Ingombe Ilede
 | |
| Mesto | Zambija,  Zambija |
|---|---|
| Regija | Južna provincija |
| Koordinate | 16° 09′ 36″ J; 28° 48′ 15″ I / 16.16° J; 28.804167° I |
| Istorija | |
| Osnovan | 16. vek |
Ingombe Ilede je arheološko nalazište koje se nalazi na brdu blizu spajanja reka Zambezi i Lusitu, u blizini grada Siavonge, u Zambiji. [1] Ingombe Ilede, što znači "krava koja spava", dobilo je ime po drvetu baobaba koje delimično leži na zemlji i iz daljine podseća na kravu koja spava. [2] Smatra se da je ovo mesto bilo mala komercijalna država oko 16. veka čiji je glavni predmet trgovine bila so. Na Ingombe Ilede su stizala razna dobra iz zaleđa južne centralne Afrike, kao što su bakar, robovi, zlato i slonovača. Oni su razmenjivani za staklene perle, tkanine, školjke kauri iz trgovine Indijskim okeanom. [3] Status Ingombe Iledea kao trgovačkog centra koji je povezivao različita mesta u južnoj centralnoj Africi učinio ga je veoma važnim arheološkim nalazištem u regionu.
Iskopavanja[uredi | uredi izvor]
Lokalitet su 1960. godine otkrili vladini radnici Severne Rodezije, a iskopao ga je arheolog J.H. Čaplin, inspektor Komisije Severne Rodezije za očuvanje nacionalnih i istorijskih spomenika i relikvija. [1] Čaplin je izvršio istraživanje jame koja se nalazi na zapadnoj strani lokaliteta. U jami su se nalazili arheološki predmeti poput bakarnih narukvica, bakarnih krstova, bakarnih valutnih šipki i zlatnih ogrlica od perli. Ovo područje je kasnije nazvano grobnica 1. Drugo otkriće sastojalo se od grobnica 2 i 3 na južnom kraju lokaliteta, koje su iskopali J.H. Čaplin i B.V. Anderson oko područja akumulacije. Na lokaciji je nađeno gvozdeno oruđe koje je ležalo kod nogu ljudskih ostataka. [4] Vlada je još malo proširila područje lokaliteta, a proširenje je dalo još dva ljudska ostatka. Dalja iskopavanja su obavljena 1962. godine kada je Odeljenje za vode odlučilo da uključi još jednu akumulaciju za vodu na zapadnoj strani prvobitne akumulacije kako bi se maksimalno povećalo snabdevanje vodom u oblasti oko Ingombe Iledea. Ovo proširenje dovelo je do otkrića 30 ljudskih ostataka među kojima su 22 bebe. U ovim grobovima je bilo veoma malo robe.
Grobnice[uredi | uredi izvor]
Čaplin i gospođa Anderson su otkrili više od 48 grobnica u Ingombe Iledeu između perioda 1960-1962. Ovi grobovi su sadržavali razne grobne priloge. Roba se kretala od ornamentisanih predmeta kao što su staklene perle, bakarne narukvice do ceremonijalnih predmeta kao što su gongovi i motike, koji su bili simboli poglavice i utilitarnih predmeta kao što su klešta, ploče za izvlačenje žice, glave čekića i bakarne britve. [1] Ovi grobovi su pronađeni na dve lokacije, u centralnom delu akumulacije koji je sadržao 14 grobnica, dok su 34 grobnice bile locirane na južnoj ivici Ingombe Iledea.
