Jefto Pavić

Jefto Pavić
Datum rođenja	(1897-08-01)1. avgust 1897.
Mesto rođenja	Golija
Datum smrti	1995
Mesto smrti	Nikšić

Jefto Pavić (Golija; 1. avgust 1897 - Nikšić, 1995) bio je advokat i opozicionar.

Biografija

Rođen je u Goliji kod Nikšića od roditelja Lazara Pavića, istaknutog ustanika hercegovačkog ustanka 1875. i i ratova za oslobođenje od Turaka 1876-1878. godine iz Ozrinića i majke Janice rođene Pavlović, sinovice hercegovačkog četovođe Peka Pavlovića. Osnovno obrazovanje stekao u Goliji. U Prvom svetskom ratu učestvuje kao sedamanaestogodišnji đak nikšićke realne gimnazije. Bio je redov Šeste čete Trebješkog bataljona Nikšićke brigade. Posle kapitulacije Crne Gore zarobljen je interniran u logor Boldagason u Mađarskoj u kome je ostao do 1918. godine. Posle rata školovanje nastavlja u Srbiji u Nišu, a maturira u Višoj realnoj gimnaziji u Nikšiću 1921. godine. Iste godine u Beču je upisao studije tehnike na očev zahtev, koje napušta i upisuje Prava u Beogradu. Diplomira 1924. godine i počinje da se bavi advokaturom. Kao student postao je član Saveza zemljoradničke studentske omladine Jugoslavije.

