Zapadni bugarski govori

Zapadni bugarski govori (bug. Западни български говори) je termin koji se koristi u bugarskoj dijalektologiji za govore koje smatraju delom bugarskog jezika i kojima se govori u zapadnom delu Bugarske (zapadno od jatove granice), severnom delu Grčke, Severnoj Makedoniji i istočnom delu Albanije.

Klasifikacija

Prema dijalektološkoj karti bugarskog jezika u izdanju Instituta za bugarski jezik, zapadni bugarski govori se dele na tri glavne grupe: severozapadne govore, jugozapadne i prelazne govore.

• severozapadni govori
  • beloslatinsko-plevenski govor
  • vidinskolomski govor

• jugozapadni govori
  • botevgradski govor
  • vračanski govor
  • ihtimanski govor
  • elinpelinski govor
  • sofijski govor
  • samokovski govor
  • dupniški govor
  • čustendilski govor
  • blagoevgradski govor
  • petrički govor
  • jugozapadni prelazni
    • pijaneški govor
    • kameniški govor
    • kraeški govor

• prelazni govori - duž bugarsko-srpske granice
  • trnski govor
  • brezniški govor
  • belogradčiški govor

Osobine

Jatova granica između Zapadnih i Istočnih bugarskih govora

Osnovna osobina zapadnih bugarskih govora jeste da su oni ekavski - umesto staroslovenskog jata (Ѣ) dosledno se izgovara e. Istočni govori pripadaju jakavici, gde se staro jat izgovara kao dva glasa "ja". Ovo je prvenstveni razlog zašto su neki dijalektolozi (poput Aleksandra Belića) ove govore smatrali delom srpskog jezika.

Ostale osobine koje ove dijalekte povezuju sa srpskim (i makedonskim) jezikom su:

• Izgovor glasova ć (ќ), đ (ѓ): cvèće, gròzđe (umesto bugarskog k, g i sl.)
• Sačuvano staroslovensko Ѕ (sliveno dz) koje se izgovara i u makedonskim i staroštokavskim i srednjoštokavskim srpskim govorima: ѕvezda, ѕid, ѕvono, ѕver, itd.
• Nastavak -nje za glagolske imenice: orànje, kosènje, spanjè, mèsenje, ỳčenje (umesto bugarskog nastavka -nie i -ne)
• Množina imenica ponekad na -e umesto na bugarsko -i: prstènje, čàše, šàpke, žàbe
• Nastavak -am i -em za prvo lice množine prezenta: čitam, četem, pišam (umesto bugarskog -(j)a)
• Nastavak -me za prvo lice množine prezenta: jadème, mòlime, nòsime, svѝrime, dàvame, kupỳvame (umesto bugarskog nastavka -m)
• Prvo lice jednine ličnog glagola: ja i jas (umesto bugarskog: az)
• Treće lice jednine ličnog glagola: on, ona (umesto bugarskog: toj, tja)
• Treće lice množine ličnog glagola: oni (umesto bugarskog: te)
• Srpsko štokavsko što umesto bugarskog kakvo
• Korišćenjem srpskih i makedonskih reči kojih nema u bugarskom jeziku: noga (bug. krak - premda se reč "krak" javlja i u zapadnim dijalektima pa čak dijalektalno i u južnosrpskom dijalektu), razboj (bug. stan), košulja (bug. riza), žežak/žežok (bug. goreщ=gorešt), nemoj (bug. nedeй=nedej), mačka (bug. kotka), itd.

Bugarske osobine ovih govora jesu:

• Zapadni bugarski govori imaju analitičku strukturu, nemaju padeže i koriste predloške konstrukcije
• Posedovanje post-pozitivnih članova
• Jednostavniji sistem akcentovanja (mada nije isti kao u bugarskom književnom jeziku)
• Sintaksa