Kritska država
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Κρητική Πολιτεία Kritska država | |||
|---|---|---|---|
 Zastava
 Grb
| |||
 Krit 1861. | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | Sredozemno more | ||
| Prestonica | Hanija | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | grčki | ||
| Religija | Pravoslavlje, Islam, Judaizam | ||
| Politika | |||
| Vladari | |||
| — Guverner | Đorđe I Grčki (1898—1906) | ||
| Aleksandros Zaimis (1906—1911) | |||
| Elefterios Venizelos (1910—1913) | |||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 1898. | ||
| — Ukidanje | 1913. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Površina | |||
| — ukupno | 8,336 km2 km² | ||
| Stanovništvo | 310.000 (1910) | ||
| Valuta | Kritska drahma | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Krita | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||
Kritska država (grčki: Κρητική Πολιτεία) je bila autonomna država na ostrvu Krit, formirana na intervenciju Velikih sila 1898. godine posle Kritskog ustanka. Postojala je do završetka Prvog balkanskog rata 1913. godine kada je Londonskim sporazumom ujedinjena sa Kraljevinom Grčkom.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tokom 19. veka podignuto je više ustanaka na Kritu protiv osmanske vlasti. Kako je Grčka 1830. godine postala prva balkanska država koja se oslobodila turske vlasti, ustanci na Kritu imali su za cilj oslobođenje i ujedinjenje sa Grčkom. Korak napred u tom cilju ostvaren je kroz Kritski ustanak 1897. godine, vođen paralelno sa Grčko-turskim ratom. Na intervenciju Velikih sila, Osmansko carstvo priznalo je Carigradskim mirom iz 1898. godine autonomiju Kritu. Po završetku rata, pukovnik Vasos napušta ostrvo, a velike sile tražile su guvernera. Na položaj je na kraju postavljen grčki kralj Đorđe. Krit zvanično ipak nije bio ujedinjen sa Grčkom, već je formirana Kritska država na čelu sa grčkim kraljem. Najznačajniji političar na Kritu bio je Elefterios Venizelos, ujedno i najpoznatiji političar moderne Grčke. On se brzo razilazi sa Đorđem koji je vladao apsolutistički. Venizelos je učestvovao u pisanju Ustava koji je na Kritu bio na snazi godinu dana (1907—1908). Predvodio je pobunu kojom je vlast kralja Đorđa zamenjena vlašću Aleksandra Zaimisa. Ujedinjenje sa Kritom bio je jedan od glavnih ciljeva Grčke u Balkanskim ratovima. Londonskim sporazumom iz 1913. godine, kojim je okončan Prvi balkanski rat, Krit je ujedinjen sa Grčkom, čime Kritska država prestaje da postoji. Vlast turskog sultana nad Kritom, koja je postojala od 1667. godine, tj. od osvajanja Kandijske kraljevine u Kandijskom ratu, okončana je tim ujedinjenjem.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ričard Klog, Istorija Grčke novog doba, Klio, Beograd (2000)
- Stevan Pavlović, Istorija Balkana (1804—1945), Klio, Beograd (2004)
- Jozef fon Hamer, Historija Turskog (Osmanskog) carstva 3, Zagreb (1979)
