Vazokonstrikcija
| Vazokonstrikcija | |
|---|---|
 Vazokonstrikcija krvnih sudova pericitima i endotelnim ćelijama koji okružuju eritrocite (E). | |
| Identifikatori | |
| MeSH | D014661 |
| Anatomska terminologija | |
Vazokonstrikcija je medicinski pojam koji označava sužavanje lumena krvnog suda izazvano stezanjem (sa povećanjem krvnog pritiska, usporenjem krvotoka i opadanjem telesne temperature). Nastaje zbog kontrakcije (stezanja) glatkih mišićnih ćelija u srednjem sloju krvnog suda (lat. tunica media).
Vazokonstrikcija je suprotni proces od vazodilatacije ili širenja lumena krvnih sudova koje nastaje zbog relaksacije glatkih mišićnih ćelija u srednjem sloju krvnog suda (lat. tunica media).[1]
Vazokonstrikcija kao fiziološki proces obično nastaje kao zaštitni mehanizam nakon povreda nekog krvnog suda kako bi zaustavila krvarenje, i prvi je korak ka hemostazi.
Kao direktna posledica vazokonstrikcije nastaje povećanje krvnog pritiska, usporen protok krvi kroz kroz cirkulatorni sistem i hipotermijom (sniženje telesne temperature).
Etiopatogeneza
[uredi | uredi izvor]Vazomokonstrikcijom krvnog suda ostvaruje se važne fiziološke funkcije:
- 1. Primereno ograničenja snabdevanje tkiva krvlju (hemostaza),
- 2. Regulacija krvnog pritiska i zapremine
Jedna je od najvažnijih funkcija autonomnoga nervnog sistema u kontroli krvnog pritiska je vazokonstrikcija arterija, koja nastaje nekoliko sekundi nakon aktiviranja mehanizma smanjenja protoka krvi iz jednog dela tela u drugi. Autonomni nervni sistem ne steže samo arterije već i vene, zbog čega se velika količina krvi premešta u srce, pa ono svakim udarcem izbacuje veću količinu krvi u arterije, što sa vazokonstrikcijom arterija doprinosi danjem povišenju krvnog pritiska.
- 3. Regulacija telesne temperature
Vazokonstrikcija je važan fiziološki mehanizam regulaciji telesne temperature (termoregulacija). Usporenlje protok krvi kroz cirkulatorni sistem ima za posledicu, u prvoj fazi smanjeni gubitak toplote a potom i hipotermiju.[1] Naime periferna vazokonstrikcija - koja se javlja kao rezultat simpatičke stimulacije glatkih mišića koji okružuju arteriole, dovodi do njihovog stezanja (kontracije) i smanjenog protoka krvi prema površini tela čime se smanjuju gubitak toplote preko kože.
Mehanizmi kontrole
[uredi | uredi izvor]Tri glavna mehanizma vazokonstrikcije su: autoregulacija, nervna regulacija i regulacija materijama rastvorenim u krvi.[1]
- Tkivna autoregulacija
Utoregulacija kontroliše sopstveni protok krvi, stalno ga prilagođujući svojim metaboličkim potrebama. Autoregulacija je nezavisna od drugih načinima regulacije, a ostvaruje se brzim promenama prečnika arteriola, metaarteriola i pretkapilarnih sfinktera.
- Nervna regulacija
Pprotok krvi je pod neposrednom kontrolom vazomotorički centar u produženoj moždini i mostu, iz kojega potiču simpatička i parasimpatičkom autonomna nervna vlakna, koja inervišu kardiovaskularni sistem. Parasimpatičkom vlakna na krvne sudove deluju srazmerno slabo, ali imaju važan uticaj na rad srca. Simpatička vlakna imaju mnogo veći značaj u regulaciji vazomotorike jer deluju vazokonstrikcijski na krvne sudove u celom telu, jer njihovi završeci oslobađaju noradrenalin.[1]
Jedna je od najvažnijih funkcija autonomnog nervnog sistema je u kontroli ciurlulatornog protoka i brzom porastu krvnog pritiska, koji nastaje nekoliko sekundi nakon aktiviranja simpatikusa, primarno kao posledica stezanja arteriola (vazoispazma). Simpatikus steže i vene, zbog čega se velika količina krvi premešta u srce, pa ono svakiom kontrakcijom izbacuje veću količinu krvi u arterije, što takođe, dodatno utiče na porast krvnog pritiska.[1]
Vazokonstriktori
[uredi | uredi izvor]Vazokonstriktori su sredstva koja se u medicini koriste za liječenje hipotenzije (niskog krvnog pritiska).
Najvažnije materije rastvorene u krvi koje deluju u regulaciji vazokonstrikcije su noradrenalin, adrenalin, angiotenzin i vazopresin.[1]
