Osnivanje Rima

Majka Rima - Vučica doji blizance Romula i Rema.

O osnivanju Rima govore mnoge legende, koje se u poslednje vreme nadopunjuju i naučnim istraživanjima.

Vergilijeva Enejida je jedan od važnih izvora za ovaj rani period, bar što se tiče mitske verzije događaja.

Između 10. i 8. veka p. n. e., većinu stanovništva u centralnoj Italiji činile su dve glavne grupe italskih naroda, Osko-Umbri i Latini. Lacijum Vetus je stara teritorija Latina (današnji južni Lacijum). U blizini su živeli i Volišćani, Sabinjani, Ekvi, Rutuli i Ausonianci. Severno od Rima živeli su neindoevropski Etrurci.

Latini su razvili organizovano društvo, koje će se nastaniti i osnovati Rim. Teritorijalno, postojbina Latina je bila Brdo Alban (lat. Colli Albani) (danas Castelli koji se nalazi na nekih 30-80 km jugoistočno od Kaptolina). Kasnije su se naseljavali u nižim dolinama koje su povoljnije za stočarstvo i zemljoradnju.

Područje oko Tibra je bilo naročito pogodno, obzirom kako je strateški povoljnije. Reka je prirodna granica sa jedne strane a na drugoj, visoka brda su pružala dobre uslove za odbranu. Ovaj položaj je omogućio Latinima kontrolu reke (vojno i trgovački), sa prirodne osmatračnice - Isola Tiberina (ostrvo naspram današnjeg Trastevere-a, južno od Vatikana). Takođe, tu je i raskršće puteva koji, kopnom, vode iz Sabinum-a (na severoistoku) i Etrurije (na severozapadu).

Pretpostavlja se kako se grad razvio spajanjem susednih sela sa vrhova brežuljaka Rima.

Iako su izučavanja sugerisala kako je brdo Kvirinal bilo najvažnije u davna vremena, čini se kako je najpre bio naseljen Palatin (kako to tvrdi i legenda). Njegovi manji vrhovi (Palatium, Cermalus ili Germalus, i Velia) zajedno sa tri vrha Esquiline-a (Oppius, Cispius i Fagutal), i tadašnjih sela na brdu Caelian i Suburra (kraj današnjeg Rione Monti i brda Oppius) formirali su Grad.

Imena brda su opisna: Caelian nazvan i Querquetulanus, po hrastovima (quercus), a Fagutal points to beech-woods. Po nekim istraživanjima Germalus, severni deo Palatina, bio je selo (datirano u IX vek p.n.e.) sa kružnim i eliptičnim kućama. Bio je opasan zemljanim zidom, verovatno osnažen drvetom i najverovatnije je to mesto rođenja Rima.

Zajednička teritorija ovih mesta, bila je okružena svetom granicom nazvanom pomerium, što je nazvano Roma Quadrata (Kvadratni Rim). Ovo se naselje širilo spajanjem sa brdom Capitolin i ostrvima na Tibru, pa je Rim izrastao u oppidum utvrđeni grad. Esquilin je ostao podvojeno naselje sve dok nije uključeno u vreme širenja Serviana.

Proslave Septimontium (bukvalno "sedam brda"), na dan 11.decembar, se dugo smatrao kao dan osnivanja Rima. Ipak, kako je 21. april jedini datum osnivanja oko kojih se sve legende slažu, smatra se da je Septimontium verovatno proslavljao ovu prvu – ranu federaciju brda budućeg Rima.

Legenda

Eneja i Julus

Aeneas napušta Troju u plamenu Federico Barocci, 1598 Galleria Borghese, Rim

Poražena vojska Troje prešla je Mediteran pod vodstvom princa Aeneas, da bi dospela na Latinsku obalu. Smatra se da su se iskrcali na području između današnjeg Anzio i Fiumicino-a, jugozapadno od Rima. Po nekim verzijama to može biti i Laurentum (ili Larentum); Lavinium, nazvan po kćeri Latinus-a - Laviniji.

Kralj Procas imao je sinove Numitor-a i Amulius-a. Na samrti, Procasov naslednik i novi kralj Albalonge je postao Numitor, ali ga je Amulius zarobio i zatvorio a prisilio njegovu kćer Reu Silviu da postane vestalka. Nakon toga je Amulius još dugo vladao kao kralj.

Bogovi i sveštenice

Prema mitu Mars je imao dva sina sa Reom Silviom, sveštenicom kulta Veste. (Samo ime Rea Silvia sugeriše polu-božanstvo šume. Naime, Silva znači drveće ili šuma a rea može biti od reči res i regum. Reja je i Zevsova majka, koji je kasnije u Rimu preimenovan u Jupiter.)

Romul i Rem

Glavni članak: Romul i Rem

Razvoj legende

Jedna od najstarijih verzija (V vek p.n.e.) je poreklom od Grka Hellanicus sa Lesbosa, i uobičajeno se javlja paralelno sa verzijom Damastesa. U ovoj verziji osnivač sela je bio Aeneas (u drugoj verziji imenom Ascanius (Iulus)). Kasnije je, nakon što je uočeno, da je bilo sedam Kraljeva Rima a Romul je bio prvi, te kako postoji praznina između VIII veka p.n.e. i (vreme prvih kraljeva) i XII veka p.n.e. (vreme pretpostavljenog uništenja Troje). To bi značilo i da Romul nije mogao biti Iuliusov sin, već je počela verzija priče u kojoj je on njegov daleki pra-praunuk. Praznina je popunjena serijom imena kraljeva Alba Longe. Uobličeno je tako da se Aenea iskrcao na obale Laciuma u vreme vladavineLatinusa (kralja Latina), a Romulova je majka za njega vezana preko dinastije Alba Longe. Osuda Romula i Rema je jedna od drevnih primena “ius divine” – božanskog prava, kao odraz duboke religioznosti (još tačnije sujeverja) koje je “oduvek” prisutno u životu Rima (npr. i danas građani Rima jedu 7 krofni nedeljom – svaka za po jedno brdo Rima, a zato i sedmica ima 7 dana.

Svi rani narodi u tom području imaju veoma sličnu legendu:

• Italci: dva brata Agrius i Latinus sinovi su Telegonusa, koji je sin Ulysses i Circe veštice (kojoj je posvećena planina Circeo, u južnom Laciju u kom je njen kult bio raširen).
• Latini: Saturn je zbaco njegov sin Jove, koji je došao na zemlju i živeo među Latinima. Nakon niza mitskih heroja, među njima i Hercula, stiže i Aeneas iz troje i osniva Grad. Pri tome priča ne sugeriše nikakvu posebnu “odabranost” Latina niti pomoć Bogova, već samo njihovo “prisustvo” u osnivanju Grada.