Pređi na sadržaj

Aksentije Maksimović

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Aksentije Maksimović
Lični podaci
Datum rođenja(1847-02-25)25. februar 1847.
Mesto rođenjaDolovo, Austrijsko carstvo
Datum smrti13. februar 1873.(1873-02-13) (25 god.)
Mesto smrtiPrag, Austrougarska

Aksentije Maksimović (Dolovo, 25. februar 1844 — Prag, 13. februar 1873) bio je srpski kompozitor i dirigent u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu.[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Otac mu je po zanimanju bio ćurčija. Još u najranijim danima života veoma je uspešno podržavao glasove kojima ih je učio stari dolovački učitelj Pavle Višnjički, uz koga je stasao i isticao se među vršnjacima u pojanju.[2] U rodnom mestu je pohađao srpsku i nemačku osnovnu školu, u Pančevu nižu (sa četiri razreda), a u Sremskim Karlovcima tri viša razreda gimnazije.[3]

Kao đak se bavio komponovanjem, dirigovanjem i slikarstvom.[4] Još kao dečak je bio poznat po svom talentu, ali i po buntovničkom ponašanju.[5] Za sveslovensku proslavu 1000. godišnjice Ćirila i Metodija (1863) dirigovao je gimnazijskim horom[6] u Sremskim Karlovcima.[2] Za osam dana je uspeo da nauči pesme i diriguje gimnazijskim horom.[7] Među pripremljenim se nalazila i njegova kompozicija za patriotsku pesmu za muški hor Gde je Srpska Vojvodina?,[8] na reči pesme Haj, koju je Stevan Vladislav Kaćanski, objavio u Danici (1861). Ona je pored pesama Ustaj, ustaj Srbine, Rado ide Srbin u vojnike, Oro kliče sa visine, postala najpopularnija himna svog vremena, koju su prihvatili svi slojevi naroda.[9] Zbog revolucionarnog karaktera je izbačen iz sedmog razreda gimnazije, na zahtev patrijarha Samuila Maširevića.[10]

Prema nekim izvorima, godine 1865. godine je postao student tehnike u Beču, a po povratku iz Beča, Jovan Đorđević Foter ga je 28. aprila 1865. godine primio za „kapelnika“[6] na mesto dotadašnjeg kapelnika, češkog muzičara Adolfa Lifke,[9] u Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu,[6] gde je radio i kao učitelj pevanja.[11] Tu je upoznao i svoju buduću suprugu Sofiju, glumicu i sa njom se oženio 1867. godine.[12] U ovom braku dobili su ćerku Milicu (kasnije Milka Marković), buduću čuvenu glumicu i prvu srpsku rediteljku.[13]

Za Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu bio je vezan od 1865. godine, pa do smrti 1873. godine. Pokazao je veliki talenat i zrelost u svom radu. Takođe je komponovao muziku za sedamnaest pozorišnih komada, a mnoge njegove kompozicije izvođene su i na koncertima solo pevača.[2] Njegov najveći doprinos je u razvoju vokalne muzike, koji se nadovezuje na rad Kornelija Stankovića. Sve svoje kompozicije je uradio u narodnom duhu.[6] Bavio se i pisanjem crkvene muzike,[6] a sa gimnazijskim horom je učestvovao na liturgijama u Sabornoj crkvi u Novom Sadu. Pisao je udžbenike za učenje muzike, među kojima i prvi udžbenik za horovođe na srpskom jeziku.[11]

Pored svega bavio se i slikarstvom u vreme dok je bio đak Karlovačke gimnazije. U Beču je Kosta Subotić izdao njegovu sliku Ubistvo knjaza Mihajla.

Godine 1871. izabrala je pančevačka crkvena opština Maksimovića za svog pitomca[8] i poslala ga da izučava teoriju muzike u "orguljskoj školi" u Pragu. Posle šesnaestomesečnih studija na orguljaškoj školi,[6] Aksentije Maksimović je umro u Pragu[14] (1. februara 1873. godine). Podmukla bolest, tuberkuloza, prekinula je njegov stvaralački elan; umro je u 26. godini. Sahranili su ga češki umetnici iz iz umetničkog društva "Umelecka beseda", na Voljšanskom groblju u Pragu.[11] Spomenik na grobu postavila je posle tri decenije kćerka Milka Marković, poznata pozorišna umetnica. Osnovna škola u Dolovu nosi njegovo ime, kao i jedna ulica. Po njegovom imenu nazvane su i ulice u Pančevu i Novom Sadu.

