Učeno društvo
Učeno društvo (ili akademska asocijacija, akademsko društvo), je organizacija koja postoji da promoviše određenu akademsku oblast, profesiju ili grupu povezanih disciplina, nauka ili umetničkih grana.[1] Članstvo može biti otvoreno za sve građane ali postoje i društva u kojima postoji obaveza za posedovanje određene kvalifikacije ili završen proces zvaničnog glasanja i izbora u organu društva[2] Mnoga učena društva su neprofitne organizacije i profesionalne asocijacije. Njihove aktivnosti obično uključuju održavanje stručnih konferencija u svrhu predstavljanja i objavljivanja novih istraživačkih rezultata, naučnih radova i publikacija.
Razvojom modernih tehnologija i globalizacijom društva, određeni broj društava je napravio virtuelne komune za svoje članove, koje koriste društvene mreže i akademski usmerene društvene mređe poput Academia.edu.[3][4] U istaknuta društva kroz srpsku istoriju ubrajaju se Društvo srpske slovesnosti, Srpsko učeno društvo i Matica srpska.
Većina učenih društava su neprofitne organizacije, a mnoga su profesionalna udruženja. Njihove aktivnosti obično uključuju održavanje redovnih konferencija za prezentaciju i diskusiju o novim rezultatima istraživanja, kao i objavljivanje ili sponziranje akademskih časopisa u svojoj disciplini. Neki deluju i kao stručna tela, regulišući aktivnosti svojih članova u javnom interesu ili kolektivnom interesu članstva.[5]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Neka od najstarijih učenih društava su Académie des Jeux floraux (osnovana 1323),[6] Sodalitas Litterarum Vistulana (osnovana 1488), Accademia della Crusca (osnovana 1583),[7] Accademia dei Lincei (osnovana 1603),[8] Académie Française (osnovana 1635),[9] German National Academy of Sciences Leopoldina (osnovana 1652),[10] Kraljevsko društvo (osnovano 1660)[11][12] i Francuska akademija nauka (osnovana 1666).[13][14][15]
Značaj[uredi | uredi izvor]
Naučnici u sociologiji nauke tvrde da su učena društva od ključnog značaja i da njihovo formiranje pomaže nastanku i razvoju novih disciplina ili profesija.[16]
Struktura[uredi | uredi izvor]
Društva mogu biti veoma opšte prirode, kao što je Američka asocijacija za unapređenje nauke, specifična za datu disciplinu, kao što je Udruženje modernih jezika, ili specifična za datu oblast proučavanja, kao što je Kraljevsko entomološko društvo.
Većina je ili specifična za određenu zemlju (npr. Entomološko društvo Izraela), mada generalno uključuje i neke članove iz drugih zemalja, često sa lokalnim ograncima, ili su međunarodna, kao što je Međunarodna federacija bibliotečkih udruženja i institucija ili Udruženje regionalnih studija, u kom slučaju često imaju nacionalne ogranke. Mnoga su lokalna, kao što je Medicinsko društvo Masačusetsa, izdavači međunarodno poznatog časopisa The New England Journal of Medicine.
Onlajn akademske zajednice[uredi | uredi izvor]
Nakon globalizacije i razvoja informacionih tehnologija, određena naučna društva — kao što je Udruženje modernih jezika — stvorila su virtuelne zajednice za svoje članove. Pored uspostavljenih akademskih udruženja, akademske virtuelne zajednice su tako organizovane da su, u nekim slučajevima, postale važnije platforme za interakciju i naučnu saradnju između istraživača i nastavnika od tradicionalnih naučnih društava.
Članovi ovih onlajn akademskih zajednica, grupisanih po oblastima interesovanja, koriste za svoju komunikaciju zajedničke i namenske servere za liste (na primer JISCMail), usluge društvenih mreža (kao što su Facebook ili LinkedIn) i akademske društvene mreže (kao što su Humanities Commons, ResearchGate, Mendeley ili Academia.edu).[17][18]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „The Environmental Studies Association of Canada - What is a Learned Society?”. Arhivirano iz originala 29. 5. 2013. g. Pristupljeno 10. 5. 2013.
