Drugi donji kutnjak

Stalni zubi čovjeka
Drugi donji kutnjak
Drugi donji kutnjak stalne denticije (levo) i mlečne denticije (desno) markiran crveno.
Zubi gornje vilice
Klasa sjekutića Centralni sjekutić Lateralni sjekutić Klasa očnjaka Gornji očnjak Klasa pretkutnjaka Prvi pretkutnjak Drugi pretkutnjak Klasa kutnjaka Prvi kutnjak Drugi kutnjak Treći kutnjak (umnjak)
Zubi donje vilice
Klasa sjekutića Centralni sjekutić Lateralni sjekutić Klasa očnjaka Donji očnjak Klasa pretkutnjaka Prvi pretkutnjak Drugi pretkutnjak Klasa kutnjaka Prvi kutnjak Drugi kutnjak Treći kutnjak (umnjak)

Drugi donji kutnjak (lat. dens molaris secundus inferior) je sedmi zub od medijalne linije u oba donja kvadranta stalne denticije. U kontaktu je sa prvim kutnjakom mezijalno i umnjakom (ukoliko je prisutan) distalno, a okludira sa prvim i drugim molarom iz gornje vilice. Ovaj zub pokazuje pravilan znak ugla i luka, lingvalni nagib krune i distalni nagib korena.

U donjoj vilici postoje dva druga kutnjaka, koja se obeležavaju na sledeći način:

• stalni donji desni drugi kutnjak – 47;
• stalni donji levi drugi kutnjak – 37.

Zub je morfološki i funkcionalno sličan prvom kutnjaku, ali je više simetričan i generalno manji od njega u svim dimenzijama. Osnovna uloga u mastikaciji mu je gnječenje i mlevenje hrane.

Kruna

Kruna zuba (lat. corona dentis) je masivna, ali je kraća u okluzo-cervikalnom pravcu od kruna donjih premolara. Ona se opisuje iz pet aspekata: bukalnog, lingvalnog, dva proksimalna i oralnog.

Bukalni aspekt

Bukalna površina je trapezastog oblika sa bazom u predelu grizne površine i to je najveća strana ovog zuba. U celosti je konveksna, a maksimum konveksiteta se nalazi u cervikalnoj i mezijalnoj trećini krune. Ova površina prelazi u mezijalnu u oštrijem luku nego u distalnu, odnosno pokazuje pravilan znak luka.

U srednjoj i okluzalnoj trećini ove strane nalazi se bukalna brazda, koja deli bukalnu površinu na dva skoro jednaka dela: bukomezijalni i bukodistalni. Brazda polazi sa okluzalne ivice, pruža se cervikalno i završava u srednjoj trećini krune. Često se završava bukalnom jamicom ili se samo izgubi. Ponekad se u cervikalnoj trećini može sresti bukocervikalni greben koji se pruža horizontalno i najizraženiji je u svom mezijalnom delu.

Cervikalna linija je konveksna u pravcu korena.

Lingvalni aspekt

Lingvalna površina je takođe trapezastog oblika, ali je manja i kraća od bukalne i u celosti je nagnuta oralno. Okluzalna i srednja trećina krune su konveksni, a cervikalna je blago udubljena. Visina konture se nalazi u srednjoj trećini ove površine.

Na oralnoj strani nalazi se lingvalna brazda, koja markira granicu između mezio- i distolingvalne kvržice. Ona se gubi na spoju okluzalne i srednje trećine, a retko se završava u vidu lingvalne jamice.

Proksimalni profili su slični kao sa bukalnog apekta, a visine kontura se nalaze na spoju okluzalne i srednje trećine. Sa ove strane delovi mezijalne i distalne površine su manje vidljivi u poređenju sa prvim donjim molarom.

Cervikalna linija (gleđno-cementni spoj) je skoro ravna i kraća je mezio-distalno.

Mezijalni aspekt

Mezijalna površina je pravougaonog oblika. Ona je viša, šira i ravnija od distalne strane. Kontaktna zona je ovoidnog oblika i lokalizovana je na spoju okluzalne i srednje trećine. U cervikalnoj trećini prisutna je zaravnjena ili blago konkavna depresija trouglastog oblika.

Bukalni i lingvalni profil su manje-više konveksni i konverguju ka griznoj površini (prema meziobukalnoj i meziolingvalnoj kvržici). Okluzalni profil formira mezijalni marginalni greben, koji u srednjem delu preseca mezijalna ivična brazda.

Distalni aspekt

Ova površina liči na mezijalnu, ali je nešto manja i ispupčenija. Iz ovog aspekta vidljiv je veći deo unutrašnjeg okluzalnog polja i mali deo bukalne površine.

