Grb Socijalističke Republike Hrvatske

SR Hrvatske
Verzije
Grb ZAVNOH-a, bio je nezvanični grb Hrvatske, od 1944. do 1947. godine
Detalji
Nosilac	Socijalistička Republika Hrvatska
Usvojen	18. januara 1947.
Upotreba	do 25. jula 1990.

Grb Socijalističke Republike Hrvatske bio je jedan od simbola suvereniteta Narodne Republike Hratske i Socijalističke Republike Hrvatske. Ustanovljen je donošenjem prvog posleratnog Ustava Hrvatske 18. januara 1947. godine, a smenjen je 25. jula 1990. godine izmenom Ustava, kada je uveden privremni povjesni hrvatski grb, koji je 21. decembra 1990. godine smenjen novim grbom Republike Hrvatske. Autor grba SR Hrvatske bio je slikar Vanja Radauš.

Istorijat

U toku Narodnooslobodilačkog rata, 1944. godine za potrebe Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH) napravljen je grb s crvenom zvezdom petokrakom, koji je nakon oslobođenja zemlje postao neslužbeni grb Federalne Države Hrvatske. Proglašenjem Ustava NR Hrvatske, koji je 18. januara 1947. godine doneo Ustavotvorni sabor Narodne Republike Hrvatske, usvojen je Državni grb NR Hrvatske. Član 4. ovog ustava definisao je izgled državnog grba. U kasnijim Ustavima Hrvatske iz 1963. i 1974. godine izgled grba nije bio menjan, izuzev što je donošenjem novog Ustava, 9. aprila 1963. godine, promenjen službeni naziv grba, jer je izbrisan pridev „državni”.

Nakon prvih višepartijskih izbora, održanih 22. i 23. aprila 1990. godine, na kojima je pobedila nacionalistička Hrvatska demokratska zajednica, došlo je do inicijative za izmenu državnih simbola Hrvatske. Sabor SR Hrvatske, na predlog Predsedništva SR Hrvatske, na čijem je čelu bio Franjo Tuđman, izglasao je 25. jula 1990. godine amandmane na Ustav SR Hrvatske, čime je iz naziva ove republike izbrisana reč „socijalistička“ i izmenjeni zastava i grb SR Hrvatske. Umesto socijalističkog grba, tada je usvojen privremeni „istorijski hrvatski grb“ sa šahovnicom, koji je u upotrebi bio do 21. decembra 1990. kada je donošenjem „Zakon o grbu, zastavi i himni Republike Hrvatske“ zamenjen novim grbom Republike Hrvatske.

Hrvatska je bila prva jugoslovenska republika, koja je promenila socijalističke državne simbole, i druga koja je iz svog naziva izbacila reč „socijalistička“.

Izgled grba

Grb Socijalističke Republike Hrvatske, kao i ostali grbovi jugoslovenskih socijalističkih republika, nastali nakon Drugog svetskog rata, nastao je po uzoru na grb Sovjetskog Saveza i grbove sovjetskih socijalističkih republika. Autor grba bio je slikar Vanja Radauš.

U članu 6. Ustava Socijalističke Republike Hrvatske, proglašenom u Saboru SR Hrvatske 22. februara 1974. godine, dat je sledeći opis grba SR Hrvatske:

„ Grb Socijalističke Republike Hrvatske je polje okruženo sa dva snopa žitnog klasja zlatne boje. U dnu polja je željezni nakovanj nad kojim se blago talasa morska pučina. Iz morske pučine uzdiže se historijski hrvatski grb iznad koga izlazi sunce. Snopovi žitnog klasja dolje se sastavljaju i isprepliću, a u svom sastavu opleću postolje nakovnja. Između vrhova klasja je zlatom obrubljena crvena petokraka zvijezda kojoj su donji kraci usmjereni u polje grba. ”

Prethodna verzija neslužbenog grba, odnosno grba ZAVNOH-a, koji je od 1944. do 1947. godine bio korišćen kao grb Federalne Države Hrvatske, u potpunosti se razlikovala od verzije usvojene Ustavom iz 1947. godine. Taj grb se sastojao od crvene zvezde petokrake, koja je bila okružena s grančicom masline s desne i klasom žita s leve strane.