Žabljak Crnojevića

Tvrđava 2016. godine

Tvrđave 1906. godine

Žabljak, 1860. godine (Ilustracija nep. autora u francuskom časopisu).

Položaj tvrđave u blizini Skadarskog jezera

Natpis na 1 od dva topa, Cetinje

Žabljak je ostrvska tvrđava u Skadarskom jezeru u blizini ušća Morače. Pretpostavlja se da je Žabljak osnovan tokom X veka, dok prva poznata pisana svedočanstva o njemu potiču iz sredine XV veka. Bio je u posedu vlastelinske porodice Crnojevića, pa je po tome i dobio naziv. U vreme kada se Zeta nalazila u sastavu srpske despotovine, ovo je utvrđenje bilo pod vlašću Stefana Lazarevića a kasnije Đurđa Brankovića.

Nakon toga postaje prestonica Crnojevića, do 1478. godine, kada ga zauzimaju Osmanlije. Žabljak Crnojevića je bio opasan jakim bedemima sa kulama, a imao je jednu kapiju. U gradu su se osim dvora Crnojevića nalazili: crkva Sv. Đorđa (u vreme Osmanlija pretvorena u džamiju) stambeni i vojni objekti, kao i skladišta za robu i cisterna za vodu. Od strane Crnogoraca Žabljak je osvojen i popaljen šezdesetih godina XIX veka, a godine 1878. odlukom Berlinskog kongresa, vraćen je Crnoj Gori. Do ostataka utvrde se može doći od Golubovaca, kopnenim putem, kad voda nije visoka.

Pavle Rovinski je zapisao detalje privremenog oslobađanja Žabljaka od strane Ceklinjana 1835. 12 junaka je nekoliko dana držala tvrđavu, dok je Njegoš, na pritisak velikih sila, ponajviše Rusije, nije vratio Turcima. Da bi se junaci popeli do tvrđave trebalo je izmjeriti visinu. U tvrđavu je kod žene Jusuf-age, dizdarevog brata, dolazila jedna Ceklinjanka, da bi joj ponešto prodala. Jednom su povele razgovor koji je grad viši, Žabljak ili Riječki grad (Rijeka Crnojevića). Žena Jusuf age je bacila klupko konca i tako su izmjerile visinu, pa je Ceklinjanka tako isto trebala izmjeriti visinu Riječke tvrđave. Po toj mjeri Ceklinjani su posjekli najveu jasiku koju su našli i od nje napravili stube. Kenjo Stankov je vodio 12 ljudi. Kada se Kenjo popeo, ostalima je spustio svoj pojas i noću su svi tiho ušli u tvrđavu. Odgurnuo je stube i došavši do kapije, svezali su stražu, Jusuf-agu i dizdara, Jakup-agu. Turska vojska izvana je napadala tvrđavu, a Crnogorcima je u pomoć došlo 200 ratnika iz Rvaša, koje je predvodio Vuk Lješević. Crnogorci su pobijedili. Kao trofej su sa tvrđave na Cetinje ponijeli dva topa (nazvali su ih krnjo i zelenko), a na jednom je Njegoš napisao: Crnogorci kad ono viteški, Žabljak tvrdi turski poharaše, Onda mene starca zarobiše, na Cetinje srbsko dovukoše. Mjeseca marta 10 1835. Cetinjski manastir je bilo mjesto gdje su topovi bili do 1916. (ispred manastira), a od tada do danas su u Biljardi. Etnički (nesrpski) Crnogorci, kada govore o ovoj pobjedi i o topovima, izbjegavaju navesti koji je tekst na jednom od topova. 130 Crnogoraca su i u doba knjaza Danila, isto preko stuba zauzeli Žabljak.

Literatura

• Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji. Beograd: Prosveta. 
• Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom II. CID - Podgorica. 

Spoljašnje veze

• Milatović, Petar; Snimio Lazar Pejović (17. 3. 2006). „Sred jezera, međ’ žabama... Grad”. Politikin zabavnik. godina LXVIII. broj 2823. Pristupljeno 12. 5. 2016.  - encoding: Cyrilic (Windows-1251)