Vladimir Malančec
| Vladimir Malančec | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1898. |
| Mesto rođenja | Koprivnica, Austrougarska |
| Datum smrti | 1985. (86/87 god.) |
| Mesto smrti | Koprivnica, SFR Jugoslavija |
| Univerzitet | Univerzitet u Zagrebu |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Jugoslovenska radikalna seljačka demokratija, Jugoslovenska nacionalna stranka |
Dr Vladimir Malančec (Koprivnica, 1898 — 1985, Koprivnica) bio je hrvatski političar, projugoslovenski orijentisan, kolekcionar umetničkih dela, koji će ostati zapamćen po legatu koji je ostavio Muzeju u Koprivnici.[1]
Život i karijera[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Koprivnici, kao najstariji od troje dece, pored sestre Mire i mlađeg brata Fedora. Osnovnu školu (i nižu realnu gimnaziju) završio je u Koprivnici, a višu realnu gimnaziju u Zagrebu, gde je potom studiraj prava. Nakon što je doktorirao pravne nauke 1921. godine na Pravoslovnom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, vratio se u Koprivnicu u kojoj je radio kao kraljevski kotarski pristav Kotarske oblasti u Koprivnici.[2]
Kao human i obrazovana osoba Vladimir Malančec se u javnom životu Koprivnice angažovao počev od 1919. godine. U dva navrata, prvo 1928. godine kada je zabran u gradsko veće na listi HSS-a, ali njegov mandat nije verifikovan jer je bio premlad, a potom i 1932. godine. Nakon izbora 1928. godine, izabran je za gradonačelnika Koprivnice, ali nakon sukoba unutar stranke izgubio je funkciju gradonačelnika i napustio HSS. Nakon proglašenja diktature 6. januara, stao je na stranu režima, a 26. aprila 1929. vratio se na mesto gradonačelnika.
Zajedno s Pavlom Dombajem iz Drnja izabran je za zavetnika 1930. godine, a 1931. ušao je u Narodnu skupštinu u Beogradu na režimskoj listi (zamenik mu je bio Pavao Dombaj), a napustio mesto gradonačelnika. Nakon toga pridružio se novoj režimskoj političkoj formaciji - Jugoslovenskoj radikalnoj seljačkoj demokratiji (JRSD), koja je nastojala da okupi političke ljude iz tri bivše najveće političke partije - Radikalne, Demokratske i HSS, i postao njen vođa za Koprivnički okrug.
Kada je Stranka 1933. godine promenila ime u Jugoslovenska nacionalna stranka (JNS), Malančec se 1935. godine kandidovao za kandidata Jugoslovenska nacionalna stranka (Dombaj je ponovo bio njegov zamenik), ali je postigao izuzetno loš izborni rezultat - osvojio je samo 0,12% glasova u koprivničkom okrugu, jer su ga glasači kaznili zbog njegovih političkih aktivnosti na strani režim za vreme diktature. Nakon toga (i iz niza drugih razloga), razočaran, trajno se povukao iz politike i ostao je neko vreme samo član koprivničkog gradskog veća.
U privatnom životu dr Vladimir Malančec bio je veliki ljubitelj umetnost, i član gotovo svih međuratnih humanitarnih, karitativnih, pevačkih, sportskih i drugih koprivničkih društava. Bavio se novinarstvom i izdavačkom djelatnošću (jedno vreme je bio izdavač Podravskih novina), a radio je i kao glavni urednik lista „Demokrat” i urednik ”Koprivničke” i „Sokolske fanfare”.[3]
Kada je napustio državnu službu radio je u advokatskoj kancelariju kod oca Matije Malančeca.
U prvim godinama Drugog svetskog rata nakon uspostavljanja Nezavisne države Hrvatske, bio je, zbog projugoslavenske orijentacije zatvaran je u ustaškim logorima Danica i Jadovno, odakle je samo pukim slučajem spašen i prebačen u zagrebački zatvor, iz kojeg je uspeo da pobegne. Nakon bekstva iz zatvora živeo je u ilegali sve do kraja Drugog svetskog rata.
