Tromboflebitis

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Tromboflebitis
Ultrasonogram tromboze u veni safeni
Faktori rizikapušenje lupus[1]
Dijagnostički metoddopler ultrasonografija, venografija[1]
Lečenjehipertenzije, bola[1]

Tromboflebitis ili venska tromboza je zapaljenjski proces koji podrazumeva stvaranje krvnog ugruška (tromba) u venskom lumenu u prisustvu venske inflamacije ili povrede (ozlede), koji često uključuje i zapaljenjske promene u okolnom tkivu.[1][2]

Na pojavu bolesti najčešće utiču: brojni urođeni činioci i/ili predisponirajući sindromi iz grupe hiperkoagulopatija, traumatski događaji (ozlede) koje mogu pokrenuti tromboflebitisnu reakciju i uporni i značajan refluks krvi u venu koja je prethodneo tretirana sklerozirajućim agensom (zbog flebitisa u veni perforatora, ako vene u području skleroterapije nisu pravilno dijagnostikovane i pravilno tretirane).[3]

U zavisnosti od lokacije i vrste vena, razlikuju se dve vrste tromboflebitisa: tromboflebitis površinskih i tromboflebitis dubokih vena.

Epidemiologija[uredi | uredi izvor]

Morbiditet/mortalitet

Venska tromboza je glavni uzrok morbiditeta i mortaliteta u Sjedinjenim Državama i česta bolest u mnogim odeljenjima za hitne slučajeve (EDs).[4][5][6][7][8][9][10][11] Posledice dubokih venskih tromboza (DVT) variraju, i to najčešće od hronične venske staze do najtežih, plućnih embolija (PE), koje su opisane kao jedan od najčešćih mogućih uzroka smrtnih slučajeva, koji se mogu sprečiti. Procenjuje se da oko dve trećine PE „nastaju” u donjim udovima nakon dubokih venskih tzromboza (DVT). Procenjena učestalost slučajev PE izazvan širenja procesa iz DVT-a kreće se od 10-50%.[12][13]

Klinička slika[uredi | uredi izvor]

Najčešći klinički simptomi i znaci tromboflebitisa su:[1][2]

  • pojava bola u slivu venskog potkožnog spleta
  • pojava trakaste, tvrde tvorevine koje se mogu napipati ispod kože
  • koža je crvena, otečena i veoma bolna da dodir
  • povišena telesna temperatura lokalno se redovno javlja
  • ukoliko postoji otok uda, u pitanju je tromboza na dubokim venama
  • pojava apscesa,[14] sepse i embolijskih komplikacija, kada pacijenti mogu dobiti povišenu telesnu temperaturu i razviti osećaj gubitka apetita, malaksalosti i slabosti, što može da ukaže na proces koji se nalazi u osnovi tromboflebitisa

Dijagnoza[uredi | uredi izvor]

Duboka venska tromboza desne noge

Dijagnoza se postavlja na osnovu; anameneze, kliničke slike, fizikalnog pregleda i dodatnih metode laboratorijskog i slikovnog istraživanja.[15][16]

Ciljevi dijagnostike su

  • potvrdđivanje prisustvo tromba u lumenu vene,
  • određivanje lokalizacije i dužine dužine,
  • proceniti rizik odvajanja tromba od zida vene i njegovog daljeg napredovanja krvotokom.

U tom cilju koristi se:

Analize krvi

Test krvi — na faktore koagulacije (fibrinogen, tolerancija plazme na heparin, aktivnost plazme antiplazmin, vreme trombogeneze, sposobnost agregacije trombocita itd.).

Slikovne metode
  • Ultrasonografija — doplerografija i dopler angiografija.
  • Rentgenske metode sa kontrastom ili bez njega — kompjuterska tomografija, CT angiografija.
Radionuklidna dijagnostika

Radionuklidna dijagnostika koja se zasniva na primeni radioaktivnih izotopa, joda (J 131) ili označenog fibrinogena (Tc 99).

Termografija

Terapija[uredi | uredi izvor]

Lečenje tromboflebitisa podrazumeva primenu antikoagulantnih lekova, kako lokalno (heparinske masti i gelovi), tako i parenteralno (obično heparini male molekularne težine). U cilju sprečavanja agregacije trombocita, preporučuje se davanje aspirina. Upotreba antibiotika je opravdana samo u slučaju prevencije pojave infektivnih komplikacija.[17][18][19]