Okluzalni profil distalne strane formira distalni marginalni greben presečen distomarginalnom brazdom, a u perspektivi se vide distobukalna i distolingvalna kvržica sa odgovarajućim triangularnim grebenima.

Okluzalni aspekt

Grizna površina je udubljena i ima oblik četvorougla. Ona je ograničena mezijalnim i distalnim marginalnim grebenom i grebenima četiri glavne kvržice.

Spoljašnje okluzalno polje

Spoljašnje okluzalno polje ima konturu pravougaonika, istaknutu konveksitetom bukalnih i lingvalnih kvržica.

Unutrašnje okluzalno polje

Kontura unutrašnjeg okluzalnog polja je takođe pravougaonog oblika. Osnovni morfološki elementi grizne površine su kvržični i fisurni kompleks.

Kvržični kompleks se sastoji od četiri kvržice, za razliku od prvog molara. To su: meziobukalna, distobukalna, meziolingvalna i distolingvalna kvržica. Približno su iste veličine, mada je meziobukalna nešto masivnija u odnosu na ostale. Prve tri kvržice formiraju mezijalnu polovinu unutrašnjeg okluzalnog polja, tj. trigonid koji je primetno širi u odnosu na distalni deo (talonid).

Svaka kvržica ima četiri grebena, koja su dobila imena prema pravcu pružanja: bukalni, lingvalni, mezijalni i distalni kvržični greben, i četiri kose ravni: mezio- i distolingvalnu i mezio- i distobukalnu. Od vrha svake kvržice polaze triangularni grebeni, koji se spuštaju ka centralnoj brazdi unutrašnjeg okluzalnog polja i formiraju dva transverzalna grebena.

Fisurni kompleks čine centralna, mezijalna i distalna jama i odgovarajuće brazde.

Centralna jama se nalazi u središnjem delu okluzalne površine, kružnog je oblika i dublja je od proksimalnih jama. U njenom centru je prisutna centralna jamica (lat. fossula centralis) i nalazi se na spoju tri glavne brazde: bukalne, lingvalne i centralne.

Mezijalna jamica (lat. fossula mesialis) se nalazi u najdubljoj oblasti mezijalne triangularne jame i ona predstavlja spoj četiri brazde: centralne, meziobukalne triangularne, meziolingvalne triangularne i mezijalne marginalne brazde.

Distalna jamica (lat. fossula distalis) nije tako duboka i stecište je četiri brazde: centralne, distobukalne triangularne, distolingvalne triangularne i distalne marginalne brazde.

Glavne razvojne brazde se ukrštaju u predelu centralne jame i formiraju tzv. „+4“ obrazac. Obično su prisutne i suplementarne brazde koje se radijalno šire od glavnih elemenata fisurnog kompleksa.

Vrat

Vrat zuba (lat. collum dentis) je na bukalnoj i oralnoj strani konveksan prema vrhu korena, dok je na proksimalnim stranama podeljen u tri lučna segmenta (od kojih su bukalni i lingvalni konveksni prema korenu, a središnji prema griznoj površini).

Koren

Korensko stablo (lat. radix dentis) ima dve grane: mezijalnu i distalnu. Oni su kraći u poređenju sa prvim donjim kutnjakom. Na poprečnom preseku su ovalnog oblika sa većim buko-oralnim promerom. Obe grane pokazuju distalni nagib, a mezijalni koren je obično nešto duži i širi od distalnog. Ponekad su na njihovim proksimalnim površinama prisutne razvojne depresije (lat. fissura longitudinalis).

Dimenzije

Drugi donji kutnjak
Mezio-distalna širina	Vestibulo-oralna širina	Visina krune	Dužina korena	Ukupna dužina zuba
10,5 mm	10,0 mm	7,0 mm	12,0 mm	19,0 mm

Razvoj zuba

Početak kalcifikacije	Kompletno formirana kruna	Nicanje (erupcija)	Završen rast korena
21/5 - 3 godine	7 - 8 godina	11 - 13 godina	14 - 15 godina

Varijacije

Varijacije zuba mogu da se jave u pogledu:

• broja kvržica,
• ekspresije bukalne jamice,
• regularnosti fisurnog kompleksa i
• regularnosti korenova.

Vidi još

• Topografsko-anatomska obeležja zuba
• Posebne morfološke karakteristike zuba
• Dentalna nomenklatura
• Karijes

Reference

• Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje („Službeni glasnik“ Beograd, 2000.) ISBN 978-86-7549-175-0;
• Olga Janković, Verica Vunjak: Morfologija zuba, VII издање („Завод за уџбенике и наставна средства“ Београд, 2001.) ISBN 978-86-17-08912-0;
• Darinka Stanišić-Sinobad : Osnovi gnatologije, I издање („БМГ“ Београд, 2001.) ISBN 978-86-7330-139-6, COBISS-ID 94080780;