Institut za srpski jezik SANU

Institut za srpski jezik Srpske akademije nauka i umetnosti osnovan je 15. jula 1947. godine. Tada su, naime, osnovani Akademijini instituti, među kojima i za srpski jezik, sa zadatkom da izgrađuju naučne kadrove i realizuju velike naučne projekte. Institut je 1958. godine, u skladu sa zaključcima Novosadskog dogovora iz 1954. godine preimenovan u Institut za srpskohrvatski jezik SANU. Reorganizacijom naučnog rada u Republici Srbiji Institut je 1961. godine postao samostalna institucija. Promenom statusa nije se prekinula tesna naučna saradnja između Akademije i Instituta u oblasti nauke o srpskom jeziku. Nakon tri decenije Institut je ponovo ušao u sastav Akademije, 1992. godine, i promenio naziv u skladu sa imenovanjem jezika u Srbiji: Institut za srpski jezik SANU.

Bavi se izučavanjem srpskog jezika u okviru pet naučnoistraživačkih projekata:

• 1. Lingvistička istraživanja savremenog srpskog književnog jezika i izrada Rečnika srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika SANU jedan je od najvažnijih i najobimnijih dugoročnih projekata srpske nauke i kulture. Rečnik SANU je monumentalno delo nauke i kulture srpskog naroda i imaće, kada bude završen, preko 30 tomova velikog formata, sa preko 450.000 reči iz književnog jezika i narodnih govora. Godine 2017. izašao je 20. tom.
• 2. Projekat Etimološka istraživanja srpskog jezika i izrada Etimološkog rečnika srpskog jezika podrazumeva obradu leksičkog fonda srpskog književnog i narodnog jezika i onomastike po principima moderne etimološke leksikografije.
• 3. Na projektu Obrada starih srpskih spomenika i izrada Rečnika crkvenoslovenskog jezika srpske redakcije i Srpskog jevanđeljskog rečnika obrađuje se i predstavlja staro srpsko pisano nasleđe i sakuplja i obrađuje leksika iz srpskih srednjovekovnih jevanđelja u staroslovenskom kontekstu.
• 4. Projekat Dijalektološka istraživanja srpskog jezičkog prostora obuhvata izradu Srpskog dijalektološkog atlasa, nastavak saradnje na međunarodnim lingvističkim atlasima, izradu pojedinačnih dijalekatskih rečnika, kao i izradu celovitog Srpskog dijalektološkog rečnika i Srpskog onomastičkog rečnika.
• 5. Na najnovijem projektu Opis i standardizacija savremenog srpskog jezika proučava se savremeni srpski jezik u ukupnosti njegovih struktura i funkcija na svim jezičkim nivoima, kao i u njihovoj uzajamnoj povezanosti. Ovakva istraživanja doprinela bi tome da, slično drugim modernim evropskim jezicima, savremeni srpski jezik bude što iscrpnije opisan i što bolje standardizovan saglasno principima savremene teorije i prakse jezičke standardizacije.

Institut izdaje časopise:

• Srpski dijalektološki zbornik (1905), u kojem izlaze rezultati ispitivanja srpskih narodnih govora
• Južnoslovenski filolog (1913), u kojem se objavljuju naučni radovi iz filologije i lingvistike srpskog jezika i drugih slovenskih jezika
• Naš jezik (časopis) (1932), koji donosi radove iz oblasti savremenog srpskog jezika, njegove književne norme i jezičke kulture
• Lingvističke aktuelnosti (2000), časopis u elektronskoj formi donosi prikaze najnovijih knjiga iz oblasti lingvistike, osvrte, hronike sa naučnih skupova i simpozijuma, autoreferate o magistarskim i doktorskim tezama.
• Posebne edicije su Biblioteka Južnoslovenskog filologa i novopokrenuta edicija Monografije.

Izdanja se mogu nabaviti neposredno od Instituta, pretplatom, ili u knjižarama: Inicijal, Beograd, Knez Mihailova 35 i Knjižari Aleksandar Belić, Beograd, Studentski trg 5.

Vidi još

• SANU
• Srpski jezik

Spoljašnje veze

• Prezentacija na sajtu SANU
• Zvanična prezentacija instituta
• Identitet i istorija naroda čuva se u jeziku („Politika”, 13. novembar 2017)