Sindrom aspiracije mekonijuma
| Sindrom aspiracije mekonijuma | |
|---|---|
.png) | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| Specijalnost | Pedijatrija |
Sindrom aspiracije mekonijuma (MAS) (engl. Neonatal aspiration of meconium) je respiratorni distres uzrokovan prisustvom mekonijuma u plućima novorođenčeta, uz karakterističan rendgenski nalaz na plućima. Nastaje ispuštanjem mekonijuma u matericu pre rođenja deteta. On može da bude znak fetalnog distresa, izazvanog „patnjom” ploda.[1] Kako je mekonijum vrlo iritantnan za pluća, ako se u njima pojavi u većim količinama, može da deluje nadražajno i izazove delimičnu ili potpuna opstrukcija disajnih puteva, hiperinflaciju, atelektazu, pneumonitis i klasičnu inflamacijsku reakciju.[2]
Epidemiologija[uredi | uredi izvor]
- Morbiditet/Mortalitet
Incidenca distresa je 2 slučaja na 1.000 živorođene dece godišnje, dok je mortalitet obolele novorođenčadi > 10%.
U industrijskom svetu, meekonijum u amnionske tečnosti otkriven je u 8-25% svih porođaja nakon trudnoće od 34 nedelje. Istorijski gledano, oko 10% novorođenčadi rođeno je sa mekonijum-obojenom plodovom vodom i razvijenim sindromom aspiracije mekonijuma. Promene u akušerskoj i neonatalnoj praksi učinile su da se smanjenji incidence MAS-a.[3]
U zemljama u razvoju gde nije dostupna odgovarajuća prenatalne nege i gde su česta rađanja po kućama, učestalost MAS-a je značajno veća i povezana je i sa većom stopom smrtnosti.
Etiologija[uredi | uredi izvor]
Fetalni distres izaziva hipoksijsko-ishemijski fetalni distres. Mekonijum u plućima ima sledeće efekte:
- Mehanički
Delimična ili potpuna opstrukcija disajnih puteva, hiperinflacija, atelektaza;
- Hemijski
Pneumonitis, klasična inflamacijska reakcija.
Patofiziologija[uredi | uredi izvor]
Mekonijum se intrauterino stvara pod uticajem neuronske stimulacije, tokom procesa sazrevanja želudačno-crevnog trakta i obično je izazvana hipoksijom fetusa. Kako se fetus približava periodu sazrevanja želudačno-crevnog trakta, vagusne stimulacije iz glave ili kompresije kičmene moždine mogu izazvati peristaltiku i relaksaciju sfinktera rektuma što mekonijumu otvara prolaz za eliminaciju iz organizma u plodovu vodu. Efekti mekonijuma u plodove vode su dobro izučeni jer direktno utiču na:
- Promenu sastava amnionske tečnosti,
- Smanjenje antibakterijske aktivnost, što potom povećava rizik od perinatalne bakterijske infekcije.
- Iritaciju kože fetusa, čime se povećava učestalost pojave toksičnog eritema.
Međutim, najteža komplikacija pojave mekonijuma u materici je njegov uticaj na oblikovanje plodove vode pre, za vreme, i posle rođenja, i pojavu sindroma aspiracije mekonijuma. Aspiracija indukuje hipoksiju preko četiri glavna plućna mehanizma: opstrukcije disajnog puta, disfunkcije surfaktanta, hemijskog pneumonitisa i plućne hipertenzije.[4][5][6]
Opstrukcija disajnih puteva[uredi | uredi izvor]
Potpuna opstrukcija disajnih puteva mekonijumom rezultuje atelektazom. Parcijalna opstrukcija izaziva efekat „loptastog ventila”, zbog pojave vazduha izolovanog u preterano rastegnutim alveolama. Preterana rastegnutost disajnih puteva javlja se tokom udisaja kada mekonijum ulazi u pluća gde potom izaziva kolaps disajnih puteva, što stvara povećani otpor prilikom izdisaja. Gas koji je zarobljen u plućima može da probije zid alveola, i dospe u pleuru (tako nastaje pneumotoraks), sredogruđe (pneumomedijastinum), ili srčanu kesu (pneumoperikardijum).
Disfunkcija surfaktanta[uredi | uredi izvor]
Mekonijum ne samo da deaktivira dejstvo surfaktanta već može i da inhibira sintezu surfaktanta.[7][8] Nekoliko konstituenata mekonijuma, posebno slobodne masne kiseline (npr. palmitinska, stearinska, oleinska), imaju veći minimalni površinski napon od surfaktanta i odvajaju ga od alveolarnog površine, što dovodi do difuzne atelektaze.[9]
Hemijski pneumonitis[uredi | uredi izvor]
Enzimi, žučnih soli i slobodne masne kiseline iz mekonijuma iritiraju disajne puteve i parenhim pluća, uzrokujući oslobađanje citokina (uključujući faktor nekroze tumora (TNF-α, interleukin (IL)-1ß, IL6, IL8, IL13), i iniciraju pojavu difuznog pneumonitisa koji može početi u roku od nekoliko sati od aspiracije mekonijuma.
