Pređi na sadržaj

Pećina Vernjikica

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Pećina Vernjikica je suva pećina, koja se nalazi u blizini Bora, u istočnom delu Srbije.

Položaj pećine i okoline[uredi | uredi izvor]

Nalazi se na levoj strani kanjona u dolini Lazareve reke. Ulaz u pećinu leži na vertikalnoj litici, na visini od 454 m nadmorske visine, odnosno oko 150 m iznad korita Lazareve reke. Od Lazareve pećine je udaljena 1,5 km i sa njom je povezana uređenom pešačkom stazom, uspona 164 m. Naziv pećine verovatno potiče od vlaške reči var, koja znači krečnjak.[1]

Postanak i značaj pećine[uredi | uredi izvor]

Postanak Vernjikice usko je vezan za evoluciju kanjona Lazareve doline. Istočne padine Kučaja presecaju tri reke, a najveća Lazareva dolina usekla je svoj kanjonski deo, na dužini od 5 km i dubini od 300 m. Iznad kanjona su kraške površi, bez površinske hidrografske mreže. Podzemno odvodnjavanje ovih površi započeto je tek pošto je delimično usečen kanjon. Pojava šarenog šljunka u Vernjikici ukazuje i na njen postanak. Ona je stvarana radom podzemnog toka koji je formiran izvan kraškog područja. Šljunak sastavljen je od kvarca, filita, amfibolita, peščara i drugog materijala, potiče sa centralnih delova Kučaja. Položaj Glavnog kanala, sa nagibom i odsecima od ulaza prema završnom delu, ukazuje na ponorski karakter pećine. Ona je izgrađivana u prvom redu delovanjem mehaničke erozije, ali i uz dejstvo hemijske erozije. Brzim usecanjem kanjona Lazareve doline dublje od 150 m, Vernjikica gubi hidrološku funkciju. U drugoj fazi prestaje erozivna faza stvaranja pećine koju zamenjuje akumulacija hemijskih taloga i stvaranje bogatog pećinskog nakita. Raznobojan i raznovrstan nakit učvršćuje ovu pećinu u red najbogatijih i najlepših u Srbiji.[2]

Izgled i osobine pećine[uredi | uredi izvor]

Pećinski nakit
Stalaktiti i stalagmiti
Pećinski nakit
Pećinski nakit

Dužina pećine iznosi 1.015 m, a njena površina oko 13.000 m². Ulaz u Vernjikicu, širok je 3 m, a visok 2,3 m, nalazi se visoko u litici kanjona, sa koje se spuštaju mnogobrojni sipari. Od njega polazi relativno uzak kanal, dužine oko 60 m, koji je mestimično pregrađen blokovima krečnjaka i spaja nekoliko dvorana. U prvom delu ulazni kanal blago pada, da bi se, zatim strmo spustio prema prvoj dvorani. Dno mu je na celoj dužini pokriveno blokovima. Vernjikica se sastoji iz 9 dvorana („Prijemna“, „Kaskadna“, „Vilingrad“, „Ponor“, „Koloseum“, „Mramorje“, „Sala oružja“, „Mermerna“ i „Siparska“) i nekoliko suženja. Prva dvorana ima pravac zapad-istok i dugačka je 70 m, široka 60 m, a visoka oko 25 m. Dno joj je nagnuto prema glavnom kanalu i pokriveno je šarenim šljunkom od kristalnih škriljaca i blokovima krečnjaka. U dvorani se javljaju bigreni baseni i kristalni zalivi sa manjim stalaktitima. U zapadnom delu dvorane, počinje zapadni kanal. On se prvo penje, a potom spušta i spaja sa visokim kanalom, gradeći omanju dvoranu, čije je dno takođe pokriveno šarenim šljunkom. Na prvu dvoranu nastavlja se prvi kanal, koji se naglo sužava i deli u dva uzana i paralelna hodnika, koji zajedno izbijaju u drugu dvoranu. Druga dvorana dugačka je 45 m, široka 50 m i visoka do 20 m, ima pravac jugozapad-severoistok. Glavni kanal se dalje ponovo račva na dva hodnika, koji su znatno prostraniji. Oni se ubrzo spajaju u jednu izduženu dvoranu, široku oko 20 m, koja se završava odsekom, visokim 3,5 m. Pod njim su dva kanala, od kojih se severni, bogat nakitom penje za 18 m. Glavni kanal skreće iz ove dvorane na jug, ima strm pad i završava se na dubini od 57 m. Iznad završnog dela, nalazi se vigled, visine 19 m, niz koji pada siparski materijal, gradeći u podnožju kupu. Ovim vigledom pećina Vernjikica ponovo izbija na liticu Lazareve reke. U dvoranama se nalazi veliki broj stalaktita, stalagmita, stubova, draperija, koji predstavljaju specifičnost ove pećine. Vernjikica spada u red suvih pećina. Ima kompozitan sklop. Nju je stvorila Lazareva reka, koja je ponirala na levoj dolinskoj strani klisure, izgradivši podzemni meandar i nakon toga opet izbijala na istoj dolinskoj strani.[1][2]

