Novi Holivud

Novi Holivud, koji se takođe naziva američkim novim talasom ili holivudskom renesansom, odnosi se na pokret u istoriji američkog filma od sredine 1960-ih do ranih 1980-ih, kada je nova generacija mladih filmskih stvaralaca došla do izražaja u Sjedinjenim Državama.

Oni su uticali na vrste proizvedenih filmova, njihovu proizvodnju i marketing i način na koji su veliki studiji pristupili stvaranju filmova. U novim holivudskim filmovima ključnu autorsku ulogu preuzeo je režiser, a ne studio. Definicija "Novog Holivuda" varira, u zavisnosti od autora, pri čemu ga neki definišu kao pokret, a drugi kao period. Opseg tog perioda je takođe predmet debate, kao i njegov integritet, jer neki autori, poput Tomasa Šaca, tvrde da se Novi Holivud sastoji od nekoliko različitih pokreta.

Filmovi snimljeni u ovom pokretu stilski su okarakterisani po tome što njihov narativ često snažno odstupa od klasičnih normi. Nakon raspada studijskog sistema i uspona televizije, komercijalni uspeh filmova je smanjen.

Uspešni filmovi iz rane ere Novog Holivuda uključuju Boni i Klajd, Diplomac, Noć živih mrtvaca, Divlja horda i Goli u sedlu. Filmovi koji nisu uspeli na blagajnama, uključujući Nebeska kapija i Jedan od srca, označili su kraj ere.

Karakteristike[uredi | uredi izvor]

Ova nova generacija holivudskog filmskog stvaraoca bila je najvažnije, sa stanovišta studija, mlada, dakle sposobna da dopre do omladinske publike koju su gubili. Ova grupa mladih filmskih stvaralaca — glumaca, pisaca i reditelja — koju je štampa prozvala „Novi Holivud“, nakratko je promenila poslovanje iz holivudskog sistema prošlosti vođenog producentima.

Tod Berliner je pisao o neobičnim narativnim praksama tog perioda. Sedamdesete, kaže Berliner, označavaju najznačajniju formalnu transformaciju Holivuda od prelaska na zvučni film i predstavljaju period koji definiše razdvajanje načina pripovedanja iz studijske ere i savremenog Holivuda. Novi holivudski filmovi više odstupaju od klasičnih narativnih normi nego holivudski filmovi iz bilo koje druge ere ili pokreta. Njihova narativna i stilska sredstva prete da izbace iz koloseka inače direktnu naraciju. Berliner tvrdi da pet principa upravlja narativnim strategijama karakterističnim za holivudske filmove 1970-ih:

Filmovi iz sedamdesetih pokazuju perverznu tendenciju da, na narativne usputne načine, integrišu informacije o priči i stilska sredstva koja su kontraproduktivna za otvorene i suštinske narativne svrhe filmova.
Holivudski filmski stvaraoci iz 1970-ih često postavljaju svoje filmske prakse između onih klasičnog Holivuda i evropskih i azijskih umetničkih filmova.
Filmovi iz sedamdesetih podstiču reakcije gledalaca nesigurnije i neprijatnije od onih u tipičnijem holivudskom bioskopu.
Narativi iz sedamdesetih stavljaju neuobičajen naglasak na nerazlučivost, posebno u trenutku vrhunca ili u epilozima, kada su konvencionalniji holivudski filmovi zauzeti vezivanjem labavih krajeva.
Bioskop sedamdesetih ometa narativnu linearnost i zamah i guši njen potencijal da generiše napetost i uzbuđenje.^[1]

Tomas Šac ukazuje na još jednu razliku sa holivudskim zlatnim dobom, koje se bavi odnosom likova i zapletom. On tvrdi da je zaplet u klasičnim holivudskim filmovima (i nekim od ranijih novoholivudskih filmova poput Kuma) „imao tendenciju da se više organski pojavljuje u funkciji nagona, želja, motivacija i ciljeva centralnih likova“. Međutim, počevši od sredine 1970-ih, on ukazuje na trend da su „likovi postali funkcije zapleta“.^[2]

Tokom vrhunca studijskog sistema, filmovi su se snimali gotovo isključivo na setu u izolovanim studijima. Sadržaj filmova bio je ograničen Kodeksom za produkciju filmova, i iako su filmski stvaraoci zlatnog doba pronašli rupe u njegovim pravilima, diskusija o više tabu sadržaja kroz film je bila efektivno sprečena. Pomeranje ka „novom realizmu“ omogućeno je kada je uveden sistem ocenjivanja filmova Američkog udruženja za filmske filmove i kada je snimanje na lokaciji postalo održivije. Njujork je bio omiljeno mesto za ovaj novi skup filmskih stvaralaca zbog svoje oštre atmosfere.^[3]

