Istočni Jerusalim

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Istočni Jerusalim (arap. القدس الشرقية‎, al-Quds al-Sharqit; hebr. מִזְרַח יְרוּשָׁלַיִם, mizraḥ yerushalayim) dio je Jerusalima koji je okupirao Jordan tokom Arapsko-izraelskog rata 1948. godine, kao suprotnost zapadnom dijelu grada, Zapadni Jerusalim, koji je okupirao Izrael.[1] Od Arapsko-izraelskog rata 1967. godine, Istočni Jerusalim je, zajedno sa ostatkom Zapadne obale, okupirao Izrael.

Ova oblast uključuje Stari grad i neka od najsvetijih mjesta za judaizam, hrišćanstvo i islam, kao što su Hramovna gora, Zid plača, džamija Al Aksa, Kupola na stijeni i crkva Vaskrsenja Hristovog, kao i okolina. Izraelska i palestinska definicija se razlikuju.[2] Službeni stav Palestine zasnovan je na Sporazumima o primirju 1949. godine, dok se izraelski položaj uglavnom zasniva na trenutnim opštinskim granicama Jerusalima. One su utvrđene nizom administrativnih proširenja koje su donijele izraelske opštinske vlasti od Šestodnevnog rata 1967. godine. Uprkos svom nazivu, Istočni Jerusalim uključuje četvrti na sjeveru, istoku i jugu Starog grada, a u široj definiciji pojma, čak i na strani Zapadnog Jerusalima. Međunarodna zajednica smatra da su izraelska naselja na Zapadnoj obali, uključujući Istočni Jerusalim, nezakonita po međunarodnom pravu. Izrael osporava ovu interpretaciju.

Tokom Arapsko-izraelskog rata 1948. godine, Jerusalim je bio sporan i za Jordan i za Izrael. Po prestanku neprijateljstava, dvije zemlje su tajno pregovarale o podjeli grada, pri čemu je istočni dio pao pod jordansku vlast. Ovaj aranžman je ozvaničen sporazumom iz Rodosa u martu 1949. godine.[3][4]

David Ben-Gurion predstavio je tvrdnju svoje stranke da je „jevrejski Jerusalim organski, nerazdvojni dio države Izrael” u decembru 1949, a naredne godine Jordan je anektirao Istočni Jerusalim.[5][6] Ove odluke su potvrđene u izraelskom Knesetu u januaru 1950. i jordanskom Parlamentu u aprilu 1950.[7] Kada ga je Izrael okupirao 1967. godine, Istočni Jerusalim je, zajedno sa proširenim granicama, došao pod neposrednu izraelsku vlast, iako, prema Ijanu Lastiku, nikada formalno nije anektiran.[a] U jednoglasnoj rezoluciji Generalne skupštine, OUN je proglasio nevažećim mjere kojima je pokušana promjena statusa grada.[10]

U Palestinskoj deklaraciji o nezavisnosti Palestinske oslobodilačke organizacije 1988. godine, Jerusalim se navodi kao glavni grad Države Palestine. Godine 2000, Palestinska uprava je usvojila zakon kojim je Jerusalim proglašen za glavni grad, a u oktobru 2002. je zakon odobrio Jaser Arafat.[11] Od tada je Izrael zatvorio sve kancelarije i NVO povezane sa POO u Istočnom Jerusalimu, pod izgovorom da Dogovor iz Osla ne dozvoljava Palestinskoj Narodnoj Samoupravi da djeluje u Jerusalimu.[12] Organizacija islamske saradnje je priznala Istočni Jerusalim kao glavni grad Države Palestine 13. decembra 2017. godine.[13]

Izraelska naselja u Istočnom Jerusalimu su se povećala za 60% od kako je Donald Tramp postao predsjednik SAD 2017. godine. Od 1991, Palestinci koji su činili većinu stanovnika u ovom području dobili su samo 30% građevinskih dozvola.[14]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Lastikova teza je dovedena u pitanje.[8][9]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Dumper 2002, str. 42, "following the war between Israel and the Palestinian and Arab states in 1948, Jerusalem was divided into an Israeli-held western sector and a Jordanian-held eastern sector.".
  2. ^ Farsakh 2005, str. 9, "Israeli and Palestinian sources differ in their definition of East Jerusalem.".
  3. ^ Hasson 2000, str. 15–24.
  4. ^ Korman 1996, str. 251, "Both states treated the respective sectors of Jerusalem under their effective control as forming an integral part of their state territory between 1948 and 1967, and each recognized the other's de facto control in their respective sectors by the signature of the 1949 Jordan-Israel General Armistice Agreement.".
  5. ^ Klein 2001, str. 51.
  6. ^ Dumper 1997, str. 33.
  7. ^ Korman 1996, str. 251,n.5.
  8. ^ Dumper 2014, str. 50–51, 63–64.
  9. ^ Lustick 1997, str. 34–45.
  10. ^ UNGA 2253 1997, str. 151.
  11. ^ Cohen 2013, str. 70.
  12. ^ Hirbawi & Helfand 2011.
  13. ^ OIC 2017.
  14. ^ „New data shows Israeli settlement surge in east Jerusalem”. Ynetnews (na jeziku: engleski). 9. 12. 2019. Pristupljeno 4. 2. 2020. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Источни_Јерусалим&oldid=27732027”