Datiranje[uredi | uredi izvor]
Najraniji pokušaji datiranja Ingombe Iledea datiraju zauzimanje ovog lokaliteta od 7. do 11. veka. Ovi datumi potiču iz uzoraka drvenog uglja dobijenih iz teško oštećenog sadržaja koji je iskopao Čaplin 1960. [1] Filipson i Fagan su prijavili i revidirali ove datume nakon njihovog probnog iskopavanja 1968. u blizini ranije iskopanih bogatih grobnica. [5] Novodobijeni datumi sugerišu da je u 14.-15. veku u blizini grobnica bilo naselje, a Filipson i Fagan su tvrdili da je to možda bilo drugo, možda kraće naseljavanje tog mesta. Zaključili su da njihovi novi datumi ne isključuju mogućnost ranijeg nastanjivanja u kasnijem prvom milenijumu nove ere, nakon čega je usledilo napuštanje, a zatim ponovno naseljavanje u 14. veku. Međutim, nedavno ispitivanje lokaliteta korišćenjem platna dobijenog iz lokacija 3 i 8 datiralo ih je od sredine 15. do sredine 17. veka, a najverovatnije su iz 16. veka. [6] Kada se ovi rezultati uzmu u obzir zajedno sa upoređivanjem materijalne kulture sa drugim lokalitetima u regionu, Mekintoš i Fagan zaključuju da postoje jaki dokazi da trgovina u Ingombe Iledeu nije vršena pre kasnog 15. veka, što sugeriše da bi se buduća istraživanja trebalo fokusirati na ulogu Ingombe Ilede u 16. veku. [7]
Socijalno raslojavanje[uredi | uredi izvor]
Društveni status naroda Ingombe Iledea određivan je na osnovu sadržaja grobnica. [8] Grobnice sa ornamentima su verovatno bile za imućne ljude, kao što su trgovci, dok su grobovi bez ukrasa verovatno pripadali robovima ili manje imućnim. [1] Na primer, neke grobnice koje su sadržale alatke za izradu metala, kao što su one koje su se koristile za izvlačenje bakarne žice, bile su povezane sa zanatlijama vezanim za metale, za koje se smatralo da su visokog društvenog statusa. Takođe je bilo dokaza o hijerarhiji u Ingombe Iledeu; na primer, grobnica 8 je sadržala gvozdeni gong sa prirubnicom, tradicionalni simbol poglavarstva koji je ličio na one pronađene među precima ljudi iz DR Konga. [9]
Trgovina[uredi | uredi izvor]
Centralna lokacija Ingombe Iledea dala mu je najbolju poziciju kao tranzitna tačka za unutrašnje trgovačke rute od Velikog Zimbabvea, Bakarnog pojasa i Katange do obale Indijskog okeana. [10] Predmeti trgovine sa Indijskog okeana uključivali su: staklene perle, perle od školjki, školjke kaurija i tkanine, dok su predmeti koji su dolazili sa trgovačkog puta ka Indijskom okeanu uključivali; slonovaču, robove, so i zlato. Ova centralna pozicija je takođe stvorila sličnu prednost za trgovce koji su dolazili iz Katange i Bakarnog pojasa koji su trgovali bakrom u obliku bakarnih ingota. Ingombe Ilede je postao centralna tačka gde su trgovci iz različitih mesta u južno-centralnoj Africi dolazili da razmenjuju artikle. Na primer, olakšala je transakciju bakra iz Katange u DR Kongu, Bakarnog pojasa u Zambiji i Hurungvea u Zimbabveu. [10]
Roba[uredi | uredi izvor]
Staklene perle[uredi | uredi izvor]
Trgovina staklenim perlama u južnoj centralnoj Africi ima dugu istoriju koja seže još od 8. do 17. veka; međutim, staklene perle su stigle u Ingombe Ilede tek sredinom 15. i sredinom 17. veka. [11] Hemijska analiza urađena na perlama Ingombe korišćenjem masene spektrometrije pokazuje da staklene perle u Ingombe Iledeu pripadaju seriji Kami iz trgovinske zone Indijskog okeana i da su se verovatno našle u Ingombe Iledeu putem trgovine. Perle su se razlikovale od drugih perli pronađenih u južno-centralnoj Africi kao što je Mapungubve na osnovu elemenata u tragovima koji se nalaze u perlama. Kami perle, na primer, sadržale su visoke nivoe magnezijum oksida. Hemijska analiza je pomogla da se lociraju neke ranije nedatirane grobnice u Ingombe Iledeu. Neke od grobnica koje su sadržale perle serije Kami su 3,8,10,25 i 31.
