Folksdojčeri
Folksdojčeri (njem. Volksdeutsche — Folksdojče) u terminologiji Trećeg rajha bili su „ljudi čiji je jezik i kultura ima njemačko porijeklo, ali koji nemaju njemačko državljanstvo”.[1] Riječi folk (njem. Volk) i folkiš (njem. völkisch) se prevode kao „narod[2]/narodni[3]”.
Folksdojčeri (tadašnji etnički Nijemci) odbacili su svoj dotadašnji identitet Auslandsdojčera (inostrani Nijemci) i postepeno postojala Folksdojčeri tokom procesa samoradikalizacije.[4] Ovaj proces je nacističkom režimu dao jezgro oko kojeg je uspostavljena novi Folksgemajnšaft (zajednica naroda) izvan njemačkih granica.[4]
Folksdojčeri su dalje dijeljeni u „rasne” grupe — manjine unutar državne manjine — zasnovane na posebnim kulturnim, društvenim i istorijskim kriterijumima koje su razvili nacisti.[5]
Bili su prisutni i u Jugoslaviji, a važnu ulogu su igrali u okupaciji Banata tokom Drugog svetskog rata.
Porijeklo termina[uredi | uredi izvor]
Prema istoričaru Doris Bergen, Adolf Hitler je skovao definiciju Folksdojčera koja se pojavila u memorandumu Rajhskancelariji 1938. godine. Taj dokument definiše folksdojčere kao „ljude čiji jezik i kultura ima njemačke korijene, ali koji nemaju njemačko državljanstvo”.[1] Poslije 1945. godine, nacistički zakon o državljanstvu iz 1935. (njem. Reichsbürgergesetz) i pripadajući propisi koji su se pozivali na nacističke koncepte krvi i rase u vezi sa konceptom folksdojčera, ukinuti su u Njemačkoj.
Za Hitlera i ostale etničke Nijemce u to vrijeme ovaj termin je u sebi nosio određene semantičke nijanse — čistoću krvi, rasnu definiciju — ono što ne uključuje savremeno značenje termina „etnički Nijemac”. U skladu sa njemačkim procjenama tridesetih godina, oko 30 miliona folksdojčera i auslandsdojčera živjelo je izvan granica Rajha.[1] Značaj dio njih bio je u istočnoj Evropi: Poljska, Ukrajina, baltičke države, zatim Rumunija, Mađarska, Slovenija, u kojima su uglavnom živjeli u selima duž toka Dunava, i u Rusiji.[1]
Nacistička cilj ekspanzije dao je Folksdojčerima posebnu ulogu u njemačkim planovima, da im dodjeli njemačko državljanstvo i uzdigne ih na vlast nad autohtonim stanovništvom u tim oblastima. Nacisti su detaljno opisali takve ciljeve u Generalplanu Ost.[1] U nekim oblastima, poput Poljske, nacističke vlasti su sastavile posebne spiskove i registrovale ljude kao etničke Nijemce u Folkslisti.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Dunavske Švabe (Podunavski Nijemci)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Bergen, Doris L. (1. 10. 1994). „The Nazi Concept of 'Volksdeutsche' and the Exacerbation of Anti-Semitism in Eastern Europe, 1939-45”. Journal of Contemporary History (na jeziku: engleski). 29 (4): 569—582. ISSN 0022-0094. doi:10.1177/002200949402900402.
- ^ „volk prevod | Nemacko - Srpski rečnik i prevodilac teksta”. onlinerecnik.com. Pristupljeno 14. 7. 2020.
- ^ „volkisch prevod | Nemacko - Srpski rečnik i prevodilac teksta”. onlinerecnik.com. Pristupljeno 14. 7. 2020.
- ^ a b Wolf, Gerhard (3. 4. 2017). „Negotiating Germanness: National Socialist Germanization policy in the Wartheland”. Journal of Genocide Research. 19 (2): 214—239. ISSN 1462-3528. doi:10.1080/14623528.2017.1313519.
- ^ Lumans, Valdis O. (2000). Himmler's Auxiliaries: The Volksdeutsche Mittelstelle and the German National Minorities of Europe, 1933-1945 (na jeziku: engleski). Univ of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-6311-4.