Partizansko groblje u Mostaru

Ovaj članak je deo članka o Spomenicima posvećenim Narodnooslobodilačkoj borbi 1941—1945.

Partizansko groblje u Mostaru je izgrađeno 1965. godine u spomen poginulim Mostarcima u Narodnooslobodilačkoj borbi (NOB), od 1941. do 1945. godine. Projektovao ga je arhitekta Bogdan Bogdanović.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Ideja za izgradnju spomen-groblja potekla je početkom 1960-ih godina, a glavi inicijator gradnje bio je tadašnji visoki državni i partijski funkcioner Džemal Bijedić, koji je rođen u Mostaru. Gradnja groblja počela je oktobra 1960. godine, a ono je svečano otvoreno 25. septembra 1965. godine na dvadesetu godišnjicu oslobođenja Mostara. Otvaranju groblja prisustvovao je i predsednik SFRJ Josip Broz Tito.

Groblje se nalazi u zapadnom delu Mostara, na uzvišici koju karakterišu široke zelene površine i odatle se pruža lep pogled na gotovo čitav grad. Sam spomenik se rasprostire na 5.000 m² i na šest nepravilnih terasa. Pored arhitekte Bogdana Bogdanovića, na izgradnji spomen-groblja učestvovao je i građevinski inženjer Ahmet Ribca, koji je rukovodio bušenjem i uređenjem brda na kom je smešteno groblje. Tokom vremena, spomen-groblje je postalo jedan od simbola Mostara.

Na groblju se nalazi 810 nadgrobnih ploča, koje imaju jako simbolično značenje, kao i ceo spomenik. Oblici nadgrobnih ploča kojima su obeleženi pali borci podsećaju na posečeno stablo - simbol prekinute mladosti. Za gradnju spomenika upotrebljene su kamene ploče koje su skinute sa starih i devastiranih kamenih kuća.

Na groblju je ukupno sahranjeno oko 500 posmrtnih ostataka partizanskih boraca iz Mostara i okoline. Među sahranjenima na groblju, nalaze se i narodni heroji:

U periodu od 1992. do 1995. godine, groblje je bilo oštećeno usled ratnih dejstava u Bosni i Hercegovini. Posle završetka rata, groblje je nastavilo da propada usled zanemrivanja i vandalizma. Prve inicijative za obnovu groblja javile su se 2003. godine. A ono je uređeno i ponovo otvoreno za javnost 9. maja 2005. godine, povodom šezdesete godišnjice pobede nad fašizmom. Godine 2006. groblje je proglašeno nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.^[1]

Groblje je značajno devastirano tokom 2022. godine kada su oštećene sve spomen ploče.^[2]