Neke grobnice u Ingombe Iledeu sadržale su perle koje su po hemijskom sadržaju povezane sa severozapadnim Zimbabveom. [11] One su sadržale biljni pepeo u tragovima. Ove perle datiraju iz 14. veka. Druga mesta koja hronološki lociraju Ingombe Ilede su: Mankhamba u Malaviju iz sredine 16. i početka 17. i Hlamba Mlonga u istočnom Zimbabveu, koje datira od 10. do 15. veka. Drugo mesto koje hronološki locira Ingombe Ilede je Isamu Pati, koji se nalazi 300 km od lokaliteta Ingombe Ilede. Lokalitet je sadržao seriju Kami perli koje su datovane otprilike u 13. do 14. vek. Ovi datumi dobijeni iz različitih vrsta perli pronađenih na različitim lokacijama u južnoj centralnoj Africi pokazuju dugu istoriju trgovine staklenim perlama u ovom delu Afrike koja se protezala od 10. do 17. veka.
Bakarni blokovi[uredi | uredi izvor]
Ingoti bakra korišćeni su kao sredstvo razmene još od 1000. godine nove ere u južnoj centralnoj Africi. [12] Ingoti u Ingombe Iledeu dolazili su sa raznih mesta preko unutrašnjih trgovačkih puteva i bili su oblikovani u obliku krstova. Ingoti bakra su diferencirani po svom obliku. [13] Oblik bakarnih ingota je takođe bio dobar pokazatelj hronologije za Ingombe Ilede. Na primer, ingoti bakra iz Bakarnog pojasa bili su sličnog oblika sa onima koji su dolazili iz Katange; oba su bila sa prirubnicama i datovana su u 14. vek. [6] S druge strane, bakarni ingoti iz Hurungvea su datirani u 16. vek. [14] Ovi bakarni ingoti su imali sličan oblik sa onima iz oblasti Bakarnog pojasa i Katange, što pokazuje da se trgovina bakrom među ovim nalazištima u unutrašnjosti nastavila od 14. do 16. veka. Veliki Zimbabve je imao drugačiji oblik bakarnih ingota - nesavijene i datovane su u mnogo raniji datum iz 13. veka. Uprkos tome što je bakar primarni trgovinski artikal u južno-centralnoj trgovini, ljudi u Ingombe Iledeu koristili su bakar za proizvodnju domaćih ukrasa, kao što su bakarne narukvice, pronađene u većini bogatih grobova na tom mestu. Proizvodnja bakarnih narukvica je očigledna u alatima za izvlačenje žice i snopu fine žice za pravljenje bakarnih narukvica otkrivenih u nekim od bogatih grobova u Ingombe Iledeu. [1]
Tekstil[uredi | uredi izvor]
Tkanina u Ingombe Iledeu sastoji se od dve vrste: lokalno izrađene, grube tkanine i fino tkane uvezene tkanine, za koje se smatra da su indijskog porekla. Grubi materijal je sadržavao neke šare uredno utkane u tkaninu. [1] Na lokalitetu su otkriveni vretenasti kalemovi napravljeni od slomljenih komada grnčarije i perforirani oštrim metalnim predmetom kako bi se podržala lokalna proizvodnja grubog platna.
Keramika[uredi | uredi izvor]
Keramika je bila dobar izvor hronologije za većinu arheoloških nalazišta u Africi i širom sveta. Osobine poput dekorativnih motiva i oblika posuda korišćene su za pozicioniranje keramike u određene vremenske periode. Oblik keramike je takođe korišćen za označavanje funkcije posuda. Ingombe Ilede je sadržao veliki broj keramičkih ulomaka koji su rekonstruisani u kompletne posude različitih veličina i oblika. Ove posude su verovatno korišćene u domaćinstvu ili kao trgovački predmeti. Arheolozi su pronašli alate koji sugerišu na proizvodnju grnčarije, kao što su kameni alati koji se koriste za brušenje površina posuda pre nego što se peku. Na lokalitetu su bile prisutne i školjke koje su se koristile za glačanje zidova grnčarije tokom faze oblikovanja. Glina za grnčariju je verovatno dobijena iz reke Lusitu. [4] Grnčari su možda pekli grnčariju na otvorenom prostoru zbog neujednačene boje na površini keramike. Keramika u Ingombe Iledeu igrala je suštinsku ulogu u pozicioniranju hronologije grobnica na lokalitetu. Hronologija grnčarije urađena je korišćenjem ukrasnih motiva i oblika posuda. Ovi su delovali kao vremenski markeri koji su pomogli istraživačima da hronološki lociraju Ingombe Ilede. Na primer, keramika sa najranijih nivoa u Ingombeu bila je povezana sa kulturama Kangila i Sebanzi. [9]
Poljoprivreda[uredi | uredi izvor]
Dokazi o poljoprivrednoj delatnosti, koji su otkriveni u Ingombe Iledeu, bili su ugljenisani sirak i proso koji su pronađeni na lokalitetu. [1] Na lokalitetu su takođe pronađeni indirektni dokazi, kao što je otisak lista sirka na loncu. Osim toga, neki grobovi su sadržavali gvozdene motike i sekire koje su upućivale na zemljoradnju. [4] Oni su se diferencirali na funkcionalna oruđa i ceremonijalna oruđa na osnovu količine istrošenosti površina. [4] Motike i sekire koje su se koristile za poljoprivredu bile su jako istrošene u poređenju sa ceremonijalnim oruđem.