Zasluge[uredi | uredi izvor]

Dušan Janković je 1887. godine pisao u novosadskoj "Zastavi" o Maksimoviću, i pritom istakao njegov lični značaj za srpstvo. Kao prvo, nastavio je putem kojim je krenuo njegov veliki prethodnik Kornelije Stanković. Kao drugo, znatno je unapredio pevanje u Srpskom narodnom pozorištu (u predstavama); podigao ga na visoki nivo. I kao treće, Aksentije je počeo prvi kod Srba, da piše "vedžbe" (note) za sviranje i pevanje.[8]

U njegovu čast[uredi | uredi izvor]

Sve njegove preostale kompozicije, otkupilo je Srpsko narodno pozorište 1890. od njegove ćerke Milke.[6]

U Dolovu još uvek postoji kuća iz prve polovine 19. veka, u kojoj se rodio i u kojoj je živeo u Dolovu, sa potpuno očuvanom uličnom fasadom.[15] Ulice u Dolovu, Pančevu i Novom Sadu nose njegovo ime.[16]

Po njemu se zove OŠ „Aksentije Maksimović“ Dolovo.

Dela[uredi | uredi izvor]

Pesme iz „Maksima Crnojevića“

Muzika za pozorišne komade[uredi | uredi izvor]

Napisao je kompozije za sedamnaest pozorišnih predstava:

  • za tragediju Masim Crnojević, prvo dramsko delo Laze Kostića, penjmijerno izvedeno 1869.
    • Oj pusto more
    • Kad se danu više neće
    • Plaču i ridaju
  • za dramu Matije Bana Dobrilo i Milenko premijerno izvedenu 1866.
    • Vele ljudi
    • Ljudski život
  • za dramu Matije Bana Smrt kneza Dobroslava
    • Mala Jelka
  • za dramu Matije Bana Srpske Cveti
    • Zastava se opet vije
    • Pokraj reka vavilonskih
  • Tri dueta i jedan kvartet za šaljivu igru Prkos od Julijusa Roderika Benediksa (nem. Julius Roderich Benedix)
  • dve pesme za proslavu Dositeja
  • za Subotićevog Miloša Obilića, premijerno izvedena 1866.
    • Dok je nama Miloša junaka
  • sve pesme i marševe za Subotićev komad San i java
  • sve pesme i melodrame za Subotićev „Krst i kruna“ ili Krunisanje Stefana Nemanje
  • za Skribov Prvi rastanak premijerno izveden 1866.
    • Razdragano srce
  • sve pesme za Okrugićevu Saćuricu i šubaru
  • sve pesme za Okrugićevu Unjkavu komediju
  • za Hadžićev za komediju u jednom činu Ljubav nije šala
    • Aoj svete mio i premio
  • za Sigetijev Stari bako i njegov sin husar
  • za Trifkovićevu šaljivu igru Čestitam:
    • Berberi su prvi ljudi
  • tri pesme za prerađeni komad: Da je meni leći pa umreti
  • dve pesme za Frajdenrajhovih Graničara:
    • Karl Nerej
    • On i ona

Crkvena muzika[uredi | uredi izvor]

  • Liturgija prerada Stankovićeve liturgije i po Karlovačkom pjeniju.
  • Pesme za jutrenje
  • Svjati Bože
  • Aliluja
  • Plaču i ridaju
  • So svjatimi
  • Mirno spavaj u zemljici crnoj

Štampane muzikalije[uredi | uredi izvor]

Udžbenici[uredi | uredi izvor]

  • Izučavanje violine pomoću narodnih pesama za postepeno učenje, Novi Sad (1870)
  • Pravila u učenju notnog pojanja i sviranja na violini, Pančevo (1871)
  • Mala bukvarska čitanka za narod po prirodnim pedagoškim zakonima, Prvi deo: Vokalisanje, Pančevo (1872)
  • Bukvar i čitanka notnog pevanja za škole
  • Liturgija za decu u dva glasa (1872)

Nameravo je da izda i drugi deo Male bukvarske čitanke - Konsonantisanje i Veliku bukvarsku čitanku za narod, koje je već imao pripremljene, ali ga je smrt sprečila u tome.[16]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „MAKSIMOVIĆ Aksentije”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 20. 1. 2017. 
  2. ^ a b v Odabrane biografije, str. V.
  3. ^ Mihail Tomandl 1954, str. 1.
  4. ^ Mihail Tomandl 1954, str. 4.
  5. ^ Pančevac 2012, str. 2.
  6. ^ a b v g d đ e Mihail Tomandl 1954, str. 16.
  7. ^ Mihail Tomandl 1954, str. 5.
  8. ^ a b v "Zastava", Novi Sad 12/1887.
  9. ^ a b OŠ Aksentije Maksimović 2012, str. 9.
  10. ^ OŠ Aksentije Maksimović 2012, str. 10.
  11. ^ a b v Odabrane biografije, str. V.
  12. ^ Marković 2011
  13. ^ „MARKOVIĆ MILKA”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 20. 1. 2017. 
  14. ^ "Stražilovo", Novi Sad 1887.
  15. ^ Pančevac 2012, str. 6.
  16. ^ a b OŠ Aksentije Maksimović 2012, str. 17.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Аксентије_Максимовић&oldid=27755853”