Maskarenska ostrva

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Položaj Maskarenskih ostrva

Maskarenska ostrva (engl. Mascarene Islands, franc. Mascareignes, port. Ilhas Mascarenhas) su arhipelag u Indijskom okeanu, na 650 km istočno od ostrva Madagaskar. Ukupna površina arhipelaga je 4.523 km². Uključuje tri glavna ostrva: Reinion (Réunion), Mauricijus (Mauritius) i Rodrigeš (Rodrigues). Tu su još dva manja arhipelaga: Sveti Brandon i Agalega ostrva.

Maskarenska ostrva imaju vulkansko poreklo. Okružena su koralnim grebenima. Predstavljaju izolovan ekosistem sa jedinstvenom florom i faunom.

Ostrvo Reinion je prekomorski departaman na Francuske, dok su ostala ostrva deo Republike Mauricijus.

Na ostrvima se proizvode šećer, rum, kokosovi orasi, kopra, vanila i aloja.

Na Maskarenskim ostrvima živi 2.111.000 ljudi (podatak iz 2009). Najveći deo stanovništva su potomci doseljenika iz Indije, a ostali su Afrikanci kreoli, Kinezi i Evropljani.[1]

Ostrva je otkrio Pedro Maskarena 1507. godine. Na Maskarenskim ostrvima živela je ptica dodo (Raphus cucullatus), koju su Evropljani za kratko vreme istrebili lovom i uvođenjem novih životinjskih vrsta na ostrva.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Arhipelag obuhvata tri velika ostrva, Mauricijus, Reinion i Rodrigeš, plus niz vulkanskih ostataka u tropima jugozapadnog Indijskog okeana, uglavnom između 700 i 1500 kilometara istočno od Madagaskara. Ovaj teren obuhvata razne grebene, atole i mala ostrva. Predstavljaju različite topografske i edafske regione. Na najvećim ostrvima ovo je dovelo do neobičnog biodiverziteta. Klima je okeanska i tropska.

Mauricijus se nalazi 900 km istočno od Madagaskara. Ima površinu od 1865 km2. Najviša tačka je 828 metara. Mauricijus je najnaseljenije od Maskarenskih ostrva,[1] sa populacijom od 1.252.964 stanovnika.

Reinion se nalazi 150 km jugozapadno od Mauricijusa. To je najveće od ostrva, sa površinom od 2512 km2. Piton des Než (3069 m), ugašeni vulkan, najviši je vrh na Reinion i na ovim ostrvima. Piton de la Furnez je aktivni vulkan na Reinionu koji često eruptira.[1]

Rodrigeš se nalazi 574 km istočno od Mauricijusa. Ima površinu od 109 km2 i dostiže 393 metra nadmorske visine.[1]

Sent Brendon, takođe poznat kao plićaci Kargados Karahos, grupa je koralnih atola koja se sastoji od barijernog grebena, plićaka i niskih ostrva. To je ostatak jednog ili više velikih vulkanskih ostrva koja su bila potopljena porastom plime. Danas tridesetak ostrva koja čine Sent Brendon čine deo Republike Mauricijus. Sa oko sedamnaest nenaseljenih ostrva upravlja „Korporacija za razvoj spoljnih ostrva Mauricijusa“ (entitet kojim upravlja premijer Mauricijusa), dok sa preostalih trinaest ostrva Sent Brendona upravlja ribarska kompanija Rafael iz tri naseljene ostrvske baze od Ile Rafael, Lil du Sud (Južno ostrvo, Lil Boas) i Il Koko. Ribarska kompanija Rafael dobila je ovih trinaest ostrva St. Brandona pod stalnim zakupom iz 1901. (999-godišnji zakup) koji su proglašeni stalnim grantom odlukom Tajnog saveta (Ujedinjeno Kraljevstvo) 2008. godine.[2][3] Ovih trinaest ostrva Sent Brandona na trajnom zakupu su Lil du Sud (Južno ostrvo, Lil Boas), Petit Fu, Lavoker, Lil o Fu, Lil du Gouvernemo, Petit Mapu, Grand Mapu, La Balen, Lil o Koko, Il Rafael, Veronž, Lil o Boa i Valen Roks.

Postoji nekoliko potopljenih obala ili plićaka:

  • Saja de Mala je velika, potopljena obala. Praistorijski to je bila grupa vulkanskih ostrva i bila je povezana sa Velikom Čagos obalom sve dok ih pomeranje kontinenata nije razdvojilo.
  • Sudo obala su grupa nižih obala na visoravni Maskaren.
  • Nazaret obala se nalazi severno od Kargados Karahosa, i praistorijski su bile jedna geološka karakteristika. Danas je to velika, plitka ribarska obala.
  • Hokins obala se nalazi na najsevernijoj tački visoravni Maskaren.

Geologija[uredi | uredi izvor]

Vrh de la Furnez

Ostrva su vulkanskog porekla; Saja de Malja (35 miliona godina stara) je bila prvo od ostrva Maskarena koje je izašlo iz Indijskog okeana zbog žarišta Reiniona, a zatim su sledile Nazaret obala (otprilike 2 miliona godina kasnije), Sudo obala i Kargados Karahos. Najmlađa ostrva koja su nastala bila su Mauricijus (7–10 miliona godina), najstarije od postojećih ostrva, nastalo zajedno sa podmorskim grebenom Rodrigeš. Ostrva Rodrigeš i Reinion nastala su u poslednja dva miliona godina. Reinion je najveće od ostrva (2.500 km2), a slede Mauricijus (1.900 km2) i Rodrigeš (110 km2). Na kraju su Saja de Malja, Nazaret i Sudo potpuno potopljeni, a Kargados Karahos je ostao kao koralni atol.[4] Vruća tačka Reiniona je počela da se hladi i Rodrigeš se pojavio kao malo ostrvo.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Pedro Maskarenjas, po kome su Maskarenska ostrva dobile ime, bio je vicekralj portugalske Indije.
Karta Reiniona, Mauricijusa i Rodrigeša iz 1780.