Zbog napretka u filmskoj tehnologiji, novi holivudski filmski stvaraoci mogli su relativno lako da snimaju film od 35 mm u spoljašnjosti. Pošto je snimanje na lokaciji bilo jeftinije (nema potrebe da se prave setovi), novi holivudski filmski stvaraoci su brzo razvili ukus za snimanje na lokaciji, što je rezultiralo prirodnijim pristupom snimanju filmova, posebno u poređenju sa uglavnom stilizovanim pristupom klasičnih holivudskih mjuzikla i spektakla napravljenih da se takmiče. sa televizijom tokom 1950-ih i ranih 1960-ih. Dokumentarni filmovi D.A. Penbejkera, braće Majls i Frederika Vajzmena, između ostalih, takođe su uticali na filmske stvaraoce ovog doba.^[4]

Nasleđe[uredi | uredi izvor]

Filmovi Stivena Spilberga, Brajana De Palme, Martina Skorsezea i Fransisa Forda Kopole uticali su na filmove žanra Policioteski u Italiji^[5] i deceniju kasnije na pokret Cinéma du look u Francuskoj.^[6]

Američki ekscentrični bioskop je uokviren kao pod uticajem ove ere.^[7] Obe tradicije imaju slične teme i narative egzistencijalizma i potrebe za ljudskom interakcijom.^[7] Novi Holivud se fokusira na mračnije elemente čovečanstva i društva u kontekstu američkog sna od sredine 1960-ih do ranih 1980-ih.^[7] Sa temama koje su odražavale sociokulturna pitanja i bile su usredsređene na potencijalnu besmislenost traganja za američkim snom kako je generacija za generacijom motivisana da ga poseduje.^[7] Poređenja radi, američki ekscentrični bioskop nema poseban kontekst, njegovi filmovi prikazuju likove koji su veoma individualni i njihove brige su veoma karakteristične za njihove ličnosti.^[7]

Iza kulisa nekih filmova iz ove ere (Egzorcist, Zona sumraka: Film i Omen) takođe su bile teme za dokumentarne serije Prokleti filmovi.^[8]

Međutim, u montaži, novi holivudski filmski stvaraoci su se liberalnije pridržavali realizma od većine svojih klasičnih holivudskih prethodnika, često koristeći montažu u umetničke svrhe, a ne samo za kontinuitet, što je praksa inspirisana evropskim umetničkim filmovima i klasičnim holivudskim režiserima kao što su Dejvid V. Grifit i Alfred Hičkok. Filmovi sa neortodoksnom montažom uključivali su upotrebu skakačkih rezova od strane Lakog Jahača (pod uticajem radova reditelja eksperimentalnog kolaža Brusa Konera^[9]) kako bi se nagovestio vrhunac filma, kao i suptilnije upotrebe, poput onih za odražavaju osećaj frustracije kod Boni i Klajda, subjektivnost protagoniste u Diplomcu i protok vremena u čuvenom meču iz 2001: Odiseja u svemiru.^[10] Takođe su bila uticajna dela eksperimentalnih filmskih stvaralaca Artura Lipseta, Brusa Bejlija i Keneta Angera sa njihovim kombinacijama muzike i slika, a svaki od njih su naveli Džordž Lukas i Martin Skorseze kao uticaj.

Uticaj[uredi | uredi izvor]

Uticajni reditelji[uredi | uredi izvor]

Uticajni filmovi[uredi | uredi izvor]