Svi ovi efekati na plućima mogu da proizvedu nesklad između odnosa ukupna ventilacija — perfuzija (V/Q).
Uporna plućna hipertenzija novorođenčeta[uredi | uredi izvor]
Da bi se dodatno komplikovale stvari u ovom sindromu, kod mnoge dece nakon aspiracije mekonija javlja se lakša ili srednje teška plućna hipertenzije novorođenčeta, kao posledica hroničnog stresa u materici i zadebljanja na plućnim krvnim sudovima. Ona dalje doprinosi hipoksemiji u sindromu izazvanom aspiracijom mekonijuma.[10]
Na kraju, iako je mekonijum sterilan, njegovo prisustvo u vazdušnim putevima može kod odojčeta predisponirati plućnu infekciju.
Klinička slika[uredi | uredi izvor]
Kod terminskog ili postterminskog novorođenčeta prisutni su sledeći klinički znaci;
- Koža i nokti prebojeni su žuto-zelenim pigmentom;
- Znaci teškog respiratornog distresa ;
- Klinički znaci hipoksijsko - ishemijske encefalopatije.
Dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Dijagnoza sindroma izazvanog aspiracijom mekonijuma može se utvrditi na osnovu:
- Anamneze
Perinatalna asfiksija (podatak o zeleno prebojenoj plodovoj vodi).
- Kliničke slike;
- Laboratorijske analize
- Gasne analize krvi (hipoksemija, hiperkapnija, acidoza);
- Elektroliti seruma;
- Krvna slika;
- Bakteriološka obrada (hemokultura, koprokultura, trahealni aspirat, brisevi);
- Radiografije pluća
- Karakteristična hiperinflacija sa zaravnjenom dijafragmom, grubi mrljasti infiltrati nepravilnog oblika, znaci povećane količine tečnosti u plućima;
- Nekad je prisutan pneumotoraks ili pneumomedijastinum.
- Ehokardiogram srca
- Test hiperoksije i test hiperoksije-hiperventilacije
- Test hiperoksije pozitivan kod MAS-a; negativan kod PPHN i USM;
- Test hiperoksije-hiperventilacije pozitivan, potvrđuje udruženost sindroma izazvanog aspiracijom mekonijuma i PPHN; negativan kod USM.
- Određivanje pre i postduktalne razlike parcijalnog pritiska kiseonika (RaO2).
Patohistologija[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Diferencijalna dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Diferencijalno dijagnostički treba imati u vidu sledeće bolesti i stanja:
- Aspiracijski sindrom
- Lečenje urođenih srčanih mana kod plućne hipertenzije
- Urođenu dijafragmalnu kilu dece
- Upalu pluća
- Idiopatsku plućnu arteriju hipertenziju dece
- Sepsu
- Tešku plućnu hipertenziju dece
- Nedostatak površinskih aktivnih supstanci
- Prolaznu tahipneju
- Transpoziciju velikih krvnih sudova
Terapija[uredi | uredi izvor]
Postupci u porođajnoj sali[uredi | uredi izvor]
Uklanjanje mekonijuma iz početnih delova respiratornog trakta (nos, ždrelo, usta), pre prvog udaha;
Po potrebi nakon vuzualizacija glasnih žica, intubacija i aspiracija, u slučaju:
- fetalnog distresa (prenatalno);
- Izostale aspiracije pre prvog udaha;
- Prisustva guste, gromuljice plodove vode;
- Depresije CNS-a.
Lečenje novorođenčeta na OIN[uredi | uredi izvor]
- Opšte terapijske mere
- Toaleta respiratornog trakta;
- Oksigenoterapija;
- Korekcija metaboličkih i acido-baznih poremećaja.
- Specifične terapijske mere
- Primena mehaničke ventilacije uz individualno određivanje parametra (relativno dug ekspirijum, visoka frekvenca, niži PEEP)
- Primena surfaktanta
- Antibiotska terapija
- Kortikosteroidi.
Prognoza[uredi | uredi izvor]
Kod većina odojčadi sa sindromom aspiracije mekonijuma (MAS) potpuno se oporavljaju plućne funkcije. U nešto većem riziku su bebe koje su u rizik od razvoja reaktivnih bolesti disajnih puteva u prvih 6 meseci života (50%).
