Antoninijeva kuga
| Antoninijeva kuga | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| Specijalnost | Infektologija Epidemiologija |
Antoninijeva kuga, poznata i kao Galenova kuga, bila je epidemija zarazne bolesti koja je pogodila Rimsko carstvo u periodu od 165. do 180. godine. Istoričari medicine smatraju da je epidemija izazvana velikim,[1] ili malim boginjama.[2] Bolest su Rimsko carstvo preneli vojnici koji su se borili u ratu protiv Partijskog carstva. Poznata je po dugom trajanju i teškim posedicama. Od ove pošasti stradali su dvojica careva Lucije Ver i Marko Aurelije, iz dinastije Antonina, po kojima je ova epidemija i dobila ime. Epidemija je ponovo izbila nakon devet godina, i tada je, rimski konzul i istoričaru Kasiju Dion Kokejanu (grč. Δίων ὁ Κάσσιος; oko 155 - oko 235) svom delu Rimska istorija (Ρομαικε ιστοριa), naveo da je u Rimskom carstvu, dnevno umiralo i do 2.000 bolesnika samo u Rimu (četvrtina obolelih).[3] Ukupan broj preminulih procenjena je na 5.000.000 ljudi.[4]Bolest je usmrtila jednu trećinu stanovništva u nekim oblastima, i desetkovala rimsku vojsku.[5]
Brojni izvori, slažu se da je epidemija prvi put pojavila tokom opsade Seleukije (grč. Σελεύκεια), starovekovnog grada u Mesopotamiji na reci Tigar, od strane Rimljana, u zimu 165-166. godine.[6] Amijan Markelin, rimski oficir helenskog porekla i istoričar, u njegovoj Istorija (Res Gestae ili u doslovnom prevodu „Istorijski podvizi“ ), napisanoj na latinskom jeziku, navodi da je kuga zahvatila stanovništvo na prostoru do Galije i legije stacionirane duž Rajna.[7] Eutropije međutim tvrdi da je od ove epidemije preminulo mnogi ljudi širom carstva.
Poreklo naziva[uredi | uredi izvor]
Savremeni istoričari ovu epindemiju izazvanu najverovatnije velikim ili malim boginjama, nazvali su po Luciju Veru i Marku Aureliju, dvojici careva iz dinastije Antoninina, koji je vladali u periodu masovne epidemije, eponimom — Antoninijeva kuga. I sami carevi Lucije Ver i Marko Aurelije bili su među žrtvama epidemije.
Kako je epidemiju u svojim spisima detaljno opisao njen savremenik antički lekar Galen, pa je po njemu ova bolest dobila eponim - Galenova kuga.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Bolest je u svojim spisima detaljno opisao antički lekar Galen, pa po njemu je ova bolest dobila eponim - Galenova kuga. Prema mišljenju istoričara bolest je opustošila velike delove Rimskog carstva i izazvala dalekosežne demografske, a preko njih političke i vojne posledice (naglo smanjenje broja regruta za vojsku) što je kasnije primoralo Rimske careve da za odbranu granica koriste vojnike iz varvarskih plemena. Mnogi hroničari smatraju da je ova epidemija bila jedan od važnih pokretača ubrzanijeg pad Rimskog carstva.
Epidemiologija[uredi | uredi izvor]
Čuveni Galen, koji je u vreme izbijanja epidemije živeo u svojoj kući Maloj Aziji, 168. godine pozvan je od strane dva Augustina da dođe u Rim i pomogne oko saniranja epidemije.
Prema zapažanjima Galena, koja je on izneo u svojim kratkim spisima Methodus Medendi, epidemiju kuge opisuje kao veliku i dugorotrajnu bolest, praćenu temperaturom, prolivom, upalom ždrela, osipom po koži, sa ponekad suvim a ponekad gnojnim pustulama, koje su se javljale deveti dan bolesti. Informacije koje je dao Galena nisu jasno definisala prirodu bolesti.
Tokom starog veka poznato je više velikih epidemija, ali zanimljivo je primetiti da izvori navode sve epidemije kao epidemije kuge, iako su antički lekari poznavali različite bolesti poput difterije, malarije ili dizenterije. Međutim kada se tadašnji opisi epidemije uporedi sa današnjim medicinskim znanjima lako se može utvrditi da epidemija nije imala veze sa kugom.
Istoričar Vilijam Meknil smatra, da su Antoninijeva kuga, kao i kasnija Kiprijanova kuga (251-270) zapravo dve različite bolesti, jedna izazvana velikim boginja a druga malim boginjama, iako ne nužno tim redom. On to dokazuje činjenicom da Evropa ne bi pretrpela ozbiljne posledice od ove dve epidemije da su se one javljale istovremeno, jer bi inače stanovništvo već u prvoj epidemiji steklo solidan imunitet za preživljavanje.
