Ulica Miloša Obrenovića (Obrenovac)
Ulica Miloša Obrenovića je centralna i najstarija ulica u Obrenovcu. Sa svojim trgovačko-poslovnim i ugostiteljskim sadržajima, smeštenim u objekte 19. veka, predstavlja primer istorijske vrednosti sa mnoštvom likovnih detalja. Na regulacionim linijama ulice Miloša Obrenovića izgrađeno je ukupno 216 objekata, od kojih je 71 podignut pre donošenja regulacionog plana, 126 je nastalo u vreme njegove realizacije do 1941. godine, dok je preostalih 19 podignuto posle 1945. godine, sa ciljem zamene starih čaršijskih kuća novim višespratnim blokovima.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U Srbiji su 1839. godine formirani srezovi i od tada Palež postaje središte sreza Posavskog. Ovo je uticalo na dalji razvoj naselja kao administrativnog, trgovačkog i zanatskog središta Posavine i regiona Kolubare i Tamnave. U čast povratka kneza Miloša Obrenovića na presto Srbije varošica Palež je 1859. godine promenila ime u Obrenovac. Na osnovu Uredbe o regulaciji varoši i varošica u Srbiji i njihovom uređenju, donete 1885. godine, Ministarstvo građevina za potrebe Opštine izradilo je 1889. godine Regulacioni plan varoši Obrenovac. Na planu su ucrtane postojeće saobraćajnice, ulice,putevi i zgrade. Obrenovac je tada imao ucrtane samo dve ulice, Valjevsku i Crkvenu. Valjevska ulica je bila duža i još tada dostizala dužinu od 1300 metara sa trasom u obliku slova „S“ u pravcu ka Valjevu. Crkvena ulica imala je dužinu od 300 metara i prostirala se od raskrsnice sa Valjevskom ulicom do mosta na Kupincu. Od pijace u centru naselja, ulice koje vode na severozapad i na severoistok bile su skoro neizgrađene. Sa severne strane naselja trasirana je ulica Vuka Karadžića i prosečene su četiri poprečne ulice, koje su na približno jednakim rastojanjima povezivale sve tri podužne ulice.
Prvi regulacioni plan unosi elemente reda u središte čaršije. Gradski centar, oko zelene pijace-skvera, formiraju zgrade: opština, pošta, banka - Obrenovačka zadruga i hotel Stojana Antonovića (današnji Central).[1]
U stilskom pogledu u čaršiji dominira arhitektura bez dekorativnih detalja. Bondručna konstrukcija karakteristična je za većinu objekata podignutih u 19. veku.[2]
Drugi sistem konstrukcije po kome su građene kuće u čaršiji je od opeke sa masivnim zidovima i skromnim stilskim uličnim fasadama. Ovakve zgrade počinju da se grade krajem 19. i početkom 20. veka. Primenom savremenih konstrukcija sa armirano-betonskim nosećim elementima, sredinom 20. veka, pored kuća, grade se i višespratnice, koje se ne uklapaju u aglomeraciju prizemnih jednospratnih čaršijskih kuća.[3]
-
Stara varoška kuća u ulici Miloša Obrenovića iz 19. veka -
Stara varoška kuća u ulici Miloša Obrenovića (početak 20. veka) -
Stara varoška kuća u ulici Miloša Obrenovića iz 19. veka -
Stara varoška kuća u ulici Miloša Obrenovića iz 19. veka -
Varoška kuća u ulici Miloša Obrenovića sagrađena u 20. veku
Ulicom Miloša Obrenovića[uredi | uredi izvor]
Ulicom Miloša Obrenovića, obrenovačka čaršija od broja 2 do 216 i od broja 1 do broja 175, sa pripadajućim parcelama, je pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda kao celina s istorijskim ili arhitektonskim vrednostima.[4]
Br.9[uredi | uredi izvor]
Mihailo S. Nejković osnovao je 1910. godine, zanatsku radnju koja se i danas bavi popravkom bicikla i izradom bravarskih predmeta.
Br.27[uredi | uredi izvor]
Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević (1916 - 1942)
se nalazi u Obrenovcu. Kao rodna kuća narodnog heroja Vlade Aksentijevića ima status nepokretnog kulturnog dobra kao spomenik kulture[5]
Integralni deo Čaršije je i prostor Malog trga (Ulica Vlade Aksentijevića u potezu od Ulice Miloša Obrenovića do Ulice vojvode Mišića).
Kuća predratnog industrijalca Aleksandra Simovića, kroz vekove menjala je i vlasnike i namenu, a sada je ovde smeštena gradska kafana „ Central”.
Br. 128[uredi | uredi izvor]
Godine 1840. godine srpska država donosi odluku o uvođenju poštanskog saobraćaja. Nakon tri godine, 15. oktobra 1843.godine, donet je zakonski akt Ustrojenije Poštsnkog Zavedenija (Organizacija poštanske službe). Ovim aktom je odlučeno da se dotadašnje menzualne pretvore u pošte i da se u njima obavlja poštanski saobraćaj. Među prvih trideseta bila je i Post-Ekspedicija Paleža.[6]
Br. 132[uredi | uredi izvor]
Obrenovačko mineralno kupatilo izgrađeno je 1900. godine. Opština je napravila kade za kupanje u zgradi koju je poklonio bogati Obrenovački trgovac Đuka Marković.
Obnovljeno je 1928. godine, kada je imalo 25 porcelanskih kadi.
Glavni članak: Obrenovačka banja
Br.169[uredi | uredi izvor]
Razvoj školstva u Obrenovcu i okolini ima veoma dugu tradiciju. Prva škola u Paležu, naziv za Obrenovac do 1859. godine, otvorena je 1824. godine i svakako spada u red najstarijih ustanova te vrste u Srbiji.
Br. 182[uredi | uredi izvor]
Biblioteka “Vlada Aksentijević”,smeštena je u atraktivnoj i najstarijoj varoškoj građevini, “česnom domu” porodice Mihailović sa početka 19. veka, u kojoj je nekada i sam Knjaz Miloš bivao čest gost, zbog čega je i danas poznata kao Milošev konak. [7]
Glavni članak:Biblioteka „Vlada Aksentijević” Obrenovac
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Janošević, Ivana (2004). Puls varoši - prilozi za monografiju Obrenovca. Obrenovac: Biblioteka Vlada Aksentijević.
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda/Stara varoška kuća u Obrenovcu
- ^ Nada Živković:Stara varoška kuća u Obrenovcu
- ^ „Obrenovac | Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda”. Arhivirano iz originala 05. 12. 2018. g. Pristupljeno 04. 12. 2018.
- ^ Gradski zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda/Kuća u kojoj se rodio Vlada Aksentijević
- ^ Puls varoši-prilozi za monografiju Obrenovca. Obrenovac. 2004. str. 65. ISBN 86-906069-0-4.
- ^ Početna | Gradska opština Obrenovac