Na Oblasnoj skupštini Saveza zemljoradnika Crne Gore održanoj 18. XII 1924. godine izabran je za sekretara i postao član Glavnog odbora SZJ. Kao advokat u Nikšiću često je besplatno branio nevino osuđene. 20. V 1932. godine u Nikšiću je održao govor protiv režima, koji je pokrenuo demonstracije, nakon čega je bio odmah uhapšen. O njegovoj popularnosti u opozicionim i kolegijalnim krugovima govori činjenica da se pred sudom prijavilo više od sto advokata da ga brani. U ovom slučaju branio ga je kolega i lični prijatelj Marko Daković. U ovo vreme nalazi se na mestu generalnog sekretara Oblasnog odbora Saveza zemljoradnika za Crnu Goru. Bio je osuđen na godinu i po dana zatvora koju je odslužio u Sremskoj Mitrovici. U zatvoru se upoznao sa dr Vlatkom Mačekom sa kojim je imao slaganja oko rešavanja seljačkog pitanja u Jugoslaviji. Dok je izdržavao kaznu posećivali su ga političari iz Udružene opozicije kao što je: Joca Jovanović iz Saveza zemljoradnika Jugoslavije, Ljubomir Davidović lider demokrata, Miša Trifunović i drugi. Po izlasku iz zatvora, ispred Seljačke stranke povereno mu je da ode u Zagreb i pregovara sa Mačekom da hrvatski predstavnici dođu na pregovore u Beograd. Posle više poseta Zagrebu, Hrvatska seljačka stranka postigla je sporazum sa Udruženom opozicijom u Srbiji, nakon čega je usledio veliki zbor opozicije u Beogradu. U avgustu 1938. godine Vlatko Maček je došao u Beograd i na ulicama je bilo oko 150.000 ljudi koji su demonstrirali protiv režima i vlade Milana Stojadinovića. Na ovim demonstracijama predvodio je grupu opozicionara iz Crne Gore. Prilikom posete Milana Stojadinovića Crnoj Gori, organizovao je demonstracije u Nikšiću. Tom prilikom održao je govor u kome je oštro govorio protiv Stojadinovića. Poseta predsednika vlade se pre vremana završila zbog demonstracija. Milan Stojadinović je pobegao u manastir Ostrog, a potom za Podgoricu i Beograd. Istog dana, Pavić je uhapšen sa četrnaestoricom saradnika. Među demonstrantima tada su bili i pripadnici Komunističke partije Jugoslavije, Pavle i Stevo Kovačević. Na početku Drugog svetskog rata pridružuje se partizanskom pokretu. Jedan je od četvorice vođa Trinaestojulskog ustanka koje je pomilovao guverner Crne Gore general Pircio Biroli kao organizatora pobune. Na njegov predlog Glavnom štabu NOP za Crnu Goru, odlučeno je da se organizuje skupština rodoljuba Crne Gore i Boke, što je pismeno i usmeno saopštio Ivanu Milutinoviću. Učestvovao je u radu Ostroške skupštine na kojoj oštro kritikuje partizanska obračunavanja sa protivnicima nazivajući takve postupke zločinom. U dogovoru sa Savom Kovačevićem zajedno sa Markom Vujačićem vršio je pozadinsku aktivnost u rejonu Golije i Pivske planine. Prilikom osnivanja ZAVNO Crne Gore i Boke 15. IX 1943. aktivno je učestvovao u radu Skupštine. Izabran je i za člana Predsedništva CASNO-a na sednici održanoj u julu 1944. godine. Nakon rata, iako nije bio član partije, bio je prvi ministar pravde u posleratnoj crnogorskoj vladi Blaža Jovanovića kao nezavisni kandidat. Na mesto ministra podneo je ostavku 1946. godine. Kandidovao se za poslanika na Saveznoj listi ispred nikšićkog sreza. Oštro je kritikovao rad KPJ, a na izborima je prošao kandidat Veljko Zeković. 1946. godine se nastanio u Beogradu i nastavio da se bavi stranačkim aktivnostima vezanim za 3emljoradničku stranku. Obavestio je Milovana Đilasa da će poslanici iz Hrvatske zahtevati da se oformi Zemljoradnički blok u Jugoslaviji u okviru Narodnog fronta. Milovan Đilas je odbio da ga primi i razgovara o ovoj temi. Kada je 1947. pred vrhovnim sudom NR Srbije vođen spor protiv Dragoljuba Jovanovića, lidera 3emljoradničke stranke, bio je uhapšen da bi bio sprečen da se pojavi kao branilac. Formalni razlog za hapšenje bio je telegram koji su beogradski advokati poslali bugarskoj vladi moleći da se ne izvrši smrtna kazna nad Nikolom Petkovim. Nakon petnaest dana je oslobođen i sklonio se da se oporavi u sanatorijumu kod prijatelja dr Nika Miljanića. Ponovo je uhapšen 1949. godine i sproveden u Nikšić. U nikšićkom zatvoru je zlostavljan, a potom prebačen na Cetinje, pa u Kotor. Nakon godinu dana izlazi iz zatvora i dobija dozvolu da može slobodno da se bavi advokaturom. 1959. godine oženio se Marom Perović iz Trebinja. Odbio je da primi orden Svetog Save namenjen od Kralja Aleksandra i orden zasluga za narod namenjen od Josipa Broza Tita kada je obavljao dužnost ministra pravde.

Literatura

• Jovanović Dragoljub, Ljudi, ljudi, medaljoni 56 umrlih savremenika, Beograd, 1973, 264, 390, 432, 442, 443, 444;
• Jovanović Dragoljub, Ljudi, ljudi, medaljoni 56 umrlih savremenika, Beograd, 2005, 318-322;
• Petranović Branko, Revolucija i kontrarevolucija, I -II, Beograd, 1984, 196, 309;
• Radojević Mira, Udružena opozicija 1935-1939, Beograd, 1994, 96, 234;
• Leksikon NOR-a i revolucije u Jugoslaviji 1941-1945, Beograd, 1980, 836;
• Pavić Branislav R, Rodoslov bratstva Pavić, Nikšić, 2016;
• Nikola Ivanović, Rečeno ili prećutano, Beograd, 1993, 9-15;
• Vukčević Luka, Jefto Pavić ili jedan prilog aktivnosti saveza zemljoradnika Crne Gore u međuratnom stranačkom životu, Istorijski zapisi, Cetinje, 1994, 3-4, 127-143,
• Golović Branko B, Golija ga mlijekom zadojila, Golija, br. XV, Nikšić, 2011, 72-74.