Ulica Lombard (San Francisko)
| Ulica Lombard | |
|---|---|
.jpg) Ulica Lombard viđena sa tornja Koit | |
| Nazvana po | Ulica Lombard u Filadelfiji |
| Održava |
|
| Koordinate | 37° 48′ 07″ N 122° 25′ 08″ W / 37.80194° S; 122.41889° Z |
| Zapad kraj | Park Presidio |
| Glavna raskrsnica |
|
| Istok kraj | Embarkadero (San Francisko) |
| Konstrukcija | |
| Inauguracija | 1922 . |
| Drugo | |
| Dizajner | Klajd Hili |
| Poznata po | Ulica sa najviše krivina na najmanjem razmaku u svetu Zasadi hortenzija |
Ulica Lombard (eng. Lombard Street) je jedna od najpoznatijih ulica u San Francisku (Kalifornija). Širom sveta proslavila se kao ulica koja ima najviše krivina na najmanjem razmaku u svetu[1] Pruža se pravcem istok–zapad i poznata je po strmoj, neprekidnoj deonici sa osam oštrih krivina. Proteže se od parka Prezidio (Presidio) na zapadu do pristaništa Embarkadero (Embarcadero ), sa prekidom na brdu Telegraf Hil (Telegraph Hill). Glavni (zapadni) deo ulice je na trasi magistralnog Puta 101 (U.S. Route 101).[2]
Čuvena deonica, za koju se tvrdi da je "najkrivudavija ulica u svetu", nalazi se na istočnom delu trase, u okolini Ruskog Brda (Russian Hill ), između ulica Hajd (Hyde Street) i Levenvort (Leavenworth Street). Ulica Lombard je glavna turistička atrakcija San franciska. Prema podacima iz 2015. godine, ovom ulicom godišnje prođe oko 2 miliona ljudi, a tokom letnjih vikenda zabeleženo je i do 17.000 posetilaca dnevno.[2]
Ulica Lombard je dobila ime u čast istoimene ulice u Filadelfiji, na predlog geometra Džaspera O'Farela.[3] Poznata je i pod nazivom Izlomljena ulica (Crooked Street).[4]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Deonica Ulice Lombard između ulica Hajd i Levenvort u početku je bila prava, kaldrmisana ulica sa nagibom od 27%. Dvadesetih godina 20. veka stanovnici ove ulice počeli su da kupuju automobile, ali je ovaj nagib bio suviše strm, da bi se njima dovezli do svojih kuća. Za ideju ideju krivudave ulice zaslužan je Karl Henri (Carl Henry), Biznismen, koji je posedovao polovinu parcela u ulici i zemljište oko nje. On je izgradio bazen sa ljiljanima i ružičnjake. Namera mu je bila da svoju zemlju pokloni gradu kao park, ali posle njegove smrti njegova udovica je prodala imovinu kako bi otplatila dugove.
Kako je ova deonica ulice bila nepristupačna vozilima, vrednost nekretnina bila je niža nego u susednim ulicama, pa su se stanovnici obratili gradskom inženjeru Klajdu Hiliju (Clyde Healy), koji je projektovao novu trasu ulice.
Kada je 1922. godine izgrađena, teren je terasiran i projektovane su serpentine, a nagib ove strme deonice dužine oko 180 m (oko 125 m pravolinijski, od vrha do podnožja) smanjen je na 16%. U početku, ulica je bila dvosmerna i popločana ciglom. Ova deonica sastoji se od osam oštrih krivina i oko 250 stepenica sa svake strane.
Dogovor je bio da će grad investirati u izgradnju ulice, a stanovnici u izgradnju stepenica i održavanje okolnog zelenila. Kada je ulica rekonstruisana, vozila su mogla da savladaju uspon, pa je samim tim i vrednost nekretnina u njoj porasla. Danas se u ovoj ulici nalaze neki od najskupljih stanova u San Francisku.[5] Od nastanka ulice okolno zelenilo predstavljalo je problem. Susedi su se prepirali oko zasada, a mnogi nisu želeli da plate za održavanje. Jedan od stanovnika Ulice Lombard tada je bio i biznismen Piter berkut (Peter Bercut), pored ostalog i tadašnji komesar za parkove i rekreaciju (po njemu je jedan deo Golden Gejt parka dobio naziv "Berkutovo polje jednakosti"). On je jednog jutra, pre zore, unajmio buldožer da iskopa sve biljke i na njihovo mesto počeo je da sadi cveće. Međutim, cvetnjaci nisu mogli da spreče eroziju zemljišta, pa je odlučio da umesto cvetnica formira zasade hortenzija Vatromet boja u vreme cvetanja hortenzija odmah je zapažen u susedstvu, ali ulica postala turistička atrakcija tek kada je, 50-ih godina 20. veka, objavljena fotografija ovako "rascvetale" ulice.