- ^ „Learned societies & academies”. Arhivirano iz originala 3. 6. 2014. g. Pristupljeno 10. 5. 2013.
- ^ „How virtual science communities are transforming academic research”. Arhivirano iz originala 10. 8. 2014. g. Pristupljeno 10. 5. 2013.
- ^ Nistor, Nicolae; Baltes, Beate; Dascălu, Mihai; Mihăilă, Dan; Smeaton, George; Trăuşan-Matu, Ştefan (maj 2014). „Participation in virtual academic communities of practice under the influence of technology acceptance and community factors. A learning analytics application”. Computers in Human Behavior. 34: 339—344. doi:10.1016/j.chb.2013.10.051. Arhivirano iz originala 06. 08. 2020. g. Pristupljeno 22. 07. 2020.
- ^ „Learned Societies, the key to realising an open access future?”. Impact of Social Sciences. 2019-06-24. Pristupljeno 2023-01-22.
- ^ „Accueil/Actualité”. Académie des Jeux floraux. Arhivirano iz originala 6. 3. 2018. g. Pristupljeno 8. 5. 2018.
- ^ „The reopening of the Accademia (1811) and the fifth edition of the Vocabolario (1863–1923)”. Accademia della Crusca. 2015-03-01. Arhivirano iz originala 2015-03-01. g. Pristupljeno 2021-06-08.
- ^ „Galileo | Federico Cesi and the Accademia dei Lincei”. The Galileo Project. 2018-07-14. Arhivirano iz originala 2018-07-14. g. Pristupljeno 2021-06-08.
- ^ „L'histoire”. Académie française. Pristupljeno 2021-06-08.
- ^ Jedlitschka, Karsten (2008-06-20). „The Archive of the German Academy of Sciences Leopoldina in Halle (Saale): more than 350 years of the history of science”. Notes and Records of the Royal Society. 62 (2): 237—244. S2CID 73386192. doi:10.1098/rsnr.2007.0009.
- ^ „The formal title as adopted in the royal charter” (PDF). royalsociety.org.
- ^ Ellis Rubinstein, Science Academies in the 21st Century: Can they address the world's challenges in novel ways? Treballs de la SCB. Vol. 63, 2012, pp. 390; PDF.
- ^ „Les Académies”. Institut de France. Pristupljeno 4. 3. 2019.
- ^ Crosland, Maurice (1978). „The French Academy of Sciences in the Nineteenth Century”. Minerva. 16: 78—79. S2CID 143905211. doi:10.1007/BF01102182 — preko JSTOR.
- ^ Crosland, Maurice (1978). „The French Academy of Sciences in the Nineteenth Century”. Minerva. 16: 78. S2CID 143905211. doi:10.1007/BF01102182 — preko JSTOR.
- ^ Wise, Alicia; Estelle, Lorraine (2019-07-12). „How Learned Societies and Open Access Will Learn to Co-Exist”. Social Science Space (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-08.
- ^ Taylor, Mike (14. 2. 2013). „How virtual science communities are transforming academic research”. Elsevier. Arhivirano iz originala 10. 8. 2014. g. Pristupljeno 10. 5. 2013.
- ^ Nistor, Nicolae; Baltes, Beate; Dascălu, Mihai; et al. (maj 2014). „Participation in virtual academic communities of practice under the influence of technology acceptance and community factors. A learning analytics application”. Computers in Human Behavior. 34: 339—344. doi:10.1016/j.chb.2013.10.051. Arhivirano iz originala 06. 08. 2020. g. Pristupljeno 22. 07. 2020.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Hauss, Kalle (7. 10. 2021). „What are the social and scientific benefits of participating at academic conferences? Insights from a survey among doctoral students and postdocs in Germany”. Research Evaluation. 30 (1): 1—12. doi:10.1093/reseval/rvaa018.
- „Oxford, Cambridge and Harvard Professors at the Alma Mater Europaea Symposium”. www.sloveniatimes.com. 10. 7. 2020. Arhivirano iz originala 16. 11. 2020. g. Pristupljeno 2020-10-27.
