Veliki rimski požar
Veliki rimski požar (lat. Magnum Incendium Romae) je razorni požar koji je zahvatio grad Rim u noći između 18. i 19. jula 64. godine nove ere. Požar je izazvao veliku štetu u uništio je veći deo antičkog grada pre nego što je stavljen pod kontrolu, nakon šest dana. Pojedini antički izvori krivili su imperatora Nerona za požar, dok su ga drugi hvalili zbog organizovanja mera za sprečavanje širenja požara i pomoći žrtvama.
Neron je za požar okrivio hrišćansku zajednicu, usled čega je otpočeo jedan od prvih progona hrišćana u antičkom Rimu.[1] Najverovatnije je da je požar izbio slučajno.
Antički izvori o požaru[uredi | uredi izvor]
Antički izvori daju različita, ponekad kontradiktorna svedočenja o požaru. Problem predstavlja što nijedan primarni izvor o požaru nije preživeo, a većina danas poznatih informacija dolazi od sekundarnih izvora, istoričara Kasija Diona, Svetonija i Tacita. Samo je Tacit bio savremenik požara, dok su Svetonije i Kasije Dion živeli i pisali svoje radove skoro vek, odnosno dva veka nakon samog požara.
Postojalo je nekoliko različitih objašnjenja o uzrocima požara:
- Motivisan željom da uništi grad, Neron je tajno poslao svoje ljude koji su pretvarali da su pijani, da podmetnu požar. Sam Neron je posmatrao kako požar uništava grad sa svoje palate na Palatinu pevajući i svirajući liru.[2]
- Vođen suludim kapricom, Neron je neskriveno poslao svoje ljude da zapale grad, zatim posmatrao požar sa meceninog tornja na evkvilinskom brežuljku i svirao liru.[3]
- Požar je podmetnuo Neron, nakon čega je pevao i svirao liru na privatnoj sceni.[4]
- Požar je bio nesrećan slučaj. Neron se nalazio u Anciju.[5]
- Požar su izazvali hrišćani, koji su u to vreme već bili nepopularni među gradskim stanovništvom. Ova
priča je raširena da bi se pronašao krivac, budući da su kolale glasine da je požar podmetnuo Neron.[6]
Izbijanje požara[uredi | uredi izvor]
Tacit opisuje da je požar izbio u trgovačkim radnjama u kojima je bila skladištena zapaljiva roba u delu grada u kome se nalazio Cirkus Maksimus u dolini između brežuljka celija i palatina.
Noć je bila vetrovita pa se požar brzo proširio na okolinu, uključujući uske, zavojite ulice i gusto građene stambene blokove. Pošto se radilo o nižim delovima grada gde nije bilo većih građevina poput hramova i većih čistina, požar se brzo širio. Uskoro je zahvatio obronke palatina i celija.
Brzo širenje požara izazvalo je masovno bekstvo građana koji su pobegli u delove grade koje požar nije zahvatio i na polja u puteve izvan grada. Pljačkaši i piromani doprineli su daljem širenju požara bacajući baklje u vatru. Delovali su u grupama kako bi sprečili mere za zadržavanje i gašenje požara.
Po Tacitovim tvrdnjama, moguće je da su neke grupe delovale po naređenjima, ili da su bile motivisane željom za pljačkanjem.
Kasniji događaji[uredi | uredi izvor]
Prema Tacitu, Neron se nalazio van Rima u trenutku izbijanja požara. Pošto su vesti o požaru stigle u Ancio, Neron se vratio u Rim i preduzeo mere da pomogne stanovništvu.
U grad su preusmerene zalihe hrane i otvorene su javne građevine za prihvat izbeglica.
Požar je zaustavljen nakon šest dana pre nego što je zahvatio brežuljak Eskvilin. Jedan manji požar ponovo je izbio i uništio nekoliko hramova ali je ubrzo stavljen pod kontrolu.
Požar je potpuno uništio tri od četrnaest gradskih administrativnih jedinica.
Savremeno viđenje požara[uredi | uredi izvor]
Moderna istorijska nauka zauzela je stav da Neron najverovatnije nije izazvao požar. Prema jednoj hipotezi, požar je namerno podmetnut da bi se raščistili delovi grada gde je Neron nameravao da podigne svoju veliku i raskošnu palatu nazvanu Domus Aurea (u prevodu Zlatna Kuća).
Ipak, požar je izbio skoro kilometar daleko od lokacije na kojoj će kasnije palata biti podignuta. Požar je uništio i samu Neronovu palatu. Malo je verovatno da je Neron nameravao da uništi svoju palatu, budući da je naredio spasavanje mermene dekoracije iz uništene palate, a ovaj materijal kasnije je korišćen u izgradnji nove palate.
Požar i Neron[uredi | uredi izvor]
Veliki požar iz 64. godine jedan je od najpoznatijih događaja Neronove kontroverzne vladavine. Uprkos tome što nema preživelih primarnih izvora o požaru, do današnjih dana održalo se popularno verovanje da je požar podmetnuo Neron.
Mit o Neronu kao piromanu kasnije je korišćen kao dokaz njegovog ludila i megalomanije, a posebno je opstala slika Nerona kako svira liru dok Rim gori.
Još jedan važan događaj usko povezan sa velikim požarom iz 64. je progon hrišćana, koje je Neron okrivio za podmetanje požara.
Međutim, nejasne su razmere progona hrišćana pod Neronom, a pojedini savremeni izvori dovode u pitanje postojanje većeg progona.
Sam požar uništio je velike delove Rima i izazvao teške posledice po stanovništvo.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Svetonije, Život Dvanaestorice Cezara, Neron - Engleski prevod
- Kasije Dion, Istorija Rima - Engleski prevod
- Tacit, Anali, knjige I - XVI - Engleski prevod Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. septembar 2011)
- Kasije Dion: Neron i Veliki rimski požar, Univerzitet u Fordhamu
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Dando-Collins, Stephen. The Great Fire of Rome: The Fall of the Emperor Nero and His City. Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81890-5. Arhivirano iz originala 08. 08. 2014. g. Pristupljeno 06. 08. 2016. Nevalidan unos
|dead-url=dead(pomoć) - ^ Kasije Dion
- ^ Svetonije - Život Dvanaestorice Cezara, Neron
- ^ Tacit, Anali, XV, 38 − 44
- ^ Tacit, Anali, XV, 38 − 39
- ^ Tacit, Anali, XV, 44
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dando-Collins, Stephen. The Great Fire of Rome: The Fall of the Emperor Nero and His City. Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81890-5. Arhivirano iz originala 08. 08. 2014. g. Pristupljeno 06. 08. 2016. Nevalidan unos
|dead-url=dead(pomoć)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Tacitov opis Velikog rimskog požara (engleski prevod)
