Osogovski manastir

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Osogovski Manastir

Manastir Sveti Joakim Osogovski ili Osogovski manastir je pravoslavni manastir u blizini grada Kriva Palanka, na padinama Osogovske planine.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Manastir Sarandapor[1] je podignut na mestu pećine gde se Sveti Joakim Osogovski podvizavao veoma usrdno i strogo, provodeći dane i noći svoje u neprestanim molitvama. Sarandapor u prevodu sa grčkog glasi: "Čestobrodica" ili 40 brodova.[2]

U vreme vizantijskog cara Manojla I Komnena (1143—1180) obnovljeno je sećanje na ovog svetitelja. U to vreme tamo dolazi sveštenik Teodor iz Ovčeg Polja, koji se tu i zamonašio i uzeo ime Teofan. On je sakupio oko sebe veliki broj monaha i sa njima podigao crkvu i manastir prepodobnom Joakimu, u kome je kasnije postao prvi iguman. Po jednom izvoru (Karlovački letopisac) taj manastir je "zidao ili ponovio" kralj Milutin Nemanjić.[3]

Manastir Svetog Joakima Osogovskog (Sv. Janićija Osogovskog[4]) više je puta posećivan, pomagan i obnavljan od strane srpskih vladara Nemanjića, osobito od Svetog kralja Milutina i njegovog sina Svetog Stefana Dečanskog. U ovom manastiru se zamonašio i čuveni podvižnik srpski i svetogorski starac Isaija Serski (oko 1350).

Manastir se spominje u spisima cara Kalojana (1196—1207). U Karlovačkom letopisu (iz 1505) navodi se da je srpski kralj Stefan Uroš II Milutin (1282—1321) dao izgraditi crkvu posvećenu Svetom Joakimu Osogovskom. Godine 1330. srpski kralj Stefan Uroš III Dečanski (1321—1331) boravio je u manastiru pre Bitke kod Velbužda.[5] Turski sultan Mehmed II Osvajač (1444—1446. i 1451—1481) boravio je u manastiru 1436. (ili 1463?) godine pre svog vojnog pohoda na Bosnu. Tu je umro 1489. godine iguman manastira Arsenije.

U drugoj polovini 16. veka manastir počinje propadati i monasi traže materijalnu pomoć od Dubrovačke republike.

Katastrofalni zemljotres 1585. godine, znatno je oštetio manastirske objekte, te je iguman manastira Gervasije, zajedno s mitropolitom ćustendilskim Visarionom i jeromonahom Stefanom iz Bilinskog manastira, krenuo na put u Rusiju tražeći materijalnu pomoć da obnove manastir.

Negde oko 1762. godine manastir se našao u teškim prilikama, a tad su izgubljene i mošti Svetog Joakima Osogovskog. Osmanske vlasti nisu želele da daju dozvolu za obnovu manastira, i obnovu slobodnog slavljenja verskih svetkovina hrišćanskom stanovništu. Godine 1847. uz veliku materijalnu pomoć Stefana Mladenova iz Krive Palanke, počela je izgradnja velike manastirske crkve posvećene Svetom Joakimu Osogovski. Crkva je posvećena 1851. godine.

Maja 1910. godine nastradao je manastir od velikih kiša. Veliki kamen se odronio i pao na manastirsku crkvu i zdanja koje je većim delom oštetio. Manastir su zauzeli bugarski kaluđeri nasilno, uprkos protivljenju naroda.[6]

Pri manastiru je izvesno vreme između dva svetska rata radila monaška škola. Kralj Aleksandar II Karađorđević ga je posetio 1924. godine.

U decembru 2020. su se u javnosti pojavile informacije da su prilikom renoviranja crkve u sklopu manastira zanatski nevešto izbrisana i preimenovana imena srpskih svetitelja sa fresaka koje su delo Dimitra Andonova Papradiškog, koji ih je oslikao između 1932 i 1933 godine. Sveti carevi Uroš i Lazar, i Sveti kraljevi Milutin i Stefan Dečanski preimenovani su u car Vladimira Kievskog, Jovana Milostivog, Konstantina Velikog, Nićifora Foku.[7][8] Ubrzo je stigla informacija da su nazivi vraćeni na originalne.[9]

Arhitektura i manastirske freske[uredi | uredi izvor]

Velika manastirska crkva je monumentalna kamena građevina s kupolama. Crkva je izgrađena za četiri godine od strane majstora Andreja Damjanova Zografskog iz roda Renzovci (Debarski kraj) i dovršena 1851. godine. Freske su delo slikara Dimitra Antonova Pogradiškog, koji je u manastiru više puta boravio u periodu od 1884. do 1945. godine, zajedno sa svojim pomoćnicima iz sela Tresonče; Grigorijem Petrovim, Avramom Diceva i Miron Ilijev, slikarima iz Debarski slikarske škole).

Za malu manastirsku crkvu Rođenja Sv. Bogorodice pretpostavlja se da je izgrađena pri kraju 11. veka, a da je obnovljena u vreme vladavine srpskog kralja Stefana Uroša (13. vek). Crkva je potpuno obnovljena pri kraju 19. veka. Tlocrt crkve je upisani krst, sa kalotom i osmougaona tamburom na preseku krstova. Od najranijeg sloja fresaka, očuvani su samo ornamentalni fragmenti na severnoj strani oltara. Današnje freske u crkvi su iz novijeg vremena. Ikonostas ima dve vredne ikone, koje je naslikao najverovatnije Hristo Dimitrov (iz Samokovsko škole). Pored crkve nalazi se izvor za koji se veruje da ima lekovita svojstva.

Bratstvo[uredi | uredi izvor]

Još u drugoj polovini 19. veka u manastiru je bilo puno monaha - sveštenika, ali je već 1900. godine ostao samo jedan. Kada je manastirska crkva obnavljana u 19. veku radove je nadgledao manastirski tutor, Hadži Stevan inače svetovnjak. Arhimandrit Ćesarije je bio dugo na čelu manastira - od opravke, i upokojio se 1924. godine. Jeromonah Nikanor Dobrić bio je u zatvoru 1927. godine zbog kršenja "osme božije zapovesti", koje se desilo dok je bio starešina u manastiru Blagoveštenja.[10] Manastir je renovirao i lepo ukrasio sledeći arhimandrit Metodije Milovanović, koji je umro 1933. godine.[11] Starešina manastira bio je 1937. godine Aleksije Jovanović.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ po Đuri Daničiću
  2. ^ Stojan Novaković: "Prvi osnovi slovenske književnosti među balkansim Slovenima...", Beograd 1893. godine
  3. ^ "Bogoslovski glasnik", Beograd 1912. godine
  4. ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
  5. ^ ""Vreme", Beograd 1932. godine
  6. ^ "Politika", Beograd 1910. godine
  7. ^ „CARA LAZARA PREKRSTILI U JOVANA MILOSTIVOG Skandal u Makedoniji, obrisana imena srpskih svetitelja u Osogovskom manastiru”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-12-03. 
  8. ^ Makedonci preimenovali srpske svetitelje na freskama („Politika”, 4. decembar 2020)
  9. ^ SPREČENO FALSIFIKOVANjE ISTORIJE: Srpski svetitelji i vladari ponovo u manastiru u Makedoniji („Večernje novosti”, 6. decembar 2020)
  10. ^ "Pravda", Beograd 1927. godine
  11. ^ "Pravda", Beograd 1937. godine

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Osogovski manastir na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Осоговски_манастир&oldid=26966329”