Rabin Juda Lerma

Rabin Juda Lerma (Solun – 1642, Beograd) bio je glavni rabin Beograda od 1617. godine. Bio je ujak beogradskog rabina Josefa Almosnina.

Poticao je iz porodice učenih teologa iz Španije i nosio je ime svoga dede Jude Lerma, pisca knjige „Lehem Jehuda” (Jehudin život - יהודה להם). Kao učenik istanbulskog rabina Mordehaja Kalaja, sa njim je nastupilo vreme razvoja jevrejske teološke nauke u Beogradu, te je, pored Istanbula i Soluna, i Beograd postao središte kome su se učeni rabini toga vremena usmeravali. Zbog svojih doprinosa, ime rabina Jude Lerma sreće se u mnogim delima savremenih jevrejskih naučnika i pisaca, koji mu odaju puno priznanje i poštovanje. Njegovu školu pohađali su i kasnije poznati beogradski hahami Ašer Konforti, Rafael Parnaspal, Josef Aseo i Aron Eškenazi. Rabin Lerma pisao je mnoge rasprave poput „Tešuvot” (Odgovori - תשובות).

Osim uloge rabina, obavljao je, što je u to vreme bila praksa, i ulogu sudije u sporovima među članovima jevrejske zajednice. Simbioza uloga rabina i sudije odnosila se i na donošenje građanskih presuda među članovima beogradskih Jevreja, ali i Srbije. O ovim sporovima više se može pročitati u spisima koje je objavio njegov naslednik, beogradski rabin Simha Koen (Simha ben 8Geršon Hakoen). Nažalost, većina rukopisa rabina Jude Lerma uništena je u požaru koji se desio oko 1640. godine. Jedan od njegovih učenika, pomenuti rabin Simha Koen, beogradski aškenaz, koga je Lerma preporučio jevrejskoj zajednici Beograda za svoga naslednika u rabinatu, posle Lermaove smrti, zalažući se za čast svoga učitelja, sabrao je njegove preostale sačuvane pisane rasprave (responze) od mnogih rabina i učenika i odštampao ih je u Veneciji 1647. godine, pod imenom „Peletat bet Jehuda” (Sačuvano iz kuće Judine - יהודה בית פליטת). U tim raspravama, pored ostalog nalaze se i rabi Lermine presude u građanskim sporovima članova jevrejske zajednice. Pa tako i novčani sporovi, rasprave po pitanju ritualnog kupatila u Beogradu, spor koga je raspravio i zapisao o ortačkom poslu uvoza i izvoza između Beograda i Ankone, u koji su stranke uložile sumu od 4406 zlatnika, što je u to vreme bio značajan novac. Takođe, u jednom od zapisa navodi se da se u svemu slaže sa sporazumom među jevrejskim opštinama, koji je izvesni rabi Lav predložio za Jevrejsku opštinu u Petrovcu, prema kome ni jedan Jevrejin ne sme biti zakupac carskog poreza, harača, jer prema tadašnjim navodima, kada Jevrejin upotrebljava presiju pri naplati, to se zamera svim Jevrejima i mnogi nevini trpe zbog toga veliku štetu. Lerma je u presudama koje su se ticale finansijskih pitanja, rešavajući materijalni spor, pored ostalog dodavao i teološke opservacije poput „Svevišnji nam je dao preko Mojsija nauk Istine, dobre zakone i pravedne presude, kao što piše: Putevi su Tore prijatni, njene su staze miroljubive. Pravedni koračaju po njima, a grešni će na njima pasti“.

Rabin Lerma umro je u Beogradu 1642. godine.

Spoljašnje veze

• Jevrejska digitalna biblioteka