- Rogers, Tony (2003). Conferences and Conventions: a global industry by Tony Rogers. ISBN 9780750657471. Pristupljeno 2012-07-13.
- Kirwan, Gráinne; Power, Andrew (2013). Cybercrime: The Psychology of Online Offenders. Cambridge University Press. ISBN 9781107276420.
- Rymer, J (1998). „Fraud. Fraud at conferences needs to be addressed”. BMJ. 317 (7172): 1591. PMC 1114400
. PMID 9890770. doi:10.1136/bmj.317.7172.1590. - Whitmarsh, Lorraine; Kreil, Agnes (2022). „Challenging the values of the polluter elite: A global consequentialist response to Evensen and Graham's (2022) 'The irreplaceable virtues of in-person conferences'”. Journal of Environmental Psychology (na jeziku: engleski). 83: 101881. ISSN 0272-4944. S2CID 252586199. doi:10.1016/j.jenvp.2022.101881.
- Grémillet, David (2008-10-30). „Paradox of flying to meetings to protect the environment”. Nature (na jeziku: engleski). 455 (7217): 1175—6. ISSN 0028-0836. PMID 18971997. doi:10.1038/4551175a .
- Holden, Matthew H.; Butt, Nathalie; Chauvenet, Alienor; Plein, Michaela; Stringer, Martin; Chadès, Iadine (2017-08-07). „Academic conferences urgently need environmental policies” (PDF). Nature Ecology & Evolution (na jeziku: engleski). 1 (9): 1211—1212. ISSN 2397-334X. PMID 29046545. S2CID 205564331. doi:10.1038/s41559-017-0296-2.
- Achten, Wouter M. J.; Almeida, Joana; Muys, Bart (1. 11. 2013). „Carbon footprint of science: More than flying”. Ecological Indicators. 34: 352—355. doi:10.1016/j.ecolind.2013.05.025.
- Sarabipour, Sarvenaz; Khan, Aziz; Seah, Yu Fen Samantha; Mwakilili, Aneth D.; Mumoki, Fiona N.; Sáez, Pablo J.; Schwessinger, Benjamin; Debat, Humberto J.; Mestrovic, Tomislav (mart 2021). „Changing scientific meetings for the better”. Nature Human Behaviour. 5 (3): 296—300. PMID 33723404. S2CID 232242249. doi:10.1038/s41562-021-01067-y.
- Crosland, Maurice P. (1992), Science Under Control: The French Academy of Sciences, 1795–1914, Cambridge University Press, ISBN 0-521-52475-X
- Stéphane Schmitt, "Studies on animals and the rise of comparative anatomy at and around the Parisian Royal Academy of Sciences in the eighteenth century," Science in Context 29 (1), 2016, pp. 11–54.
- Stroup, Alice (1987), Royal Funding of the Parisian Académie Royale Des Sciences During the 1690s
, DIANE Publishing, ISBN 0-87169-774-2 - Sturdy, David J. (1995), Science and Social Status: The Members of the Academie Des Sciences 1666–1750, Boydell & Brewer, ISBN 0-85115-395-X
- A.C.S. (1938). „Notes on the Foundation and History of the Royal Society”. Notes and Records of the Royal Society of London. 1 (1): 32. doi:10.1098/rsnr.1938.0006.
- Bluhm, R.K. (1958). „Remarks on the Royal Society's Finances, 1660–1768”. Notes and Records of the Royal Society of London. 13 (2): 82. S2CID 144772434. doi:10.1098/rsnr.1958.0012.
- de Beer, E.S. (1950). „The Earliest Fellows of the Royal Society”. Notes and Records of the Royal Society of London. 7 (2): 172. S2CID 202574293. doi:10.1098/rsnr.1950.0014 .
- Carré, Meyrick H. "The Formation of the Royal Society" History Today (Aug 1960) 10#8 pp. 564–571.
- J.D.G.D. (1938). „The Arms of the Society”. Notes and Records of the Royal Society of London. 1 (1): 37. doi:10.1098/rsnr.1938.0007 .