Godine 1939. ulica je regulisana kao jednosmerna, u smeru od vrha prema podnožju.[6] Znak na vrhu ulice preporučuje brzinu vožnje od 8 km/h, a parkiranje je zabranjeno.[7]
Opis trase[uredi | uredi izvor]
Ulica Lombard na zapadu počinje od Bulevara Prezidio, unutar istoimenog parka (nekada utvrđenja američke vojske). Na izlazu iz parka ide na istok, kao jedna od gradskih žila-kucavica i deo magistralnog Puta 101 (U.S. Route 101). Na brdu Telegraf Hil ulica skreće na jug i postaje Telegraf Hil Bulevar do Pionirskog parka i Koit kule, a zatim se ponovo nastavlja kao Ulica lombard do pristaništa Embarkadero, kao jedna od većih gradskih ulica.[8]
Ulica Lombard kao turistička atrakcija[uredi | uredi izvor]
Ulica Lombard je svetski poznata upravo zbog najstrmije deonice, između ulica Hajd i Levenvort,[1] na kojoj se nalazi osam oštrih krivina kojima je savladana ova veoma strma padina. Upravo ova deonica je Ulici Lombard donela titulu "najkrivudavije ulice u svetu". Postala je turistička atrakcija kada je, 50-ih godina 20. veka, objavljena fotografija koja prikazuje hortenzije u cvatu. Godine 1961. fotografija je štampana kao razglednica i ubrzo se njom vozilo hiljade turista.[6]
Niz Ulicu Lombart spusti se tokom jednog sata 250, a leti, u jeku turističke sezone, čak 350 automobila. Prema podacima iz 1999. godine, dnevno je ovom ulicom prolazilo 1.560 vozila, dok je 2013. taj broj dostigao 1.560, a naredne godine 3.723. Usred saobraćajnog špica vozila u dugoj koloni čekaju i do 20 minuta, kako bi ušla na ovu deonicu Ulice Lombard. Broj pešaka je daleko veći i tokom vikenda dostiže oko 10.000.[4] Neki turisti čak traže da koriste toalete stanovnika. Nekoliko puta (1970, 1977. i 1987. godine) gradskim vlastima dostavljene su peticije za zabranu prolaska svima osim stanovnicima ulice, ali je svaki put odlučeno da za to ne postoji razlog. Ipak, 1980. godine zabranjen je saobraćaj za turističke autobuse.[6] Do vrha ovog krivudavog segmenta, na uglu ulica Hajd i Lombard, vozi žičara.[9][10] Godine 2014. čak je realizovan i pilot-projekat zatvaranja ovog dela ulice tokom 4 letnja vikenda, koji je obuhvatao i Dan nezavisnosti (4. jul), u periodu od 12.00 do 19.00 sati, za sve prolaznike osim žitelja ulice.[4]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Ulica Lombard postala je nezaobilazan deo scenografije mnogih filmova, TV serija i video-igara, a dobila je i zasluženo mesto u Ginisovoj knjizi rekorda.[7]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Saobraćajna gužva u Ulici Lombard -
Saobraćajni znak na vrhu ulice preporučuje maksimalnu brzinu od 5 milja, odnosno 8 km na sat, a saobraćaj za velika vozila je zabranjen -
Pogled niz ulicu -
Ulica Lombard u vreme cvetanja hortenzija
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Ulice koje morate posjetiti”. RTCG - Radio Televizija Crne Gore - Nacionalni javni servis. 7. 6. 2014. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ a b „LOMBARD CROOKED STREET STUDY / HOME”. SAN FRANCISCO COUNTY TRANSPORTATION AUTHORITY. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ Loewenstein, Louis K. (1984). Streets of San Francisco: The Origins of Street and Place Names. Lexikos Publishing. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ a b v Lombard Study: Managing Access to the "Crooked Street" (PDF). SAN FRANCISCO COUNTY TRANSPORTATION AUTHORITY. februar 2017. Pristupljeno 13. 3. 2019.
- ^ „Prošetajte najpoznatijom krivudavom ulicom na svijetu (foto)”. OSLOBOĐENJE PORTAL. Pristupljeno 13. 3. 2019.
- ^ a b v Saperstein, Susan. „Lombard Street”. GUIDELINES. San Francisco City Guides. Arhivirano iz originala 22. 02. 2014. g. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ a b „LOMBARD STREET: NAJPOZNATIJA KRIVUDAVA ULICA NA SVETU”. Kafenisanje. 11. 6. 2014. Pristupljeno 13. 3. 2019.
- ^ Google (12. 3. 2019). „Lombard Street” (Mapa). Google Maps. Google. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ „Hyde St & Lombard St”. San Francisco Municipal Transportation Agency. Pristupljeno 13. 3. 2019.
- ^ „Lombard Street”. A View on Cities. Arhivirano iz originala 17. 02. 2020. g. Pristupljeno 12. 3. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Lombard Study: Managing Access to the "Crooked Street" (PDF). SAN FRANCISCO COUNTY TRANSPORTATION AUTHORITY. februar 2017. Pristupljeno 13. 3. 2019.
- Loewenstein, Louis K. (1984). Streets of San Francisco: The Origins of Street and Place Names. Lexikos Publishing. Pristupljeno 12. 3. 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Bošković, Ivana. „Čari zapadne obale – San Francisko”. Putuj Sigurno - turisti;ki portal. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- „Vodič kroz San Francisco za početnike”. STA Putovanja. STA PUTOVANJA Zagreb. 15. 5. 2017. Pristupljeno 13. 3. 2019.