Pređi na sadržaj

Teofilo Kurkuas

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Teofil Kurkuas ( grč. Θεόφιλος Κουρκούας , fl. ca. 920–960) je bio istaknuti vizantijski general u 10. veku. Bio je i deda vizantijskog cara Jovana I Cimiskija (r. 969–976).

Biografija[uredi | uredi izvor]

Teofil je bio potomak porodice Kurkuas, porodice jermenskog porekla koja je postala jedna od glavnih porodica među anadolskom vojnom aristokratijom početkom 10. veka. [1] [2] Njegov otac se verovatno zvao Roman, a on je verovatno bio unuk Jovana Kurkuasa Starijeg, koji je služio kao komandant Hikanatoi puka i kovao zaveru protiv cara Vasilija I (r. 867–886) 870-ih. [3] [4] Teofilo se verovatno može poistovetiti sa osobom koja se u savremenim arapskim i jermenskim izvorima pominje kao aš-Šamišak ili Ch'mššik, što ukazuje da je već nosio prezime ili naziv Cimiskije, kojem je poznat njegov unuk, car Jovan I Cimiskije (r. 969–976). [3] [5] Iako vizantijski izvori insistiraju da je ovo prezime dato isključivo kasnijem caru, i da potiče od jermenske reči za vrstu malih crvenkastih sandala koje su nosile žene na Istoku, [6] možda potiče od reke i istoimenog grada Čimihgezeka u južnom delu teme Mesopotamije, gde je verovatno Teofil bio aktivan, možda kao lokalni strateg (vojni guverner). [5]

Teofil je bio mlađi brat proslavljenog generala Jovana Kurkuasa, koga je car Roman I Lakapin (r. 920–944) imenovao za domestika shola (tj. vrhovnog komandanta carskih vojski) oko 923. godine i služio je na ovoj dužnosti 22 godine godine. [7] Teofil se prvi put pominje 923. godine, kada je zajedno sa svojim bratom ugušio pobunu haldijskog stratega Varde Boile. On je nasledio poraženog pobunjenika na mestu guvernera ove strateški važne pokrajine do 940. [3] [8] Od 927. pa nadalje, kada je Jovan Kurkuas pokrenuo kontinuirane kampanje protiv susednih muslimanskih pograničnih emirata, Teofil mu je pomagao, posebno u pravcu Jermenije, i pojavio se kao bratov glavni pomoćnik i poručnik. [5] [9] Istorija Teofana Nastavljača hvali njegovu izvrsnost i hrabrost, upoređujući njegove podvige u Gornjoj Mesopotamiji sa dostignućima vojskovođe Justinijana I, Solomona . [3]

Prema De administrando imperio, Teofil je iz Haldije izvršio napade na oblast Fazijana, odnosno istočne delove emirata Kalikala ili Teodosiopolj (savremeni Erzurum). U nepoznatom trenutku obezbedio je i potčinjavanje emirata Avnika, čiji je vladar bio dužan da svog sina pošalje kao taoca u Carigrad . [3]

Teodosiopolj je konačno pao u septembru 949. godine, posle sedam meseci opsade. [10] [3] Teofil je imenovan strategom nove teme Teodosiopolja, i obavljao je tu funkciju najmanje do 952. [3] Njegova sudbina nakon toga nije poznata do detalja, osim što se kod Teofana Nastavljača kratko pominje da je on imao čin magistra i mesto Zpovednika vojski pod carem Nićiforom II Fokom (r. 963–969), moguće kao počasno imenovanje; prema Lizi Andriolo, međutim, ovo je pogrešno tumačenje teksta, koje se zapravo odnosi na Jovana Cimiskija. [3] [11]

Teofilov neimenovani sin oženio se sestrom cara Nićifora II Foke. [1] [12] Par je verovatno imao nekoliko dece, [12] ali njihov jedini poznati sin je car Jovan I Cimiskije, koji je zbacio i ubio svog ujaka 969. godine, vladajući kao stariji car do svoje smrti 976. [13]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b ODB, str. 1156–1157.
  2. ^ Whittow 1996, str. 337–338.
  3. ^ a b v g d đ e ž PmbZ, Theophilos Kurkuas (#28152).
  4. ^ Andriollo 2012, str. 58–59.
  5. ^ a b v Andriollo 2012, str. 66.
  6. ^ Andriollo 2012, str. 71–72.
  7. ^ Andriollo 2012, str. 60–66.
  8. ^ Runciman 1988, str. 70–71.
  9. ^ Runciman 1988, str. 135ff..
  10. ^ Runciman 1988, str. 139–140.
  11. ^ Andriollo 2012, str. 67 (esp. note 48).
  12. ^ a b Andriollo 2012, str. 71.
  13. ^ ODB, str. 1045, 1157.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Теофило_Куркуас&oldid=27023052”