Franc Janke
| Franc Janke | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1790. |
| Mesto rođenja | Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 1860. (69/70 god.) |
| Umetnički rad | |
| Polje | Arhitektura |
| Najvažnija dela | |
Franc Janke (1790-oko 1860) je bio habzburški inženjer i arhitekta, po poreklu Slovak, koga je tadašnja Uprava za javne radove grada Beograda pozvala u Srbiju da projektuje nove, savremene zgrade u stilu koji bi doličio Srbiji 1830-ih. [1]
Ubrzo nakon Hat-i Humajuna (poznatog i kao Hati-šerif ) 1830. godine i sticanja delimične nezavisnosti od Otomanskog carstva, knez Miloš Obrenović je shvatio da sa ljudstvom kojim raspolaže tadašnja Srbija, ne može da realizuje svoju ideju o novom gradu, pa je zatražio pomoć od stručnjaka koji su živeli carskoj Austriji . [2] [3] Prvi "pravitelstveni inžinir"[4] bio je Slovak Franc Janke. Janke je došao iz Beča na preporuku Cvetka Rajovića, tadašnjeg gradonačelnika Beograda. [5] Janke je u Srbiji u najtežim vremenima njene obnove ostao devet godina. Otpušten je tokom dinastičkih previranja 1839. godine. Njemu se pripisuje kontinuirana rasprostranjenost zapadnih arhitektonskih koncepata u Srbiji. [6] Pripisuju mu se Saborna crkva, Đumrukana (Carinarnica) u Karađorđevoj ulici porušena tokom Drugog svetskog rata, inače prva građevina u Beogradu u duhu klasicizma, zatim fasada Državnog saveta u Ulici kraljice Natalije 29, takođe porušena, kuća Cvetka Rajovića, kasnije Realka [7] [8] na uglu Uzun-Mirkove i Tadeuše Košćuška, i urbanistički plan šireg prostora oko ugla Kralja Milana i Kneza Miloša . Kuća Cvetka Rajovića je prva stambena zgrada u Beogradu izgrađena pod uticajem zapadnjačkog stila, znalački i sa bogatom fasadnom dekoracijom.
Ubrzo su ga pratili i drugi arhitekti kao što su Jan Nevole, rođen u Čehu, Johan Franzel, Nemac, Josif Kasano, Nikola Živković, Atanasije Nikolić, Filip Hristović, Pavle Đakonović, Konstantin Radotić, Janja Mihajlović, Nikola Jovanović, Jovan Ristić, Kosta . Šreplović, Andrea Andrejević, Andrija Vuković i dr
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Conley, Tanja D. (25. 2. 2020). Urban Architectures in Interwar Yugoslavia. Routledge. ISBN 9780429686450 — preko Google Books.
- ^ Ivić, Pavle (21. 11. 1995). The History of Serbian Culture. Porthill Publishers. str. 232. ISBN 9781870732314 — preko Google Books.
- ^ Mišković, Nataša (2008). Basare und Boulevards: Belgrad im 19. Jahrhundert (na jeziku: nemački). Böhlau Verlag Wien. str. 155. ISBN 978-3-205-77566-9.
- ^ „Ideje novog grada - Monografija – Graditelji Beograda 1815–1914. - Nedeljnik Vreme”. 24. 2. 2010.
- ^ Kardosch, Velizar M. (21. 11. 1996). The Principality of Serbia: Postal History and Postage Stamps, 1830-1882. V.M. Kardosch. ISBN 9783952108314 — preko Google Books.
- ^ Serbian Studies (na jeziku: engleski). North American Society for Serbian Studies. 1999. str. 39—40.
- ^ Ćorović, Ljubica (21. 11. 2004). Belgrade Tourist Guide. Kreativni centar. str. 98. ISBN 9788677812423 — preko Google Books.
- ^ Popović-Živančević, Mila (21. 11. 2007). Condition of the Cultural and Natural Heritage in the Balkan Region: Proceedings of the Regional Conference Held in Kladovo, Serbia from 23th to 27th October 2006. National Museum in Belgrade. str. 423. ISBN 9788672690903 — preko Google Books.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Conley, Tanja D. (25. 2. 2020). Urban Architectures in Interwar Yugoslavia. Routledge. ISBN 9780429686450 — preko Google Books.