Prenatalni i intrapartum događaji koji su doveli do pokretanja mekonijuma mogu da dovedu dete u sitaciju da ima dugotrajni neurološki deficit, uključujući i oštećenja centralnog nervnog sistema, psihogene napade, mentalnu retardaciju i cerebralnu paralizu.
- Mortalitet
- retrospektivna analiza pokazala je da je ukupna stopu smrtnosti kod ovog sindroma 1,2% u Sjedinjenim Američkim Državama.[11]
- Stopa smrtnosti usled teške parenhimske bolesti pluća i plućne hipertenzije iznosi oko 20%.
- Druge komplikacije uključuju: pneumotoraks, pneumomediastinum, pneumopericardium i plućni tranzitorni emfizem. One se javljaju u 10-30% dece sa sindromom aspiracije mekonijuma.
- Neurološka oštećenja kod preživelih nisu prvenstveno posledica dejtsva mekonijuma, već i druge intrauterina patofiziologije, uključujući hronični hipoksiju i acidozu.[12]
Prevencija[uredi | uredi izvor]
U cilju prevencije razvoja sindroma aspiracije mekonijuma treba pravovremeno preduzeti sledeće mere:
- Identifikaciju trudnica sa povećanim rizikom od hipoksičnog fetalnog distresa.
- Primeniti adekvatan perinatološkom pristup.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Singh BS, Clark RH, Powers RJ, Spitzer AR. Meconium aspiration syndrome remains a significant problem in the NICU: outcomes and treatment patterns in term neonates admitted for intensive care during a ten-year period. J Perinatol. 2009 Jul. 29(7):497-503.
- ^ Katz VL, Bowes WA: Meconium aspiration syndrome:Reflection on a myrky subject. Am J Obstet Gynecol;1992;166:171-83.4.
- ^ Ghidini A, Spong CY. Severe meconium aspiration syndrome is not caused by aspiration of meconium. Am J Obstet Gynecol. 2001 Oct. 185(4):931-8
- ^ Crowley MA. Neonatal respiratory disorders. In: Martin RJ, Fanaroff AA, Walsh MC, eds. Fanaroff and Martin's Neonatal-Perinatal Medicine. 10th ed. St. Louis, MO: Elsevier Saunders; 2015:chap 74.
- ^ Waldemar AC, Ambalavanan N. Respiratory tract disorders. In: Kliegman RM, Stanton BF, St Geme JW III, Schor NF, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 20th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016:chap 101
- ^ Wyckoff MH, Aziz K, Escobedo MB, Kapadia VS. Part 13: Neonatal Resuscitation: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation. 2015; 3;132(18 Suppl 2):S543-560.
- ^ Janssen DJ, Carnielli VP, Cogo P, et al. Surfactant phosphatidylcholine metabolism in neonates with meconium aspiration syndrome. J Pediatr. 2006 Nov. 149(5):634-9.
- ^ Clark DA, Nieman GF, Thompson JE, et al. Surfactant displacement by meconium free fatty acids: an alternative explanation for atelectasis in meconium aspiration syndrome. J Pediatr. 1987 May. 110(5):765-70.
- ^ Terasaka D, Clark DA, Singh BN, Rokahr J. Free fatty acids of human meconium. Biol Neonate. 1986. 50(1):16-20.
- ^ Wiswell TE, Tuggle JM, Turner BS. Meconium aspiration syndrome: have we made a difference? Pediatrics. 1990 May. 85(5):715-21.
- ^ Singh BS, Clark RH, Powers RJ, Spitzer AR. Meconium aspiration syndrome remains a significant problem in the NICU: outcomes and treatment patterns in term neonates admitted for intensive care during a ten-year period. J Perinatol. 2009 Jul. 29(7):497-503.
- ^ Ghidini A, Spong CY. Severe meconium aspiration syndrome is not caused by aspiration of meconium. Am J Obstet Gynecol. 2001 Oct. 185(4):931-8.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Committee on neonatal ventilation (meconium) chestcompressions: Guidelines proposed at the 1992 NationalConference of cardiopulmonary Resuscitation and emergencycardiac care. J A M A 1992; 268:2276-91.2.
- Fanaroff AA, Martin RJ. Neonatal-Perinatal Medicine. 6 thed. St. Louis: Mosby; 1997.3.
- Ng PC: Dexamethason in meconium aspiration. Eur J Pediatr1995; 154:754.5.
- Wiswell ET, Bent CR: Meconium staining and the meconiumaspiration syndrome-unresolved issues.Pediatr Clin NorthAm. 1933; 40:955-81.</ref>
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Klasifikacija | |
|---|---|
| Spoljašnji resursi |
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