Temeljni principi trombolitičke i antikoagulantne terapije
Trombolitička terapija
  • Od lekova sa trombolitičkim efektom koriste se; streptokinaza, urokinaza, plazminogenski aktivator, tkivni-tip (t-PA) i streptokinaza kompleks sa plazminogenom.
  • Lekovi iz ove grupe najviše se primenjuju u lečenju akutnog infarkta miokarda, jer njihova primena kod pvog stanja smanjuje mortalitet za > 40% kada se primeni nakon 1-2 časa, i 20-25% kada se primeni nakon 4-6 časova. Na drugom mestu su akutne okluzije perifernih arterija, zatim masovna plućna embolija, tromboza pazušne vene, masivna tromboza vena, masivno zakrečenje ileofemoralne vene, zapušenje arteriovenskih jednosmernih šantova i arterijske i venske kanile.
  • Odmah nakon primene trombolitičke terapije, neophodno je dalje lečenje nastaviti heparinom uz oralnu upotrebu antagonista vitamina K.
Antikoagulantna terapija heparinom
  • U antikoagulanse spadaju heparin i antagonost vitamina K.
  • Heparin je prirodni mukopolisaharid, koji se vezuje za antitrombin 3 i aktivira ga. Moćan je antikoagulans koji značajno smanjuje formiranje trombina i fibrina.
  • Heparin se koriste u lečenju akutnih arterijskih i venskih tromboza ili embolija.
  • Doziranje heparina je adekvatno ukoliko se aktivirano delimično tromboplastinsko vremene (APTT) uveća na 1,5-2 puta od normalne vrednosti. To se obično postiže dozom od 1.000 jedinica heparina na sat (15 j/kg/čas), u infuziji.
  • Heparin se primenjuje sve do uvođenja oralne antikoagulantne terapije, a produženje protrombinskog vremena traje sve do potrebnog terapijskog nivoa. Po dostizanju tog nivoa obustavlja se dalja primena heparina, a lečenje se nastavlja peroralnom antikoagulantnom terapijom.
  • Dugorotrajna kontinuirana primena heparina primenjuje se kod bolesnika sa rekurentnom (ponavljajućom) trombozom koja ne reaguje na oralnu antikoagulantnu terapiju.
  • Niže doze heparin koriste se u prevenciji venske tromboembolije kod bolesnika sa visokim rizikom, sa znacima kongestije srca, srčanog udara i kardiomiopatije.
  • Komplikacij koje mogu nastati u toku terapije heparinom su krvarenjaa, najčešće lokalizovana na mestima hirurških intervencija i/ili na mestu ubrizgavanja heparina.

Takođe se savetuje lokalno korišćenje alkoholnih obloga i postavljanje elastičnog zavoja kako bi se sprečilo dalje širenje i kretanje trombotičnih masa.

Kako može doći do širenja tromboflebitisa u gornji deo butine u slivu safene magne, u takvim slučajevima nephodan je urgentni hirurški treman od strane vaskularnog hirurga, kako bi se primenom krosektomijom i stripingoa vene sprečila mogućnost širenja trombotskog procesa na unutrašnje vene noge i karlice.[20][21]

Prognoza[uredi | uredi izvor]

Prognoza tromboflebitisa najviše zavisi od:

