Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije
Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije je tomos (crkveni akt) od 24. maja 2005. godine, kojim je Srpska pravoslavna crkva (SPC) uredila kanonsko-pravni status Pravoslavne ohridske arhiepiskopije (POA) kao autonomne pomesne crkve pod omoforom SPC. Toomos je razmatran na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora SPC, koje je bilo održano od 15. do 26. maja 2005. godine u Beogradu,[1] a usvojen je i objavljen 24. maja, od strane Svetog arhijerejskog sabora SPC, sa potpisom tadašnjeg srpskog patrijarha Pavla.[2]
Tim aktom, koji je bio razmatran, usvojen i objavljen na samom saborskom zasedanju, Pravoslavna ohridska arhiepiskopija je dobila punu crkvenu autonomiju, pod omoforom Srpske pravoslavne crkve. Tomosom je propisano da će se na čelu te autonomne crkve nalaziti Sveti arhijerejski sinod POA, pod predsedništvom arhiepiskopa ohridskog i mitropolita skopskog. Istoga dana (24. maja) tadašnjem ohridskom arhiepiskopu i skopskom mitropolitu Jovanu (Vraniškoskom) bila je izdata i odgovarajuća patrijarhova potvrda o izboru na pomenutu dužnost.[3]
Razna pitanja koja se odnose na primenu i prihvatanje ovog tomosa razmatrana su i tokom narednih godina.[4] Prilikom posete Carigradu, delegacija SPC je početkom 2008. godine zvanično predstavila i uručila primerak ovog tomosa poglavaru Carigradke patrijaršije.[5]
Tokom redovnog zasedanja Svetog arhijerejskog sabora SPC, koje je održano od 15. do 20. maja 2022. godine u Beogradu, razmatrana su pitanja koja se odnose na prevazilaženje crkvenog raskola u Severnoj Makedoniji. Tim povodom je u javnosti postavljeno pitanje o daljem statusu POA, budući da u saborskom saopštenju od 23. maja i potonjem patrijarhovom tomosu od 5. juna nije pominjano ukidanje POA, niti stavljanje van snage Pavlovog tomosa iz 2005. godine.[6][7][8]
Pošto je usvojen i objavljen kao saborski akt, Pavlov tomos iz 2005. godine je mogao biti izmenjen, odnosno dopunjen ili ukinut samo putem donošenja odgovarajućih saborskih odluka, ali ni jedan akt SPC koji je objavljen tokom 2022. i 2023. godine povodom rešavanja crkvenih pitanja u Severnoj Makedoniji, uključujući i odluku o davanju saglasnosti za kanonski otpust arhijereja POA, ne sadrži odredbu o ukidanju, osnosno stavljanju van snage Pavlovog tomosa iz 2005. godine.[9]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Pravoslavna ohridska arhiepiskopija
- Sveti arhijerejski sinod Pravoslavne ohridske arhiepiskopije
- Pravoslavlje u Severnoj Makedoniji
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ SPC (2005): Saopštenje za javnost sa redovnog zasedanja SAS SPC
- ^ POA (2005): Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije
- ^ POA (2005): Potvrda izbora gospodina Jovana za arhiepiskopa ohridskog i mitropolita skopskog
- ^ „SPC (2008): Opet o Ohridskoj Arhiepiskopiji, Tomosu, raskolničkom praznoslovlju”. Arhivirano iz originala 24. 06. 2023. g. Pristupljeno 25. 06. 2023.
- ^ SPC (2008): Poseta Carigradskoj Patrijaršiji
- ^ SPC (2022): Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora
- ^ SPC (2022): Patrijarh srpski Porfirije uručio arhiepiskopu Stefanu Tomos kojim se potvrđuje autokefalnost Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske Arhiepiskopije
- ^ Tomos o autokefaliji Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske arhiepiskopije (2022): snimak izvornog akta
- ^ SPC (2023): Saopštenje za javnost Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vraniškoski, Jovan (2008). Kratka istorija na Ohridskata arhiepiskopija. Beograd: Izdavački fond Srpske pravoslavne crkve.
- Lunić, Tomislav A. (2020). „Makedonski raskol - Odnos Pravoslavne Ohridske Arhiepiskopije i MPC” (PDF). Teološki pogledi. 53 (1): 145—160.
- Perić, Miodrag D. (2023). „Istorijsko-pravni odnosi između Srpske pravoslavne crkve i Makedonske prvoslavne crkve od 1967. godine do danas” (PDF). Politička revija. 76 (2): 115—134.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanična stranica Pravoslavne ohridske arhiepiskopije (POA)
- Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije (2005): snimak izvornog akta
- Tomos o crkvenoj autonomiji Pravoslavne ohridske arhiepiskopije (2005): službeni prevod na makedonski jezik
- Tomos on the church autonomy of the Orthodox Ohrid Archbishopric (2005): službeni engleski prevod
- Srpska enciklopedija: Tomos o crkvenoj autonomiji (2005)
- Srpski patrijarh Pavle potpisuje Tomos (2005): fotografija
- Večernje novosti (2005): Jovanu Tomos o autonomiji