Životinjski ostaci[uredi | uredi izvor]
Na lokalitetu je bilo minimalnih dokaza koji ukazuju na pripitomljavanje životinja. Među minimalnim dokazima pronađenim na lokalitetu bila je fragmentovana donja čeljust vola sa maksilom i rogovima. [1] Ostatak fauničnog materijala pripadao je divljim životinjama, u rasponu od malih sisara poput pacova do velikih sisara poput slonova, pri čemu su se drugi lovili zbog slonovače i mesa.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z Fagan, Brian; Philipson, David; Daniels, S.G.H. (1969). Iron Age Cultures in Zambia (Volume 2: Dambwa, Ing'ombe Ilede and the Tonga). London: Chatto and Windus.
- ^ Barham, L. (2016). „In'gombe Ilede Site Report” — preko National Heritage Conservation Commission of Zambia.
- ^ Chirikure, Shadreck (2017). „Documenting Pre-colonial Trade in Africa” — preko University of Cape Town.
- ^ a b v g Fagan, Brian; Philipson, David; Daniels, S.G.H. (1969). Iron Age Cultures in Zambia (Volume 2: Dambwa, Ing'ombe Ilede and the Tonga). London: Chatto and Windus.
- ^ Philipson, D.W.; Fagan, Brian M. (1969). „The Date of the Ing'ombe Ilede Burials”. The Journal of African History. 10 (2): 199—204. doi:10.1017/S0021853700009476 — preko Cambridge University Press.
- ^ a b Mclntosh, Susan Keech; Fagan, Brian M. (2017). „Re-dating Ing'ombe Ilede Burials.”. Antiquity. 91 (358): 1074 — preko Arizona University Press.
- ^ McIntosh, Susan Keech; Fagan, Brian M. (2017). „Relocating Ing'ombe Ilede in the history of south-central Africa”. Antiquity. 91 (358): 1092—1094. ISSN 0003-598X. doi:10.15184/aqy.2017.120.
- ^ „Ingo'mbe Ilede of Southern Province - Zambian window into the past!”. Arhivirano iz originala 28. 08. 2018. g. Pristupljeno 14. 02. 2023.
- ^ a b Philipson, D.W.; Fagan, Brian M. (1969). „The Date of the Ing'ombe Ilede Burials”. The Journal of African History. 10 (2): 199—204. doi:10.1017/S0021853700009476 — preko Cambridge University Press.
- ^ a b Pikirayi, Innocent (2017). „Ing'ombe Ilede and the Demise of Great Zimbabwe”. Antiquity. 91 (358): 1085—1086. doi:10.15184/aqy.2017.120.
- ^ a b Robertshaw, Peter; Wood, Marilee (2017). „The glass beads from Ing'ombe Ilede”. Antiquity. 91 (358): 1078—1084. ISSN 0003-598X. doi:10.15184/aqy.2017.96.
- ^ Chirikure, Shadreck (2017). „Documenting Pre-colonial Trade in Africa” — preko University of Cape Town.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ^ Chirikure, Shadreck (2017). „Documenting Pre-colonial Trade in Africa” — preko University of Cape Town.
- ^ Killick, David (2017). „Tracing Ing'ombe llede's Trade”. Antiquity. 91 (389). doi:10.15184/aqy.2017.100.