  • lokalizacije,
  • prostranosti procesa,
  • pravovremenog početka lečenja,
  • starosti pacijenta i
  • istovremenog prisustva drugih bolesti.[22]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d „Thrombophlebitis: MedlinePlus Medical Encyclopedia”. medlineplus.gov. Arhivirano iz originala 08. 09. 2018. g. Pristupljeno 1. 10. 2018. 
  2. ^ a b „Thrombophlebitis Clinical Presentation: History, Physical Examination, Causes”. emedicine.medscape.com. Arhivirano iz originala 02. 10. 2018. g. Pristupljeno 1. 10. 2018. 
  3. ^ Saultz A, Mathews EL, Saultz JW, Judkins D. Clinical inquiries. Does hypercoagulopathy testing benefit patients with DVT?. J Fam Pract. 2010 May. 59(5):291-4.
  4. ^ Theodoro D, Blaivas M, Duggal S, Snyder G, Lucas M. Real-time B-mode ultrasound in the ED saves time in the diagnosis of deep vein thrombosis (DVT). Am J Emerg Med. 2004 May. 22(3):197-200.
  5. ^ Blaivas M, Lambert MJ, Harwood RA, Wood JP, Konicki J. Lower-extremity Doppler for deep venous thrombosis--can emergency physicians be accurate and fast?. Acad Emerg Med. 2000 Feb. 7(2):120-6.
  6. ^ Nunn KP, Thompson PK. Towards evidence based emergency medicine: best BETs from the Manchester Royal Infirmary. Using the ultrasound compression test for deep vein thrombosis will not precipitate a thromboembolic event. Emerg Med J. 2007 Jul. 24(7):494-5.
  7. ^ Crisp JG, Lovato LM, Jang TB. Compression ultrasonography of the lower extremity with portable vascular ultrasonography can accurately detect deep venous thrombosis in the emergency department. Ann Emerg Med. 2010 Dec. 56(6):601-10.
  8. ^ Pomero F, Dentali F, Borretta V, Bonzini M, Melchio R, Douketis JD. Accuracy of emergency physician-performed ultrasonography in the diagnosis of deep-vein thrombosis: a systematic review and meta-analysis. Thromb Haemost. 2013 Jan. 109(1):137-45.
  9. ^ Blanco P, Volpicelli G. Common pitfalls in point-of-care ultrasound: a practical guide for emergency and critical care physicians. Crit Ultrasound J. 2016 Dec. 8 (1):15.
  10. ^ Mulcare MR, Lee RW, Pologe JI, Clark S, Borda T, Sohn Y, et al. Interrater reliability of emergency physician-performed ultrasonography for diagnosing femoral, popliteal, and great saphenous vein thromboses compared to the criterion standard study by radiology. J Clin Ultrasound. 2016 Jul 8. 44 (6):360-7.
  11. ^ Whitson MR, Mayo PH. Ultrasonography in the emergency department. Crit Care. 2016 Aug 15. 20 (1):227.
  12. ^ Anderson FA Jr, Wheeler HB, Goldberg RJ, Hosmer DW, Patwardhan NA, Jovanovic B, et al. A population-based perspective of the hospital incidence and case-fatality rates of deep vein thrombosis and pulmonary embolism. The Worcester DVT Study. Arch Intern Med. 1991 May. 151(5):933-8.
  13. ^ Yamaki T, Nozaki M, Sakurai H, Takeuchi M, Soejima K, Kono T. Presence of lower limb deep vein thrombosis and prognosis in patients with symptomatic pulmonary embolism: preliminary report. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2009 Feb. 37(2):225-31.
  14. ^ Miletich J, Sherman L, Broze G Jr. Absence of thrombosis in subjects with heterozygous protein C deficiency. N Engl J Med. 1987 Oct 15. 317(16):991-6.
  15. ^ Whitlatch NL, Ortel TL. Thrombophilias: when should we test and how does it help. Semin Respir Crit Care Med. 2008. 29:25-39
  16. ^ Thomas JH. Edgar J Poth lecture. Pathogenesis, diagnosis, and treatment of thrombosis. Am J Surg. 1990 Dec. 160(6):547-51.
  17. ^ [Guideline] Kearon C, Akl EA, Comerota AJ, et al. Antithrombotic therapy for VTE disease: Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis, 9th ed: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines. Chest. 2012 Feb. 141(2 Suppl):e419S-94S.
  18. ^ Di Nisio M,Wichers IM, Middeldorp S. Treatment for superficial thrombophlebitis of the leg. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2007. 2:1-90.
  19. ^ Downing LJ, Strieter RM, Kadell AM, Wilke CA, Greenfield LJ, Wakefield TW. Low-dose low-molecular-weight heparin is anti-inflammatory during venous thrombosis. J Vasc Surg. 1998 Nov. 28(5):848-54.
  20. ^ Crandon AJ, Peel KR, Anderson JA, Thompson V, McNicol GP. Postoperative deep vein thrombosis: identifying high-risk patients. Br Med J. 1980 Aug 2. 281(6236):343-4.
  21. ^ Gjores JE. Surgical therapy of ascending thrombophlebitis in the saphenous system. Angiology. 1962 May. 13:241-3.
  22. ^ Bendick PJ, Ryan R, Alpers M, et al. Clinical significance of superficial thrombophlebitis. J Vasc Technol. 1995. 19:57-61.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Rathbun SW, Aston CE, Whitsett TL. A randomized trial of dalteparin compared with ibuprofen for the treatment of superficial thrombophlebitis. J Thromb Haemost. 2012 May. 10(5):833-9.
  • Bachmeyer C, Elalamy I. Rivaroxaban as an effective treatment for recurrent superficial thrombophlebitis related to primary antiphospholipid syndrome. Clin Exp Dermatol. 2014 Oct. 39(7):840-1.
  • Di Nisio M, Wichers IM, Middeldorp S. Treatment for superficial thrombophlebitis of the leg. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Apr 30. 4:CD004982. [Medline].
  • Sacher R. Antithrombin deficiency in special clinical syndromes--Part II: panel discussion #2. Semin Hematol. 1995 Oct. 32(4 Suppl 2):67-71.
  • Chengelis DL, Bendick PJ, Glover JL, Brown OW, Ranval TJ. Progression of superficial venous thrombosis to deep vein thrombosis. J Vasc Surg. 1996 Nov. 24(5):745-9.
  • Sigg K. The treatment of varicosities and accompanying complications; (the ambulatory treatment of phlebitis with compression bandage). Angiology. 1952 Oct. 3(5):355-79.
  • Belcaro G, Cesarone MR, Rohdewald P, Ricci A, Ippolito E, Dugall M, et al. Prevention of venous thrombosis and thrombophlebitis in long-haul flights with pycnogenol. Clin Appl Thromb Hemost. 2004 Oct. 10(4):373-7.
  • De Sanctis MT, Cesarone MR, Incandela L, Belcaro G, Griffin M. Treatment of superficial vein thrombophlebitis of the arm with Essaven gel--a placebo-controlled, randomized study. Angiology. 2001 Dec. 52 Suppl 3:S63-7.
  • Beatty J, Fitridge R, Benveniste G, Greenstein D. Acute superficial venous thrombophlebitis: does emergency surgery have a role?. Int Angiol. 2002 Mar. 21(1):93-5.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Klasifikacija
Spoljašnji resursi
Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тромбофлебитис&oldid=27441872”