Ilija Vučetić

Ilija Vučetić
Uroš Predić - Ilija Vučetić, Galerija Matice srpske
Datum rođenja	(1844-07-25)25. jul 1844.
Mesto rođenja	Novi Sad, Austrijsko carstvo
Datum smrti	23. jul 1904.(1904-07-23) (59 god.)
Mesto smrti	Budimpešta, Austrougarska

Ilija Vučetić (Novi Sad, 25. jul 1844 — Budimpešta, 23. jul 1904) bio je srpski političar, pisac, advokat i publicista.

Biografija

Rođen je 25. jula 1844. godine u Novom Sadu, u zanatlijskoj porodici, od roditelja Jaše i Ane. Njegov otac bio je aktivan u okviru zanatskog udruženja i pružao mu je podršku tokom odrastanja. Osnovnu školu je završio u Novom Sadu, a zatim i cenjene nemačke u Varadinu. Nižu gimnaziju pohađa opet u Novom Sadu, a školovanje nastavlja u gimnaziji u Segedinu (peti i šesti razred). Višu gimnaziju ili filozofiju nastavlja u peštanskoj gimnaziji uz pomoć Tekelijine stipendije. Istu završava sa odličnim uspehom. Pravnikom postaje na peštanskom univerzitetu 1869. godine. Do sticanja doktorata radi pri gradskom magistratu u Novom Sadu; prvo je podbeležnik pa od 1870. godine veliki beležnik. On i Miša Dimitrijević su u gradsko činovništvo ulili srpski duh, pa je Novi Sad važio za srpsku municipiju Doktorirao je pravo u Beču 1872. godine.

Vučetić je težio ka samostalnošću pa je rano napustio magistrat rodnog grada, da bi otvorio u Novom Sadu uglednu advokatsku kancelariju. Bilo je to 1873. godine nakon što je položio advokatski ispit. Godinama je on bio "fiskal" tj. pravni zastupnik Matice srpske, Društva za srpsko narodno pozorište, Zadruge Srba zanatlija i drugih gradskih patriotskih organizacija i udruženja. Od prvog izbora nakon napuštanja beležničkog zvanja, on je birani član - predstavnik slobodnog kraljevskog grada Novog Sada. Pomagao je srpski zanatlijski pokret u Novom Sadu kao sin zanatlije. Ilija je imao velikog udela pri stvaranju velikog srpskog kreditnog zavoda - "Centralnog kreditnog zavoda". Posle smrti Miloša Dimitrijevića biran je za predsednika uprave tog zavoda u Novom Sadu. Uspešno je vodio finansijsku instituciju u saradnji sa upravnikom Lazom Miloševim. Učestvovao je u radu Matice srpske za član Književnog odeljenja. U teškim danima po Maticu srpsku 1875. Vučetić je bio član upravnog odbora i njen pravni branilac. Suprotstavljao se uspešno atacima mađarske vlade koja je pokušavala da Maticu srpsku vrati u Peštu. Nosilac je srpskog Ordena Takovskog reda.

Još iz đačkog doba u Segedinu, on je aktivan učesnik u srpskoj družini "Sloga". Kao njen "tajnik" održavao je redovne pisane veze sa drugim srpskim gimnazijskim družinama. U peštanskoj gimnaziji u srpskoj "Preodnici" on je u prvim redovima i jedno vreme predsednik. Bio je u mladim danima aktivan član Ujedinjene omladine srpske, a prvoj omladinskoj skupštini održanoj 1866. godine u Novom Sadu, biran je za perovođu pored Vladana Đorđevića. Dok je studirao u Pešti bio je besplatni dopisnik srpskih listova, novosadske "Zastave" (od 1866) i liberalnog "Jedinstva" Stojana Boškovića u Kneževini Srbiji. U mladosti se bavio radom na književnom polju. Preveo je nekoliko pripovedaka i jedan roman. Preveo je 1869. godine sa ruskog jezika roman „Dim“ Ivana Sergejeviča Turgenjeva i bio u srdačnoj prepisci s njim. Predgovor za ovaj prevod predstavlja jedan od prvih manifesta realističke škole u srpskoj književnosti. Od ostalih radova, od značaja je rasprava "Omladinska zajednica", biografija "Pero Konjević narodni dobrotvor" (1885) te zbirku srpskih autonomnih uredbi.

Njegove karakterne ljudske osobine - tačnost, vrednoća, pouzdanost i promišljenost obezbedile su mu uspeh u javnom i političkom životu. U političkom životu istaknuti je član jedinstvene srpske Narodne stranke. Dugo vremena jedan je od stubova Miletićeve Narodne stranke, a posle njenog raspada jedan od vođa Liberalne stranke. Zaslužan je za pokretanje i održavanje kontinuiteta stranačkog glasila "Branika". Pisao je brojne članke u tom listu o srpskom narodu i njegovoj crkvenoj autonomiji. Bio je veliki govornik, sa govornim nastupima jezgrovitih sadržaja i bez trivijalnosti, kao i dobar polemičar. Najviše je učestvovao na srpskim crkveno-narodnim saborima (1872—1897), za čijeg poslanika je biran pet puta. On je 1872. godine na Preobraženskom saboru bio kao najmlađi poslanik - perovođa. Već sledeće 1873. godine izabran je za člana bačke konzistorije. Uporedo je aktivan u novosadskoj crkvenoj opštini i izvesno vreme njen birani podpredsednik. Nakon smrti Stevana Branovačkog 1880. godine postaje predsednik crkvene opštine, sve do 1886. Na saboru održanom 1885. godine Vučetić je "kolovođa" i dominira kao podpredsednik - tada najviše dostignuće za jednog svetovnjaka u crkveno-narodnim poslovima. Na bačkoj eparhijskoj skupštini 1892. godine biran je za podpredsednika i člana administrativnog odbora. Zatim postaje i epitrop bačke dijeceze. Na poslednjem izboru za sabor u Karlovcima izgubio je od radikalskog kandidata. Tada se povlači iz političkog života i formalno.

Ilija je umro 10/23. jula 1904. godine u bolnici u Budimpešti, nakon neuspele operacije creva. Iza sebe je ostavio suprugu Mariju rođenu Zagorica i troje dece: Zoru, Milivoja i Branislava. Sahranjen je sa velikim počastima na Almaškom groblju u Novom Sadu.

Spoljašnje veze

• Tribina „Politički portret Ilije Vučetića“