Видац
| Vidac | |
|---|---|
| |
| Euphrasia rostkoviana | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | E. officinalis
|
| Binomno ime | |
| Euphrasia officinalis L.
| |
| Sinonimi | |
|
Euphrasia rostkoviana Hayne | |
Vidac, vidova trava, vidov(nj)ača, očanica, zornica, (lat. Euphrasia officinalis, syn. Euphrasia rostkoviana), je lekovita jednogodišnja poluparazitska zeljasta biljka iz porodice volovotki — Orobanchaceae (doskora je bila svrstavana u porodicu zevalica - Scrophulariaceae, poput većine rodova iz porodice volovotki).
Stanište[uredi | uredi izvor]
Raste na suvim livadama, pašnjacima,[1] šumskim čistinama i neplodnim zemljištima, od brdskih do alpskih predela. Cveta od juna od oktobra, u zavisnosti od nadmorske visine. [1] Nakon sakupljanja se suši.[2]
Opis[uredi | uredi izvor]
Visine je do 50 cm. Ima koren žiličasto vretenast, stabljika je zeljasta, tanka, okrugla,[1] uspravna i razgranata.[2]
Listovi nemaju dršku[2] naspramni su, dlakavi, ovalni, testerasto nazubljeni,[1] s obe strane.[2]
Plod je čekinjasta čaura, sa brojnim semenom.[1]
Cvetovi su cevastog oblika, pojedinačni, dvousnati,[1] smešteni po 2 do 6 u pazušcima, s unutrašnje strane listova.[2] Boja im je bela ili bledo ljubičasta, sa malim žutim mrljama.
Živi kao poluparazit, na drugom bilju iz koga siše hranljive materije. Nema miris, a ukus kojoj je gorak.
Sadrži oko 15% eteričnog ulja, zatim nešto masnog ulja, smole i voska, 5% galotanina, gorke tvari, modrozelenu boju, heterozid aukubozid i smolastu tvar, kojoj se pripisuje lekovitost.
Farmakološko dejstvo[uredi | uredi izvor]
Izaziva stezanje (adstrigens), deluje protiv zapaljenja (antiinflamator), i kao stimulans u radu jetre. [2]
Terapijsko dejstvo[uredi | uredi izvor]
Koristi se cela biljka, bez korena.[3] Od nje se spravljaju lekoviti čajevi i melemi za oči.[4] Pomaže kod preteranog suzenja očiju (hiperlagrimacija), upale sluzokože oko (konjuktivitis), upale očnog kapka (blefaritis).[3] Koristi se za lečenje organa za disanje], organa za varenje, sprečavanje gubitka apetita, kod žutice,[1] kod poremećaja pri kojima dolazi do neznatnog smanjenja funkcije (insuficijencija) jetre,[3] protiv glavobolje, bolesti ušiju, poboljšanja rasta kose i protiv ekcema kod dece.[1]
Narodni običaji[uredi | uredi izvor]
Kod Slovena Sveti Vid se vezuje za čulo vida. Poznat je kao iscelitelj bolesti vida i zaštitnik očiju. Uoči Vidovdana se brala vidova trava, koja se zatim stavljala da odleži u vodi, sa kojom su se umivali ukućani. Verovalo se da nakon toga čitave naredne godine ne bi bolovali od očiju.[4] U naziv biljke uključeno je i verovanje u njene magijske moći (vidovitost). O Vidovdanu su se devojke obraćali vidovoj travi rečima[5]:
Sveti Vide i vidova travo otvorite mi oči da vidim svoga suđenoga
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž Ranđelović & Avramović 2011, str. 25.
- ^ a b v g d đ Miler 2009, str. 317.
- ^ a b v Miler 2009, str. 318.
- ^ a b Stojiljković 2017, str. 13.
- ^ Karanović & Dražić 2016, str. 16.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ranđelović, Novica; Avramović, Danijela (2011). Buha, Milica, ur. Priručnik o lekovitim biljkama, raspoznavanje, branje i zaštita. Sokobanja: Udruženje Dr Jovan Tucakov.
- Stojiljković, Dejan (2017). Vidovdan - sudnji dan (PDF). Beograd: Vukotić media. ISBN 978-86-89613-69-8. Pristupljeno 10. 7. 2018.
- Karanović, Zoja; Dražić, Jasmina (2016). Karanović, Zoja; Dražić, Jasmina, ur. Gora ljiljanova: (Biljni svet u tradicionalnoj kulturi Srba):U početku beše reč (PDF). Beograd: Udruženje folklorista Srbije: Univerzitetska biblioteka Svetozar Marković. ISBN 978-86-7301-086-1. Arhivirano iz originala (PDF) 09. 12. 2017. g. Pristupljeno 12. 7. 2018.
- Miler, Donald (2009). Prirodna medicina - najbolje metode prirodnog lečenja (PDF). Beograd: Metafiscia. Pristupljeno 12. 7. 2018.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
