Njufaundlendski dolar
| Njufaundlendski dolar | |
|---|---|
| Newfoundland dollar | |
 $1 | |
| |
| Centralna banka | Odeljenje za finansije i carine |
| Korisnici |  Njufaundlend |
| Veza fiksnim kursom za | Kanadski dolar |
| Konstituent | |
| 1/100 | Cent |
| Simbol | $ ili NF$ |
| Cent | ¢ |
| Kovanice | 1¢, 5¢, 10¢, 20¢, 25¢, 50¢, $1, $2 |
| Novčanice | 25¢, 40¢, 50¢, 80¢, $1, $2, $5, $10, $20, $50 |
Ova infokutija prikazuje poslednji status pre nego što je valuta zastarela. | |
Njufaundlendski dolar (engl. Newfoundland dollar), je bila valuta kolonije i, kasnije, Dominiona Njufaundlenda od 1865. do 1949. godine, kada je Njufaundlend postao provincija Kanade. Njufaundlendski dolar je bio podeljen na 100 delova, to jest 100 centi.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Njufaundlend je 1865. godine usvojio zlatni standard i dolar je zamenio funtu po stopi od 1 dolar = 4 šilinga 2 penija sterlinga ili 1 funta = 4,80 dolara, nešto više od kanadskog dolara (vrednosti 4s 1.3d). Značaj ovog rejtinga je bio da su dva centa bila jednaka jednom peniju sterlinga. Na to se gledalo kao na kompromis između usvajanja britanskog ili američkog sistema. Takođe je imao efekat kod usklađivanja jedinice Njufaundlenda sa jedinicom dolara u britanskim istočnokaripskim kolonijama. Zapadnoindijski dolar je direktno nastao od španskog dolara. Njufaundlend je bio jedinstven u Britanskoj imperiji po tome što je bio jedini koji je uveo sopstveni zlatnik u kombinaciji sa svojim zlatnim standardom. Novčanice od dva dolara iz Njufaundlenda su se kovale s prekidima sve do bankovnog kraha Njufaundlenda 1894. Godine 1895, nakon ove bankarske krize, kanadske banke su se preselile u Njufaundlend i vrednost njufaundlendskog dolara je prilagođena da bi bila jednaka kanadskom dolaru, što je bila devalvacija od 1,4%. Njufaundlendski dolar je zamenjen kanadskim dolarom po nominalnoj vrednosti kada se Njufaundlend pridružio Kanadi 1949. godine.[1]
Druge britanske severnoameričke kolonije usvojile su američku jedinicu otprilike u isto vreme kada je Njufaundlend usvojio jedinicu Zapadne Indije. Mala razlika između američke jedinice i jedinice Zapadne Indije bila je zato što je 1792. godine Aleksandar Hamilton iz Ministarstva finansija SAD uzeo prosečnu težinu istrošenih španskih dolara da bude nova američka valutna jedinica.
Decimalni kovani novac Njufaundlenda tačno je odgovarao jedinici dolara koja je korišćena u drugoj britanskoj koloniji u Južnoj Americi. Britanska Gvajana je koristila proračune zasnovane na španskom dolaru, ali su ovi proračuni korišćeni zajedno sa vrednošću kovanog sterlinga.
Kovanice njufaundlendskog dolara i dalje su zakonsko sredstvo plaćanja u celoj Kanadi.[2]
Kovanice[uredi | uredi izvor]
Kovanice u apoenima od 1, 5, 10 i 20 centi i 2 dolara su uvedene 1865. godine. Kovanica od jednog centa je iskovana u bronzi, kovanice od 5, 10 i 20 centi su iskovane u srebru, a kovanica od 2 dolara (takođe denominirani kao "dvesta centi" i "sto pensa") u zlatu. Kovanica od srebra vrednosti 50 centi uvedena je u upotrebu 1870. godine, a 20 centi je zamenjeno novčićem od 25 centi 1917. godine. Manji novčić od jednog centa pušten je u upotrebu 1938. godine.
Novčanice[uredi | uredi izvor]
Godine 1865, ovlašćena banka, Komercijalna banka Njufaundlenda, počela je da izdaje novčanice denominirane u funtama i dolarima, koristeći stopu od 4 dolara = 1 funta. Pošto se ovaj kurs poklapao sa kursom korišćenim u Kanadi, u to vreme, moguće je da ove novčanice nisu bile namenjene za korišćenje kao njufaundlendski dolari. Tokom 1880-ih, i Komercijalna banka i Junion banka Njufaundlenda izdavale su novčanice denominirane isključivo u dolarima. Izdate su apoenima od 2, 5, 10, 20 i 50 dolara. Međutim, 1894. obe banke su propale.
Odeljenje za javne radove uvelo je vladine novčanice 1901. godine u apoenima od 40, 50 i 80 centi, 1 i 5 dolara a 1910. godine su dodate novčanice od 25 centi i 2 dolara. Ministarstvo finansija je 1920. godine, uvelo novčanice od 1 i 2 dolara.
Zlatni standard[uredi | uredi izvor]
Njufaundlendski dolar je bio povezan sa kanadskim dolarom i ostao je konvertibilan u zlatu čak i nakon što je Kanada izašla sa zlatnog standarda u aprilu 1931. godine. Kao rezultat napuštanja zlatnog standarda i ekonomske situacije u depresiji, kanadski dolar je pao u odnosu na američki dolar. To je otvorilo priliku za jednosmerno tržište arbitraže sa Sjedinjenim Državama. Postalo je profitabilno pretvoriti kanadske dolare u zlato u Njufaundlendu, a zatim odneti zlato u Sjedinjene Države da se proda za profit. Ovo je dovelo do ekonomskog pritiska na Njufaundlend pošto su njegove zlatne rezerve počele da se smanjuju.[3]
U decembru 1931. godine vlada Njufaundlenda je skinula Njufaundlend sa zlatnog standarda.[3] Ovime je usledilo primena novog zakonodavnog akta u proleće 1932. godine, koje je izmenilo Zakon o valuti kako bi se zabranio izvoz zlata bez dozvole. Novčanice su postale zakonito sredstvo plaćanja, a novčanice se više nisu mogle konvertovati u zlato. Njufaundlend je tako napustio zlatni standard godinu dana nakon Kanade.[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Encyclopedia of Newfoundland and Labrador, Volume C, Currency, p. 577. Centre for Newfoundland Studies Digital Archive, Memorial University. Retrieved July 19, 2012.
- ^ Currency Act, RSC 1985, c. C-52, s. 7(1)(b).
- ^ a b James Hiller and Michael Harrington (eds.), The Newfoundland National Convention, 1946-1948: Reports and papers, p.377.
- ^ Zakon kojim se donose odredbe za kontrolu izvoza zlata i kontrolu valute, Statutes of Newfoundland 1932, c. 1.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Krause, Chester L. & Clifford Mishler (1991). Standard Catalog of World Coins: 1801–1991 (18th izd.). Krause Publications. ISBN 0873411501.
- Pick, Albert (1994). Standard Catalog of World Paper Money: General Issues. Colin R. Bruce II & Neil Shafer (editors) (7th izd.). Krause Publications. ISBN 0-87341-207-9.
- Pick, Albert (1990). Standard Catalog of World Paper Money: Specialized Issues. Colin R. Bruce II & Neil Shafer (editors) (6th izd.). Krause Publications. ISBN 0-87341-149-8.
.svg){kind=small}