Po povratku iz ilegale u Koprivnicu bavio se jedno vreme advokatskom praksom i paraleno zarađenim novcem sakupljao umetničke predmete i numizmatiku.[4]
Nakon Drugog svetskog rata živeo je kao povučena osoba, van svih društvenih aktivnosti, i odvojeno od javnog života sve do svoje smrti 22. jula 1985. godine.
Vladimir kao donator[uredi | uredi izvor]
Pre nego što je preminu zaveštao je kuću sa umetničkom zbirkom opštini Koprivnica i Muzeju grada Koprivnice.
Pored pokretnih dobara Vladimir je donirao Koprivnici i kuću porodice Malančec koju je po narudžbi donatorovog oca, advokata dr Matije Malančeca 1902. godine projektovao zagrebački građevinar Đuro Carneluti (1854-1928).[5]
Objekt, danas Muzej je po koncepciji građanska kuća, na periferiji Koprivnice, sagrađena u nizu sa bočno postavljenim vrtom zatvorenog tipa i zadnjim dvorištem, voćnjakom i povrtnjakom. Prizemlje kuće za života dve generacije Malančeckovih imalo je javnu i porodičnu namenu. Naime u njenom prizemlju nalazila se poznata advokatska kancelarija sa odvojenim ulazom, dok je stambeni prostor na prvom spratu bio prilagođen načinu života dobrostojeće koprivničke građanske porodice.
U ovoj zgradi je danas stalna muzejska postavka Muzeja grada Koprivnice, poznata pod nazivom „Kuća Malančec” u kojoj su muzejskih predmeti grupisani u manje celine Time je sačuvan izuzetan kolekcionarski duh porodice Malančec između 1850. i 1950. godine, kroz dve generacije, uz naglasak koji je stavljen na estetske domete, kulturu, umetnost i istoriju jednog prošlog vremena.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Skriveno blago obitelji Malančec Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. јануар 2021). Iz koprivničkog muzeja, Noć muzeja, Glas Podravine, 26. 1. 2015 str.1-6
- ^ Jalšić, Draženka; Malančec, Fedor; Malančec, Vladimir; Krušnjak, Rudolf; Muzej grada Koprivnice; Galerija Koprivnica (1997). Portreti koprivničkih građana: iz fundusa Muzeja grada, Koprivnice, Galerije Koprivnica, Zbirke Dr. Malančec. Koprivnica: Muzej grada Koprivnice : Galerija Koprivnica. ISBN 978-953-6243-06-8. OCLC 500491577.
- ^ O donatoru U: Skriveno blago obitelji Malančec Архивирано на сајту Wayback Machine (7. јануар 2021). Iz koprivničkog muzeja, Noć muzeja, Glas Podravine, 26. 1. 2015 str.4
- ^ Ernečić, Draženka Jalšić (2015). Skriveno blago obitelji Malančec: 1985.-2015. : Muzej grada Koprivnice, 30. siječnja - 22. veljače 2015 (на језику: енглески). Muzej grada. ISBN 978-953-288-086-1.
- ^ „Kuća Malančec”. Muzej grada Koprivnice. Приступљено 21. 4. 2020.
- ^ Horvatić, Franjo (1990-03-01). „Otvorena zbirka dr. Vladimira Malančeca”. Muzejski vjesnik : Glasilo muzeja sjeverozapadne Hrvatske (на језику: хрватски). 13 (13): 73—75. ISSN 0350-9370.
Литература[uredi | uredi izvor]
- Draženka Jalšić Ernečić. Muzejska zbirka dr Vladimir Malančec, Muzeološka koncepcija, rukopis, 2002. Koprivnica
- Jalšić, Draženka. Fedor Malančec, Koprivnička kronika, Muzej grada Koprivnice, Koprivnica, 1998.
Спољашње везе[uredi | uredi izvor]
- Veb stranica Muzeja grada Koprivnice (језик: хрватски)