Fauna[uredi | uredi izvor]

Fosilna fauna – Ursus spelaeus (pećinski medved). U pećini obitavaju: kopneni račić – mokrica Trichoniscus bogovinae Pljakić, stonoge Brachydesmus troglobius Daday i Bulgarosoma lazarevensis (Ceuca), pauci Centromerus prope dacicus Dumitrescu & Georgescu, Lepthyphantes trnovensis (Drensky) i dve vrste beskrilnih insekata iz roda Onychiurus, kao i koleoptera Bryaxis sculptifrons (Reitter). Ova pećina je i ujedno jedno od naznačajnijih zimskih skloništa slepih miševa u Srbiji.[1]

Turizam[uredi | uredi izvor]

Pećina je uređena za turističku posetu. Prva naučna istraživanja pećine izvršena su 1960. godine. Prilazna pešačka staza je uređena 1976. godine, a tada je završen i projekat turističkog uređenja pećine. Prava znamenitost ove pećine je pećinski nakit i jedna od najvećih i najviših dvorana u pećinama Srbije, dvorana "Koloseum". Ona je kružnog oblika, prečnika 50-60 m, sa tavanicom u vidu kupole, visoke preko 50 m. U ovoj dvorani ističe se stalagmit "Kolos", visine 11,5 m, koji predstavlja zaštitni znak Vernjikice. Za njenu turističku eksploataciju ne postoje povoljni saobraćajni uslovi. Trebalo bi i na nju računati, ali samo u kompleksu već poznate Zlotkse pećine. Pećina Vernjikica je zajedno sa Lazarevom pećinom i kanjonom Lazareve reke zaštićena Zakonom.[1]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Đurović, Predrag (1998). Speleološki atlas (Geografija). Beograd: Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU, zavod za zaštitu prirode. str. Posebno izdanje br.52. ISBN 2,0 2,1. 
  2. ^ a b Krešić, Neven (1988). Karst i pećine Jugoslavije (Geografija). Srbija: Naučna knjiga. str. 131, 132. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Petrović D., (1964): Pećina Vernjikica, Geografski institut „Jovan Cvijić“, Zbornik radova, knj. 19, Beograd, 71-82.
  • Lazarević R., (1978): Zlotske pećine, Turistički savez opštine Bor, Bor.
  • Marković Z., Paunović M., Milivojević M., (1995): Novi rezultati istraživanja fosilne faune pećina okoline Zlota, III naučno-stručni skup o prirodnim vrednostima i zaštiti životne sredine, Borsko jezero.
  • Deltshev C., (1997): Personal communication.
  • Pavićević D., (1997): Personal communication.
  • Ćurčić B., Dimitrijević R., Makarov S., Lučić L., Karamata O., Tomić V., (1997): The Zlot cave- a uniquefaunal refuge (Serbia, Yugoslavia), Archives of Biological Sciences, 49, Belgrade, 31P – 32P.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Пећина_Верњикица&oldid=27762648”