- Fischer, Stephanie (2005). „Report: The Royal Society Redevelopment”. Notes and Records of the Royal Society of London. 59 (1): 65. doi:10.1098/rsnr.2004.0077 .
- Hall, Marie Boas (1981). „Public Science in Britain: The Role of the Royal Society”. Isis. 72 (4): 627—629. JSTOR 231253. S2CID 143667490. doi:10.1086/352847.
- Hart, Vaughan (2020). Christopher Wren: In Search of Eastern Antiquity. Yale University Press. ISBN 978-1913107079.
- Henderson, L.J. (1941). „The Royal Society”. Science. 93 (2402): 27—32. Bibcode:1941Sci....93...27H. PMID 17772875. doi:10.1126/science.93.2402.27.
- Hunter, Michael (1984). „A 'College' for the Royal Society: The Abortive Plan of 1667–1668”. Notes and Records of the Royal Society of London. 38 (2): 159. S2CID 144483080. doi:10.1098/rsnr.1984.0011.
- Lyons, H.G. (1938). „The Growth of the Fellowship”. Notes and Records of the Royal Society of London. 1 (1): 40. doi:10.1098/rsnr.1938.0008 .
- Lyons, H.G. (april 1939). „Two Hundred Years Ago. 1739”. Notes and Records of the Royal Society of London. 2 (1): 34. doi:10.1098/rsnr.1939.0007 .
- Lyons, H.G. (novembar 1939). „One Hundred Years Ago. 1839”. Notes and Records of the Royal Society of London. 2 (2): 92. doi:10.1098/rsnr.1939.0016 .
- Lyons, H.G. (1939). „The Composition of the Fellowship and the Council of the Society”. Notes and Records of the Royal Society of London. 2 (2): 108. doi:10.1098/rsnr.1939.0017.
- Lyons, H.G. (1940). „The Officers of the Society (1662–1860)”. Notes and Records of the Royal Society of London. 3 (1): 116. doi:10.1098/rsnr.1940.0017 .
- Martin, D.C. (1967). „Former Homes of the Royal Society”. Notes and Records of the Royal Society of London. 22 (1/2): 12. S2CID 145126489. doi:10.1098/rsnr.1967.0002.
- Miller, David Philip (1998). „The 'Hardwicke Circle': The Whig Supremacy and Its Demise in the 18th-Century Royal Society”. Notes and Records of the Royal Society. 52 (1): 73. doi:10.1098/rsnr.1998.0036 .
- Robinson, H.W. (1946). „The Administrative Staff of the Royal Society, 1663–1861”. Notes and Records of the Royal Society of London. 4 (2): 193. doi:10.1098/rsnr.1946.0029 .
- Sorrenson, Richard (1996). „Towards a History of the Royal Society in the Eighteenth Century”. Notes and Records of the Royal Society of London. 50 (1): 29. S2CID 144386127. doi:10.1098/rsnr.1996.0003.
- Sprat, Thomas (1722). The history of the Royal Society of London: for the improving of natural knowledge. By Tho. Sprat. Samuel Chapman. OCLC 475095951.
- Stark, Ryan (2009). „Language Reform in the Late Seventeenth Century,”. Rhetoric, Science, and Magic in Seventeenth-Century England. Washington, DC: The Catholic University of America Press. str. 9—46..
- Summerson, John (1967). „Carlton House Terrace”. Notes and Records of the Royal Society of London. 22 (1): 20. S2CID 72906527. doi:10.1098/rsnr.1967.0003.
- Syfret, R.H. (1948). „The Origins of the Royal Society”. Notes and Records of the Royal Society of London. 5 (2): 75—137. JSTOR 531306. doi:10.1098/rsnr.1948.0017 .
- Wagner, Wendy Elizabeth (2006). Rescuing Science from Politics: Regulation and the Distortion of Scientific Research. Cambridge University Press. ISBN 9780521855204.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Scholarly Societies Project from the University of Waterloo Libraries – database of hundreds of scholarly societies in various fields, including some of the oldest societies
- Eclectica, virtual exhibit on the history of Canadian learned societies (archived 12 April 2006)
