Trajanov forum

Trajanov forum
Trajanov forum danas
Opšte informacije
Mesto	Rim
Država	Italija
Vreme nastanka	107-143.
Tip kulturnog dobra	kulturna građevina

Trajanov forum u Rimu je poslednje, ujedno i najveće zdanje podignuto tokom Rimskog carstva. Trajanov forum se prostire najvećim duž Kapitola. Ovaj kompleks sačinjavaju dve dvorane koje se nalaze jedna nasuprot drugoj, kao i Trajanov stub koji se nalazi na sredini foruma, odnosno između dvorana.

Izgradnja foruma

Izgradnja je započeta 107. godine po zapovesti cara Trajana. Gradio ga je poznati arhitekta tog vremena, Apolodor iz Damaska. Izgradnja je završena 143. godine. Za izgradnju je bio korišćen plen iz ratova sa Dačanima, a zbog tog dragocenog mermera ovaj forum spada u najveličanstvenije. Da bi se sagradio, car Trojan je naredio da se sa brežuljka Kvirinal skine zemlja u visini od 35 metara i da se poruše sve kuće koje su se tu nalazile.

Struktura Trajanovog foruma

Forum se sastoji od severozapadne i jugozapadne dvorane, kao i od Trajanovog stuba koji se nalazi između njih. Monumentalna vrata na južnoj strani oblikuju prolaz od Avgustovog foruma na širok trg koji je popločan velikom blokovima belog mermera. Na dužim stranama trga nalazili su se tremovi od mermera u boji. Na sredini trga se nalazio kip Trajana na konju,a na severozapadu Bazilika Ulpija. Ova bazilika se prostirala dužinom od 130 metara. Bila je pokrivena pločama od pozlaćene bronze, a njena unutrašnjost je bila raskošno ukrašena. Zidovi bazilike su bili od mermera bele boje da bi bila svetlija.

Sa južne strane se nalazio veliki zid koji je okruživao trg. On je sagrađen 116. godine po nalogu Senata u čast ratova protiv Dačana. Ka ulaznoj zgradi foruma se nalazila ogromna trijumfalna kapija sa tri prolaza, na čijem su se vrhu nalazila bojna kola sa šest konja koja su nosila carev kip. Sa druge strane bazilike u odnosu na trg bile su smeštene dve biblioteke jedna nasuprot druge koje su se otvarale ka prostoru gde je bio smešten Trojanov stub visine 38 metara. Zidovi tih biblioteka su imali udubljenja, gde su se nalazile police sa svicima od papirusa ili platna. U jednoj biblioteci su se nalazile knjige pisane na latinskom jeziku, a u drugoj na grčkom. Biblioteke Trajanovog foruma još danas delimično postoje.

Trajanov stub

Trajanov stub je remek-delo vajarstva. Sagrađen je oko 106-113. godine u čast pobedonosnih pohoda cara Trajana protiv Dačana, na njegovom forumu u Rimu. I danas se nalazi na svom prvobitnom mestu i predstavlja najimpozantniji spomenik Trajanovog foruma.

Ovaj stub je bio uzor za izgradnju drugih stubova tog tipa. Trajanov stub ima kružnu osnovu. Visina bez postolja je 29,78 metara, a sa postoljem 39,83 metara. Sastoji se od 29 delova koji su izrađeni od belog mermera, a najveći deo teži 77 tona. Unutar stuba nalazi se stepenište na čijem vrhu se nalazila pozlaćena skulptura cara Trajana, koja je izgubljena krajem 15. veka i zamenjena bronzanom skulpturom Svetog Petra, zaštitnika Rima. Trajanov stub je ukrašen od baze do vrha narativnim reljefima koji ga u vidu spiralne trake obavijaju. Reljefi nisu uvek bili potpuno bele boje, već pozlaćeni i, kao i drugi spomenici u starom Rimu, obojeni. Od podnožja do vrha stuba koji je rađen u dorskom stilu, nalaze se 22 kruga reljefa. To je neprekidni niz slika koje slede jedna za drugom. Kada bi se mogla odmotati traka sa reljefima bila bi duga preko 190 metara. Reljefni friz priča o dva Trajanova rata sa Dačanima, koje međusobno odvaja lik boginje pobede Nike koja događaje zapisuje na štit. Povezani događaji se penju uz stub spiralno. Pošto nema perspektive u prikazivanju ljudskih figura, udaljene figure su za glavu više od onih koje su bliže oku posmatrača. Slikovito je prikazana odeća, oružje, brodovi, borna kola rimske vojske tog doba. Osim toga veoma živopisno su prikazane životinje, drveće, reke, delovi pejzaža. Na reljefu je prikazano 150 pojedinačnih scena, a stvarne bitke veoma retko. Car je prikazan u 60 scena. Ratne scene su prikazane realistički, a neke su potpuno naturalizovane, kao što je, na primer seča glava poraženih ili progon stanovništva. Prikazivanje događaja na reljefu počinje sa pripremama vojnika za rat. U sredini najniže trake prikazano je nekoliko natovarenih rečnih čamaca i rimski grad na stenovitoj obali, a sa desne stane rimska vojska koja prelazi reku preko pontonskog mosta. Na drugoj traci prikazan je car Trajan koji govori vojnicima, na trećoj gradnja logora i mosta, a na četvrtoj kako pešaci prelaze gorsku bujicu, dok sa desne strane car Trajan drži govor svojim trupama.

Završni događaji koje prikazuje reljef se odnose na povratak vojnika u domovinu. Glavni arhitekta Trajanovog stuba bio je Apolodor iz Damaska, poreklom Grk, najpoznatiji graditelj u istoriji Rimskog carstva. Apolodor je bio i inženjer, matematičar i pisac dela Poliorecetica o oruđima vojne tehnike. Prema zapisu Diona Kasija, Apolodor je posle smrti cara Trajana pao u nemilost cara Hadrijana, a zbog kritike njegovog projekta hrama boginje Rima i Venere, Hadrijan je naredio da se Apolodor pogubi 125. godine. Trajanov stub je jedan od najbolje očuvanih spomenika iz starog Rima. On predstavlja jedinstven način isticanja nepobedivosti i večnosti Rima, ali i okvir prikazivanja jednog dela njegove istorije.

Trajanova pijaca

Trajanova pijaca je naziv za kompleks antičkih ruševina u Rimu, smeštenih na Via dei Fori Imperiali, na suprotnoj strani od Koloseuma. Naziv je dobila po rimskom caru Trajanu koji je podigao originalnu građevinu početkom 1. veka kako bi služila kao trgovačko i upravno središte grada. Arhitekt je bio Apolodor iz Damaska. Zgrada se sastojala od prostorija na prvom spratu koje su korišćene za upravne svrhe i otvorenog prostora u prizemlju koji je korišćene za trgovinu. Na strani prema bregu nalazila se i velika zatvorena pijaca (aula coperta, aula Traiani) čija funkcija nije poznata. Ona je verovatno bila mesto gde se delila državna pomoć u vidu namirnica kao i prostor gde su se nalazile prodavnice različite potrošne robe. Celokupni sklop pijace kao i sama pojedinačna građevina zatvorene pijace, odnosno dvorane odlikuju se usklađenošću funkcije, konstrukcije i forme. U Trajanovoj pijaci se jasno vide obrisi rimskog stila masivne gradnje.