Italijanski rat (1542—1546)
Italijanski rat (1542—1546) bio je deo italijanskih ratova (1494-1559).[1]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Italijanski pohodi Šarla VIII i Luja XII[uredi | uredi izvor]
Italijanski ratovi počeli su u jesen 1494. pokušajem Francuske da se nametne kao vodeća sila među razjedinjenim državicama Italije. Prvi italijanski pohod kralja Šarla VIII (1494-1496) je nakon početnih uspeha (osvajanje Milana, Firence, Rima i Napulja tokom 1495) nateran na povlačenje iz Italije naporima Svete lige (Austrija, Španija, papa, Mletačka republika, Milansko vojvodstvo). Drugi italijanski pohod kralja Luja XII (1499-1504) je takođe, počeo zauzimanjem Milana, Rima i Napulja (1500), ali je zbog sukoba sa španskim kraljem Ferdinandom Aragonskim oko južne Italije ponovo nateran na povlačenje.[2]
Treći italijanski pohod Luja XII (1508-1515), počeo je kao rat Francuske i pape Julija II u savezu sa Španijom i Svetim Rimskim carstvom u Kambrejskoj ligi protiv Mletačke republike, koja je ubrzo poražena (1509). Papa je zatim promenio stranu i stvorio Svetu ligu sa Švajcarskom konfederacijom i Henrijem VIII u nameri da protera Francuze iz Italije. Francuzi su pobedili kod Ravene, ali su pretrpeli poraz kod Novare i morali su da napuste Milano (1512). Luj XII je umro 1515, a nasledio ga je Fransoa I (1515-1547).[2]
Fransoa I protiv Karla V[uredi | uredi izvor]
Dok su prva tri italijanska rata (1494-1515) bila uglavnom ograničena na Italiju, sukobi između 1515. i 1559. dobili su najširi evropski karakter, zbog borbe između francuskog kralja Fransoa I (1515-1547) i španskog kralja i rimskog cara Karla V (1519-1556) za prevlast u Evropi. Odmah po stupanju na presto Fransoa I je upao u Italiju, potukao milanskog vojvodu kod Marinjana i zauzeo Milano (1515). Nakon Karlovog izbora za cara (1520), Fransoa je preduzeo novi pohod u Italiju (1521-1526), ali je u bici kod Pavije (1525) zarobljen i prisiljen da u zamenu za svoju slobodu potpiše ponižavajući mir u Madridu (1526), kojim se odrekao prava na Italiju i Burgundiju.[2]
Rat je nastavljen 1526-1529, ali je nadmoćna španska pešadija ponovo odnela pobedu u Italiji: ugovorom u Kambreu (1529) Fransoa se ponovo odrekao pretenzija nad Italijom, a Karlo nad Burgundijom.[2]
Novi rat (1536-1538) počeo je francuskim zauzimanjem Milana nakon smrti poslednjeg Sforce i upadom Španaca u Francusku, zbog čega je Fransoa bio prinuđen da sklopi savez sa Turskom protiv Carstva. Završen je francuskim osvajanjem Savoje.[2]
Rat[uredi | uredi izvor]
Novi rat (1542-1544) izazvao je Fransoa u savezu sa turskim sultanom Sulejmanom Veličanstvenim, kad su španske snage (516 brodova, 12.330 mornara i 24.000 vojnika) pod Karlom V 1541. pretrpele teške gubitke u bezuspešnom pohodu na Alžir. Karlo V je našao saveznika u engleskom kralju Henriju VIII. Karlo je 1543. zauzeo Kambre, dok su Francuzi i Turci osvojili Nicu, osim citadele. Francuzi su izvojevali pobedu kod Čerezola (14. aprila 1544), ali je nisu iskoristili, jer su odvojili deo snaga za sever, pošto su Henri VIII i Karlo krenuli na Pariz, prvi sa severa, a drugi sa istoka. Francuzi su se pred njima povlačili, izbegavajući bitku na otvorenom polju. Branile su se samo tvrđave, iscrpljujući invazione snage (Sen Dizje). Najzad su oba vladara došla do zaključka da nemaju dovoljno snaga da opsednu Pariz. Operacija se završila bez bitke, u obostranoj iscrpljenosti. Karlo je bio ugrožen i pritiskom Turaka na Austriju, koji su se posle pada Budima (1541) učvrstili u Ugarskoj, nadomak Beča i naslednih habsburških poseda.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Mir, potpisan 18. septembra 1544. u Krepiju (), utvrdio je stanje pre rata.[1] Smrt Fransoa I (1547) nije dovela do prekida borbe između Francuske i Habsburške monarhije za prevlast u Evropi: rat protiv Karla V nastavio je Anri II (1547-1559).[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 3), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1972), str. 706-708