Crkve u Mušutištu
Crkve u Mušutištu kojih je bilo ukupno 11, u kulturno- istorijskom i verskom pogledu predstavljaju vekovima unazad jako Pravoslavno uporište srpskog naroda na Kosovu i Metohiji, koje pruža mnoštvo dragocenih podataka, koje prevazilaze nacionalni značaj, jer objašnjavaju pojave iz prošlosti i kulture Srba i drugih Slovena, sve do nasilnog zaposedanja teritorije od strane albanskih separatista, koji su znatan broj ovih svetinja oskrnavili, oštetili i porušili.[1]
Opšti podaci[uredi | uredi izvor]
Mušutište je bilo selo sa 188 srpskih kuća na Kosovu i Metohiji. Selo je razmešteno na oko desetak kilometara jugoistočno od Suve Reke, ispod planine Presla, u njenoj dolini, i na valovitom i brdovitom terenu.
U istorijskim izvorima Mušutište se pominje početkom 14. veka, tačnije 1315. godine, kada se smatralo jednim od najvećih sela na Kosovu i Metohiji. Poznato je da je Stefan Uroš IV Dušan Nemanjić (1308-1355), 1348. godine, zajedno sa crkvom Svete Bogorodice Odigitrije i crkva Svetog Simeona, darovan njegovoj zadužbini, manastiru Svetog Arhangela kod Prizrena.
O značaju ovog sela tokom vladavine poslednjih vladara iz dinastije Nemanjića svedoče brojni ostaci sakralne arhitekture, nekoliko crkava izgrađenih u Mušutištu i okolini, od kojih je najstarija bila posvećena Bogorodici Odigitriji.
Osam mahala koliko ima selo: Gornju, Donju, Kovačevu, Bitićevu, Ramićevu, Pašinu, Micićevu i Dragićevu maálu, opsluživalo je u duhovnom pogledu kroz vekove pravoslavne vernike 11 pravoslavnih crkava, dva crkvišta od kojih su neke bile pod zaštitom Republike Srbije
Spisak manstiri crkave crkvišta i grobalja[uredi | uredi izvor]
| Red. br. |
Naziv | Lokacija | Pos. list Kat parcela |
Stanje objekta |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Manastir Svete Trojice | Proplanak na planini Rusenica |
|
U junu 1999, pre dolaska nemačke divizije KFOR-a u rejon manastira, prvo u junu 1999. manastirska crkva je opljačkana, a potom 10. jula 1999. podmetanjem eksploziva, od strane Albanaca, potpuno uništena. Vatra je nakon eksplozije zahvatila i sve zgrade u manastirskoj porti u kojima su uništeni i svi drevni rukopisi i ikone, koje su tu čuvane. |
| 2 | Crkva Bogorodice Odigitrije | Crkvena mahala |
|
Posle povlačenja jugoslovenskih snaga bezbednosti, iseljavanja lokalnih Srba i dolaska nemačkih snaga KFOR-a, crkva Bogorodice Odigitrije je opljačkana i oskrnavljena od strane lokalnih Albanaca. Sveštenikova kuća i parohijski dom su opljačkani i zapaljeni, a crkva je dignuta u vazduh i spaljena,[2] a zapaljeni su i stari borovi koji su se nalazili u crkvenoj porti.[2] |
| 3 | Crkva Svetog Arhangela | Crkvena mahala |
|
Crkva je spaljen i delimično srušena nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a. |
| 4 | Crkva Svetog Atanasija | Crkvena mahala | ||
| 5 | Crkva Svetog Nikole | Crkvena mahala |
|
|
| 6 | Crkva Svetog Nikole | Gornja mahala |
|
|
| 7 | Ostaci crkve Svetog Simeona | Gornja mahala |
|
|
| 8 | Crkve Svetog Đorđa | Ispod sela Mijovac | ||
| 9 | Crkva Svetog Spasa | Mecićeva mahala |
|
|
| 10 | Crkva Svete Petke | Oko 1 km severozapadno od sela Mušutište na polju zvanom Makiš |
|
Crkva je opljačkan, oskrnavljen i zapaljena po dolasku nemačkih snaga KFOR-a 1999. godine. |
| 11 | Nestala i nepoznata crkva | Na mestu „Carevac“ | ||
| 12 | Isposnice: Matos ili Rusenica | Visoko u planini iznad Mušutišta u Ruseničkoj gori | Ove isposnice poznate i kao Matoske pećine-isposnice, kod sela Mušutišta, kojih u liticama stena visokim preko 60 metara, ima osam. One u luku u pet-šest redova penju se jedna iznad druge, međusobno povezane stepeništima klesanim neposredno u stenama.
Ovo je jedan od najvažnijih i najmanje istraženih delova mušutiškog versko-istorijskog kompleksa Ruseničke Gore, neke vrste srpske Svete Gore. Nalaze se u izvorišnom delu Matoskog Potoka koji sa severnih planina Rusenice sliva u selo Mušutište. Utvrđeno je da je s proleće 1995. godine, grupa srpskih mladića iz Crkvene mahale u selu Mušutište, uspela da se uzpentra do Matoskih isposnica, i uništi deo zatečenih artefakata. |
Kod crkve Svetog Atanasije postoji vrlo staro groblje. U njemu se sahranjivalo do pre 150 godina. Postoji još jedno staro groblje koje je takođe napušteno oko 1950. godine. Danas se u Mušutištu sahranjuju u zajedničkom groblju kod crkva Svete Bogorodice.
Devastiranje svetinja u Mušutištu[uredi | uredi izvor]
Sistematsko uništavanje kulturne baštine na prostoru Mušutišta, izvršili su pripadnici OVK nakon povlačenja snaga SRJ i dolaska KFOR-a 1999. godine.
Oslobodilačka vojska Kosova, svojim terorističkim aktivnostima izbrisala je sa lica zemlje, između ostalog, nekoliko jedinstvenih srednjovekovnih bisera srpske svete arhitekture u Mušutištu i njegovoj okolini.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Danijela Čupić JEDAN PRIMER KULTUROCIDA NA KOSOVU I METOHIJI: RAZARANJE SREDNJOVEKOVNIH SPOMENIKA U SELU MUŠUTIŠTE Publikovano: 2.4.2015.
- ^ a b „Mnemozina : Urgentna zaštita kulturnih i prirodnih dobara u Metohiji 2001-2002.”. Arhivirano iz originala 09. 11. 2008. g. Pristupljeno 20. 11. 2009.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pravoslavlje, 1999, Beograd, br. 775, br. 776. i br. 780.
- Pravoslavlje, 2002, Beograd, br. 846.
- Pravoslavlje, 2003, Beograd, br. 872.
- Pravoslavlje, 2004, Beograd, br. 889.
- Puzović 2006: P. Puzović, Kosovo i Metohija u crkvenoj štampi u poslednjih deset godina (1995-2005), Foča.
- Raspeto Kosovo, Beograd, 1999.
- Dragana Janjić, 2013: Kosovski problem i položaj hrišćanskih zajednica na Bliskom i Srednjem istoku, Baština, Priština – Leposavić, sv. 35, (2013). str. 117-133.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Uspenje Presvete Bogorodice na ruševinama Bogorodičine crkve u Mušutištu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. septembar 2015) Informativna služba SPC 2014.