Mickey One (1965)
The Chase (1966)
Who's Afraid of Virginia Woolf? (1966)
Seconds (1966)
The Shooting (1966)
Ride in the Whirlwind (1966)
You're a Big Boy Now (1966)
In the Heat of the Night (1967)
Bonnie and Clyde (1967)
The Graduate (1967)
In Cold Blood (1967)
Reflections in a Golden Eye (1967)
Cool Hand Luke (1967)
Who's That Knocking at My Door (1967)
The Dirty Dozen (1967)
Dont Look Back (1967)
Point Blank (1967)
The Trip (1967)
David Holzman's Diary (1967)
Symbiopsychotaxiplasm: Take One (1968)
Faces (1968)
The Swimmer (1968)
Coogan's Bluff (1968)
Greetings (1968)
2001: A Space Odyssey (1968)
Planet of the Apes (1968)
Petulia (1968)
Rosemary's Baby (1968)
The Thomas Crown Affair (1968)
Bullitt (1968)
Night of the Living Dead (1968)
Head (1968)
Downhill Racer (1969)
Alice's Restaurant (1969)
Easy Rider (1969)
Medium Cool (1969)
Midnight Cowboy (1969)
Putney Swope (1969)
The Rain People (1969)
Goodbye, Columbus (1969)
Take the Money and Run (1969)
The Wild Bunch (1969)
Bob & Carol & Ted & Alice (1969)
Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969)
They Shoot Horses, Don't They? (1969)
Wanda (1970)
Husbands (1970)
The Boys in the Band (1970)
Alex in Wonderland (1970)
Catch-22 (1970)
MASH (1970)
Love Story (1970)
Airport (1970)
The Strawberry Statement (1970)
Loving (1970)
The Landlord (1970)
Kelly's Heroes (1970)
Five Easy Pieces (1970)
Little Big Man (1970)
Brewster McCloud (1970)
Joe (1970)
Woodstock (1970)
The Ballad of Cable Hogue (1970)
Zabriskie Point (1970)
Gimme Shelter (1970)
A New Leaf (1971)
Drive, He Said (1971)
Fiddler on the Roof (1971)
The Panic in Needle Park (1971)
Play Misty for Me (1971)
Klute (1971)
The Beguiled (1971)
A Safe Place (1971)
McCabe & Mrs. Miller (1971)
Carnal Knowledge (1971)
Such Good Friends (1971)
Two-Lane Blacktop (1971)
The Hospital (1971)
The Last Movie (1971)
The Last Picture Show (1971)
The French Connection (1971)
A Clockwork Orange (1971)
Dirty Harry (1971)
Harold and Maude (1971)
Straw Dogs (1971)
Sweet Sweetback's Baadasssss Song (1971)
THX 1138 (1971)
Little Murders (1971)
Vanishing Point (1971)
Billy Jack (1971)
The Heartbreak Kid (1972)
Cabaret (1972)
Deliverance (1972)
Tomorrow (1972)
Pocket Money (1972)
Bad Company (1972)
The Last House on the Left (1972)
Fat City (1972)
Fritz the Cat (1972)
Images (1972)
The Poseidon Adventure (1972)
Slaughterhouse-Five (1972)
The Godfather (1972)
Junior Bonner (1972)
Boxcar Bertha (1972)
The King of Marvin Gardens (1972)
What's Up, Doc? (1972)
Last Tango in Paris (1972)
Payday (1972)
Sounder (1972)
American Graffiti (1973)
Badlands (1973)
Dillinger (1973)
The Friends of Eddie Coyle (1973)
The Long Goodbye (1973)
The Last Detail (1973)
Mean Streets (1973)
Paper Moon (1973)
Charley Varrick (1973)
The Last American Hero (1973)
Pat Garrett and Billy the Kid (1973)
Breezy (1973)
Blume in Love (1973)
Serpico (1973)
Sisters (1973)
Sleeper (1973)
The Exorcist (1973)
Scarecrow (1973)
The Sting (1973)
Electra Glide in Blue (1973)
Westworld (1973)
Alice Doesn't Live Here Anymore (1974)
Thieves Like Us (1974)
Dark Star (1974)
California Split (1974)
Chinatown (1974)
The Conversation (1974)
The Godfather Part II (1974)
The Sugarland Express (1974)
The Parallax View (1974)
A Woman Under the Influence (1974)
The Taking of Pelham One Two Three (1974)
The Towering Inferno (1974)
Blazing Saddles (1974)
Young Frankenstein (1974)
Hearts and Minds (1974)
The Texas Chainsaw Massacre (1974)
Death Wish (1974)
One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975)
Dog Day Afternoon (1975)
Three Days of the Condor (1975)
The Eiger Sanction (1975)
Rafferty and the Gold Dust Twins (1975)
Jaws (1975)
Nashville (1975)
Smile (1975)
Night Moves (1975)
Shampoo (1975)
The Day of the Locust (1975)
Barry Lyndon (1975)
The Wind and the Lion (1975)
The Killing of a Chinese Bookie (1976)
Mikey and Nicky (1976)
All the President's Men (1976)
Next Stop, Greenwich Village (1976)
Carrie (1976)
Obsession (1976)
The Omen (1976)
The Outlaw Josey Wales (1976)
God Told Me To (1976)
Assault on Precinct 13 (1976)
Network (1976)
Rocky (1976)
Taxi Driver (1976)
Futureworld (1976)
Annie Hall (1977)
Close Encounters of the Third Kind (1977)
Eraserhead (1977)
The Hills Have Eyes (1977)
The Gauntlet (1977)
High Anxiety (1977)
The Late Show (1977)
Handle with Care (1977)
Looking for Mr. Goodbar (1977)
New York, New York (1977)
Opening Night (1977)
Saturday Night Fever (1977)
Sorcerer (1977)
Star Wars (1977)
3 Women (1977)
Blue Collar (1978)
Coming Home (1978)
Straight Time (1978)
Grease (1978)
Days of Heaven (1978)
The Deer Hunter (1978)
F.I.S.T. (1978)
Interiors (1978)
Big Wednesday (1978)
Fingers (1978)
Invasion of the Body Snatchers (1978)
National Lampoon's Animal House (1978)
Coma (1978)
Who'll Stop the Rain (1978)
Midnight Express (1978)
Dawn of the Dead (1978)
Halloween (1978)
Alien (1979)
All That Jazz (1979)
...And Justice for All (1979)
Hardcore (1979)
Apocalypse Now (1979)
Being There (1979)
Kramer vs. Kramer (1979)
Manhattan (1979)
Wise Blood (1979)
Melvin and Howard (1980)
The Shining (1980)
Bronco Billy (1980)
Raging Bull (1980)
American Gigolo (1980)
Cruising (1980)
Dressed to Kill (1980)
Airplane! (1980)
Stardust Memories (1980)
Heaven's Gate (1980)
History of the World, Part I (1981)
Blow Out (1981)
Raiders of the Lost Ark (1981)
Reds (1981)
Blade Runner (1982)
E.T. the Extra-Terrestrial (1982)
One from the Heart (1982)
The King of Comedy (1982)
Rumble Fish (1983)
Twilight Zone: The Movie (1983)