Rana kolonijalna istorija ostrva, kao i ona Kariba, karakterisala je nizom preuzimanja vlasti između rivalskih sila: Portugalci, Holanđani, Francuzi i Britanci su vladali nekim ili svim ostrvima.

Oko 1507. godine, istraživač Diogo Fernandes Pereira otkrio je grupu ostrva. Oblast je ostala pod nominalnom portugalskom vlašću sve dok Etjen de Flako nije stigao sa francuskom pomorskom eskadrilom i preuzeo posed 1649. godine.[5] Od 4. juna 1735. do 23. marta 1746. godine, francuska Maskarenska ostrva su bila kolonija pod generalnim guvernerom, koja je obuhvatala Francusko ostrvo (sada Mauricijus), ostrvo Burbon (Reinion) i Sešele (Sejšeli). Dana 14. jula 1767. ovo je postalo francuska krunska kolonija, još uvek pod jednim generalnim guvernerom. Od 3. februara 1803. do 2. septembra 1810. francuska kolonija Indes-Orientales, pod general-kapetanom, uključivala je Reinion i (nominalno) Sejšele.

Mauricijus[uredi | uredi izvor]

Na osnovu navigacionih karata kao što je planisfera Kantina iz 1502. godine, pretpostavlja se da su arapski mornari prvi otkrili Mauricijus, oko 975. godine, nazvavši ga Dina Arobi.[6][7] Najranije potvrđeno otkriće zabeleženo je 1507. godine od strane portugalskih mornara. Holanđani su preuzeli fizički posed 1598. godine, uspostavljajući niz kratkotrajnih naselja tokom perioda od oko 120 godina, pre nego što su napustili svoje napore 1710. Francuska je preuzela kontrolu 1715. godine, i preimenovala ga je u Francusko ostrvo. Godine 1810, Ujedinjeno Kraljevstvo je izvršilo invaziju na ostrvo da zaštiti svoje istočnoindijske brodove od francuskih gusara. Četiri godine kasnije, Pariskim ugovorom, Francuska je ustupila Mauricijus i njegove zavisnosti Ujedinjenom Kraljevstvu. Pod Britancima, Mauricijus se uspešno razvijao kao plantažna ekonomija i kolonija zasnovana na šećernoj trsci do nezavisnosti 1968.

Reinion[uredi | uredi izvor]

Reinion su prvo otkrili Arapi, a zatim Portugalci, koji su ga nazvali Santa Apolonija. Zatim su ga okupirali Francuzi kao deo Mauricijusa. Prvo su ga naselili francuski pobunjenici koji su stigli na ostrvo između 1646. i 1669. godine.[8] Današnji naziv dobilo je 1793. godine. Od 1810. do 1815. držali su ga Britanci, pre nego što su ga vratili Francuskoj. Reinion je postao prekomorski departman Francuske 1946. godine.[9]

Zaštićena područja[uredi | uredi izvor]

Oko 40,6% kopnene površine Maskarenskih ostrva nalazi se u zaštićenim područjima. Kopnena zaštićena područja na Mauricijusu uključuju Nacionalni park Blek River klanci, Nacionalni park Bra Do, Rezervat prirode Perije, Rezervat prirode Korp de Gard, Rezervat prirode Le Pus, Rezervat prirode Kabine, Rezervat prirode Guli Pere i Rezervat prirode Boa Sek.[10] Na Reinionu postoje 32 zaštićena područja, uključujući Nacionalni park Reinion (1055,15 km2), koji pokrivaju 63,13% ostrva.[11]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Strahm, Wendy (1996). „Mascarene Islandsan Introduction”. Curtis's Botanical Magazine. 13 (4): 182—185. JSTOR 45066025. doi:10.1111/j.1467-8748.1996.tb00567.x. 
  2. ^ Le bail permanent de Raphaël Fishing confirmé sur St.-Brandon
  3. ^ Privy Council Judgment 30 July 2008 - Raphaël Fishing Company Ltd.
  4. ^ Emmanuel Van Heygen. „Dispersal of the Genus Phelsuma in the Mascarenes”. Phelsumania.com. Arhivirano iz originala 2012-07-16. g. Pristupljeno 2012-07-09. 
  5. ^ Moriarty, Cpt. H.A. (1891). Islands in the southern Indian Ocean westward of Longitude 80 degrees east, including Madagascar. London: Great Britain Hydrographic Office. str. 269. OCLC 416495775. Pristupljeno 11. 6. 2011. 
  6. ^ „History | Mauritian Archaeology”. Arhivirano iz originala 28. 06. 2022. g. Pristupljeno 11. 02. 2023. 
  7. ^ International Education: An Encyclopedia of Contemporary Issues and Systems. Routledge. 17. 3. 2015. ISBN 9781317467519. 
  8. ^ Combeau, Yvan (2002). „De Bourbon à la Réunion, l'Histoire d'une Île (du XVIIe au XXe siècle)” (PDF). Hermès (na jeziku: francuski). 32-33: 91—99. doi:10.4267/2042/14363. hdl:2042/14363. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 08. 2017. g. Pristupljeno 2013-10-25. 
  9. ^ „Reunion | History, Location, Map, Population, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-05-25. 
  10. ^ "Mascarene forests". DOPA Explorer. Accessed 18 August 2021
  11. ^ UNEP-WCMC (2021). Protected Area Profile for Réunion from the World Database of Protected Areas. Accessed 18 August 2021. [1]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Maskarenska ostrva na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Маскаренска_острва&oldid=27557786”