Skrining malignih tumora jajnika i jajovoda
Skrining malignih tumora jajnika i jajovoda za sada je definisan samo u populaciji žena sa visokim rizikom, jer nije zvanično prihvaćena ni jedna skrining metoda za detekciju karcinoma jajnika u generalnoj populaciji žena, i pored toga što se intezivno sprovode mnogobrojne, randomizirane, meta-studije sa ciljem da se uspostavi i definiše skrining i u populaciji žena sa srednjim rizikom.[1] Naime, za sada nema pouzdanih instrumenata koji bi mogli da se masovno koriste za skrining karcinoma jajnika i jajovoda u široj populaciji; čak ni CA125, sam ili u kombinaciji sa transvaginalnom ultrasonografijom. nije ubedljivo dijagnostičko sredstvo ranih stadijuma, te ne može smanjiti mortalitet od ove bolesti[2]
Karakteristike skrininga[uredi | uredi izvor]
Skrining je metoda koja ima za cilj da otkrije poremećej zdravlja na čiji se tok i/ili ishod može pravovremeno delovati. Da bi neka metoda imala karakteristike skrininga potrebno je, da zadovoljava sledeće kriterijume:[3]
- da poseduje visoku specifičnost,
- senzitivnost,
- negativnu i pozitivnu prediktivnu vrednost,
- da je pouzdan,
- da je jednostavan za izvođenje,
- da je bezbedan,
- da je što manje neprijatan.[3]
Ograničenja za skrinig tumora jajnika i jajovoda[uredi | uredi izvor]
Kako se uloga skrininga (kao metode detekcije) ogleda u otkrivanju promene u prekliničkoj fazi bolesti, kada još nije došlo do ispoljavanja simptoma bolesti, kod skrining za karcinom jajnika ona ima mnoga ograničenja i ne može u potpunosti primeniti, jer ne postoji preklinička faza bolesti u kojoj je moguće otkriti postojanje maligniteta.[3]
Trenutno najprecizniji i najšire prihvaćen skrining protokol (koji ne ispunjava stroge kriterijume Američke organizacije za prevenciju bolesti (US preventive services task force)[4]. obuhvata:[3]
- Oređivanje vrednosti CA 125
- Transvaginalni dopler ultrazvučni pregled.[1]
Dijagnostičke metode[uredi | uredi izvor]
Sadašnje dijagnostičke metode koje se mogu primeniti u skriningu tumora jajnika i jajovoda obuhvataju:[3]
- Pregled,
- Procenu simptoma,
- Imidžing dijagnostiku,
- Biohemijske markere.[5]
Biohemijski markeri[uredi | uredi izvor]
U upotrebi za rano otkrivanje malignih tumora jajnika trenutno je najzatupljeniji tumor-asocirani antigen CA125, zasnovan na činjenici da tumori u ranoj fazi dovode do biohemijskih poremećaja koji uslovljavaju pojavu specifičnih tumorskih markera.[3]
- Rezultati
Povišene vrednosti ovog tumorskog markera mogu se naći u različitim stanjima i oboljenjima nemaligne prirode, kao što su:
- miomi materice,
- endometrioza,
- zapaljenjski procesi,
- maligni tumori drugih lokalizacija.[3]
Multimodalni dijagnostički pristup, uz određivanje tumorskog markera CA125, povećava senzitivnost, specifičnost i pozitivnu prediktivnu vrednost.[6]
- Ograničenja
Faktori koji mogu da utiču na vrednosti ovog biomarkera, su:[3]
- rasa,
- životna dob,
- pušenje,
- gojaznost.[7]
Uprkos ovim nedostacima i ograničenjima, CA125 je najčešće proučavan biohemijski marker za ovarijalni karcinom.[3]
Suprotstavljeni stavovovi[uredi | uredi izvor]
Kako trenutno ni jedno profesionalno udruženje na globalnom nivou ne preporučuje sistematski skrining u široj populaciji za karcinom jajnika.[8] nameće se, velika potreba za otkrivanjem novih biomarkera sposobnih za dopunu CA125 a u cilju poboljšanja dijagnostike i kliničkog lečenja.[3]
Iako, pored identifikacije ciljne grupe, nije dokazan pad mortaliteta od malignih tumora jajnika i jajovoda, preporuka je da se sprovodi jednogodišnji skrining žena primenom transvaginalnog ultrasonografskog pregleda i određivanje tumorskog markera CA 125.[3] [9][10]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Menon U. Ovarian cancer screening. CMAJ 2004;171:323-4.
- ^ Skrining malignih tumora jajnika i jajovoda U: Vesna Paunović, Mogućnosti preoperativne predikcije optimalne citoreduktivne hirurške terapije kod bolesnica sa odmaklim epitelijalnim karcinomom ovarijuma i primarnim karcinomom jajovoda Doktorska disertacija, FMN Univerziteta u Kragujevcu, 2016. str.12
- ^ a b v g d đ e ž z i j Skrining malignih tumora jajnika i jajovoda U: Vesna Paunović, Mogućnosti preoperativne predikcije optimalne citoreduktivne hirurške terapije kod bolesnica sa odmaklim epitelijalnim karcinomom ovarijuma i primarnim karcinomom jajovoda Doktorska disertacija, FMN Univerziteta u Kragujevcu, 2016. str.12-13
- ^ Calogne N. Screening for ovarian cancer: recommendation statement. Ann Fam Med 2004;2:260-2.
- ^ Flaming GF, Ronnett BM and Seidman J. Epithelial ovarian cancer. In: Barakat RR,Markman M and Randall ME, eds. Principles and Practice of Gynecologic Oncology, 5th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins;2009:763-836
- ^ Clarke-Pearson DL. Clinical practice. Screening for ovarian cancer. N Engl J Med 2009;361:170-7.
- ^ Johnson CC, Kessel B, Riley TL, et al. The epidemiology of CA-125 in women without evidence of ovarian cancer in the Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian Cancer (PLCO) Screening Trial. Gynecol Oncol 2008;110:383-9.
- ^ Brown DL, Andreotti RF, Lee SI, et al. ACR appropriateness criteria(c) ovarian cancer screening. Ultrasound Q 2010;26:219-23.
- ^ De Priest P, De Simone PC. Ultrasound Screening for the Early Detection of Ovarian cancer. J Clin Oncol 2003;21:194-9.
- ^ Olivier RI, Lubsen-Brandsma MA, Verhoef S, et al. CA 125 and transvaginal ultrasound monitoring in high-risk woman cannot prevent the diagnosis of advanced ovarian cancer. Gynecol Oncol 2006;100:20-6.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vesna Paunović, Mogućnosti preoperativne predikcije optimalne citoreduktivne hirurške terapije kod bolesnica sa odmaklim epitelijalnim karcinomom ovarijuma i primarnim karcinomom jajovoda Doktorska disertacija, FMN Univerziteta u Kragujevcu, 2016.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
