakralnog, crkvenog života, ali i teme vezane za spektakle, spletke, senzacije i razna čudesa.
• Novine iz ranog perioda pojavljivanja (17. vek) smatrane su formom nepouzdanog obaveštavanja, jer su se priče o događajima bitno razlikovale od stvarnog događaja."

Sve do pojave radija, gotovo 300 godina, štampa je imala medijski monopol, a konkurencija je postojala samo između različitih izdavača. Tehničko-tehnološka dostignuća 20. vijeka prouzrokovala su inovacije u pogledu izuma u proizvodnji i distribucije novina. Neki od njih su : Kelnerova mašina, ravnocilindrična mašina, rotaciona mašina, tehnike za slaganje slova, žičani i bežični telegraf. Čak i nakon 1903. godine i nastanka medija zvuka-radija, štampa je opstala na medijskom tržištu zahvaljujući iskusnim novinarima, vjernim čitaocima, kvalitetnim izdavačima, razvijenim kanalima distribucije i uvođenju novih novinarskih formata u svojim izdanjima.

Radio

Na samim počecima svog nastanka, radio je bio porodični medij. Razvojem portabl prijemnika, sve više se slušao individualno; u šetnji, kolima, na poslu. Teorijsku osnovu za praktičnu primjenu bežične telegrafije, radio - telegrafije, prvi je dao Majkl Faradej, engleski fizičar i hemičar. Njegove ideje o električnim i magnetskim poljima razradilo je nekoliko naučnika, među kojima je i Nikola Tesla. On je opisao sistem bežičnog prenosa signala 1892. godine, a dvije godine kasnije izradio aparate kojima se signal prenosio na daljinu bežičnim putem. Guljelmo Markoni 1897. godine patentirao je aparat za radio telegrafiju. Od 1900. počelo je instaliranje radio - stanica na brodovima trgovačkih mornarica, a stvarane su i prve komercijalne radio stanice.

Sve veća upotreba radija stvorila je potrebu da se taj prostor zakonski uredi, pa je 1912. godine u Americi donesen Zakon o radiju. Nakon donošenja zakona, ovaj medij je imao dvostruku ulogu: informisanje putem vijesti i zabavljanje dramskim i muzičkim programima.1947. godine razvija se tehnologija tranzistorskog radija. Njegove karakteristike su: mala potrošnja električne energije, male dimenzije, upotreba baterija koja je omogućila njegovu prenosivost. 60-ih godina 20. vijeka dolazi do pojave auto - radija, a unapređenjem tehnologije, 90-ih godina se razvijaju MR3 i MR4 plejeri.

Radio karakterišu:

• Zvučni efekati;
• Akustika;
• Prostornost

Televizija

Novu medijsku epohu ostvario je medij-slika, televizija. Pronalazak televizora rezultat je rada nekoliko naučnika - Paula Nipkova, Karla Brauna, Vladimira Zvorkina i Borisa Grabovskog. Ideja o televizoru kao tehničkom aparatu mnogo je starija od momenta nastajanja televizije kao medijskog kanala i javila se još krajem 19. veka. Smatra se da je prvi uspešan pokušaj prikazivanja televizijske slike ostvario je Džon Logi Berd (John Logie Baird). On je mehanički skenirao ekran koji je imao svega 25 linija.

Televizija je 50-ih godina 20. vijeka postala masovni medij. Dva velika spektakla koja je prenosila su krunisanje kraljice Elizabete II 1953. godine i Olimpijske igre u Berlinu. 90-ih godina prošlog vijeka dolazi do pojave kablovske televizije, koja se smatra jednim od najznačajnijih prijekata tog perioda. U Americi više od 80% stanovništva posjeduje kablovsku televiziju, a visok procenat korisnika u Evropi imaju i Francuska i zemlje Beneluksa. Kablovska televizija, za razliku od javne, nema ograničenja u smislu konvencija o emitovanju programa. Sljedeći korak u razvoju ovog medija je nastanak pretplatne televizije koja korisnicima nudi širok izbor tv kanala i otvoren video-sistem.

Tehnološki napredak doveo je do nastanka televizije novog doba - digitalne televizije. Digitalna televizija se prvo pojavila u Sjedinjenim Američkim Državama koje su 2005. godine uvele zakonsku obavezu prelaska sa analognog na digitalno emitovanje televizijskog signala. Savremenu televiziju karakteriše interaktivnost koju postiže kupovinom i glasanjem preko interneta, učenjem na daljinu i komunikacijom sa bankarskim sistemima.

Literatura

• Tatjana Tapavički Duronjić, "Komuniciranje u medijasferi", Beograd 2011. godine. ISBN 978-86-84753-51-1. str. 157-176.
• Tatjana Tapavički Duronjić, "Kompjuterska kultura i moderni mediji", Banja Luka 2008. godine. ISBN 978-99938-34-77-9. str. 22-33.
• Radmila Čokorilo, "Radio kao medij", Banja Luka 2009. godine. ISBN 978-99938-34-95-3. str. 35.