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Berliner, Todd (2010). Hollywood incoherent : narration in seventies cinema. University of Texas Press. ISBN 978-0-292-73752-5. OCLC 928891767.
^ Collins, Jim; Radner, Hilary; Collins, Ava (1993). Film theory goes to the movies. Internet Archive. New York : Routledge. ISBN 978-0-415-90575-6.
^ McCormack, J. W. (2018-05-01). „The 11 Best Gritty New York Films from the 1970s”. Culture Trip. Pristupljeno 2021-12-25.
^ „Filmmuseum - Program SD”. www.filmmuseum.at (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-25.
^ Jr, Phil Nobile (2015-09-13). „Violent Italy: A Poliziotteschi Primer”. Birth.Movies.Death. (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 25. 12. 2021. g. Pristupljeno 2021-12-25.
^ Ross, Cai. „10 Essential Films For An Introduction To Cinema du Look”. Taste of Cinema - Movie Reviews and Classic Movie Lists (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-25.
^ ^a ^b ^v ^g ^d Wilkins 2019
^ „CURSED FILMS Interviews: Director Jay Cheel and Occult Writer Mitch Horowitz Talk Horror Movies”. ScreenAnarchy. 2020-08-19. Pristupljeno 2021-12-25.
^ Dargis, Manohla (2008-07-12). „An Artist of the Cutting-Room Floor”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2021-12-25.
^ Monaco, Paul (2001). The Sixties, 1960–69, History of American Cinema. London: University of California Press.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Wilkins, Kim (2019). American eccentric cinema. New York, NY, USA. ISBN 978-1-5013-3691-1. OCLC 1077626270.
Berliner, Todd (2010). Hollywood incoherent : narration in seventies cinema. University of Texas Press. ISBN 978-0-292-73752-5. OCLC 928891767.

[1] Berliner, Todd (2010). Hollywood incoherent : narration in seventies cinema. University of Texas Press. ISBN 978-0-292-73752-5. OCLC 928891767.

[2] Collins, Jim; Radner, Hilary; Collins, Ava (1993). Film theory goes to the movies. Internet Archive. New York : Routledge. ISBN 978-0-415-90575-6.

[3] McCormack, J. W. (2018-05-01). „The 11 Best Gritty New York Films from the 1970s”. Culture Trip. Pristupljeno 2021-12-25.

[4] „Filmmuseum - Program SD”. www.filmmuseum.at (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-25.

[5] Jr, Phil Nobile (2015-09-13). „Violent Italy: A Poliziotteschi Primer”. Birth.Movies.Death. (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 25. 12. 2021. g. Pristupljeno 2021-12-25.

[6] Ross, Cai. „10 Essential Films For An Introduction To Cinema du Look”. Taste of Cinema - Movie Reviews and Classic Movie Lists (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-25.

[:0-7] v ^g ^d Wilkins 2019

[8] „CURSED FILMS Interviews: Director Jay Cheel and Occult Writer Mitch Horowitz Talk Horror Movies”. ScreenAnarchy. 2020-08-19. Pristupljeno 2021-12-25.

[9] Dargis, Manohla (2008-07-12). „An Artist of the Cutting-Room Floor”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2021-12-25.

[10] Monaco, Paul (2001). The Sixties, 1960–69, History of American Cinema. London: University of California Press.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]