Drugi istoričari međutim veruju da su u oba slučaja bile velike boginje.[8] Ova druga hipoteza najverovatnije je tačnija s obzirom da je procenjen datuma kada je nastala molekularne evolucija malih boginja, posle 500. godine.[9]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Šokirani katastrofom, mnogi ljudi verovali su u zaštitu magije, a lekara nije bilo dovoljno da joj se suprotstave. Ako se uzmu u obzir i činjenica da je Aurelijevu vlast karakterisalo; nekoliko loših žetvi, povećanje poreza i stalno ratno stanje, u takvim uslovima epidemija je imala drastične socijalne i političke posledice širom Rimskog carstva.[10]
Neki od efekata zaraze, bili su očigledni kada je Carevina krenula na istoka i napala Jermeniju, rimska odbrana na istočnim granicama bila je ograničena mnogim gubicima vojnika zbog pandemije.
Prema španskom piscu petog veka, Pavlu Oroziju, mnogi gradovi i sela na italijanskom poluostrvu i u pokrajinama Evrope izgubila su svoje stanovnike. Kada se epidemija preselila na sever, dostigla je obale Rajne, i tamo zarazila germanski narod i mnoga mesta izvan granica carstva.
Dugi niz godina severnim narodima je trebalo da krenu na jug u potrazi za novim zemljama, koje će podržati brojčani pad njihovog stanovništva. U vreme posle ove epidemije oni su sa njihovom vojskom, konačno mogli ozbiljnije da napadnu desetkovanu bolešću, slavnu rimsku armiju. Od 167. godine do svoje smrti, car Marko Aurelije lično je komandovao legijama u blizini Dunava, i sa delimičnim uspehom pokušava da protera Nemace preko reke. Tako je npr. glavni napad na Markomane bio odložen do 169 zbog nedostatka carskih trupa.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ H. Haeser's conclusion, in Lehrbuch der Geschichte der Medicin und der epidemischen Krankenheiten III:24–33 (1882), followed by Zinsser 1996.
- ^ There is not enough evidence satisfactorily to identify the disease or diseases concluded J. F. Gilliam in his summary (1961) of the written sources, with inconclusive Greek and Latin inscriptions, two groups of papyri and coinage.
- ^ Cassio Dione, LXXII 14.3-4; il suo libro che parla dell'epidemia avvenuta sotto Marco Aurelio è perduto; questa nuova epidemia fu la più grave che lo storico avesse mai visto.
- ^ "Past pandemics that ravaged Europe", BBC News, 7 novembre 2005
- ^ Plague in the Ancient World
- ^ Sicker 2000, str. 169.
- ^ Amijan Marcelin, Istorija, Predgovor, prevod i komentari Milena Milin. Beograd, 1998.
- ^ D. Ch. Stathakopoulos, Famine and Pestilence in the late Roman and early Byzantine Empire (2007) 95.
- ^ Furuse Y, Suzuki A, Oshitani H (2010) Origin of measles virus: divergence from rinderpest virus between the 11th and 12th centuries. Virol J. 7:52
- ^ Greenberg J.: Plagued by doubt : reconsidering the impact of a mortality crisis in the 2nd century, A. D. J. of Roman Archaeology (2003) 16.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Sicker, Martin (2000). „The Struggle over the Euphrates Frontier”. The Pre-Islamic Middle East. Greenwood. ISBN 978-0-275-96890-8.
- Marcus Aurelius. Meditations IX.2. Translation and Introduction by Maxwell Staniforth, Penguin, New York, 1981.
- McNeill, William H. (1976). Plagues and Peoples. Bantam Doubleday Dell Publishing Group, Inc., New York. ISBN 978-0-385-12122-4.
- Gilliam, J. F. The Plague under Marcus Aurelius. The American Journal of Philology 82.3 (July 1961). str. 225–251.
- Zinsser, Hans (1996). Rats, Lice and History: A Chronicle of Disease, Plagues, and Pestilence. Black Dog & Leventhal Publishers, Inc. ISBN 978-1-884822-47-6.
- Bruun, Christer, The Antonine Plague and the Third-Century Crisis, in Olivier Hekster, Gerda de Kleijn, Danie+lle Slootjes (ed.), Crises and the Roman Empire: Proceedings of the Seventh Workshop of the International Network Impact of Empire, Nijmegen, June 20–24, 2006. Leiden/Boston: Brill, 2007 (Impact of Empire, 7), 201-218.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
