Katski stub
| Katski stub | |
|---|---|
-1.jpg) Katski stub | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | stub, crkva, isposnica |
| Eparhija | Gruzijska pravoslavna crkva |
| Osnivanje | 5. - 10. vek |
| Arhitektura | |
| Nivo značaja | Kulturni spomenik od nacionalnog značaja Gruzije |
| Lokacija | |
| Mesto | Imeretija Gruzija |
| Država |  Gruzija |
Katski stub (gruz. კაცხის სვეტი, kac'xis svet'i) je prirodni monolit krečnjaka koji se nalazi u selu Katski u zapadnoj gruzijskoj oblasti Imeretija, u blizini grada Čijatura. Stub je otprilike 40 m visok, i gleda na dolinu male reke Katskura, desne pritoke reke K'virila.[1]
Stena, sa vidljivim ruševinama crkve na gornjoj površini dimenzija oko 150 m², od meštana je poštovana kao Stub života i simbol Istinitog krsta, a okružena je legendama. Istraživači se nisu popeli na njega i nije ispitan sve do 1944. godine, a sistematičnije je proučavan od 1999. do 2009. Ove studije su utvrdile da se tu nalaze ruševine ranosrednjovekovne isposnice iz 9. ili 10. veka. Gruzijski natpis paleografski datiran u 13. vek sugeriše da je isposnica još uvek postojala u to vreme.[1] Verska delatnost povezana sa stubom oživljena je 1990-ih [2], a manastirska zgrada je obnovljena u okviru programa koji finansira država od 2009.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Kompleks Katskog stuba se sastoji od crkve posvećene Maksimu Ispovedniku, kripte (grobni svod), tri pustinjačke ćelije, vinskog podruma i zida - zavese na neravnoj gornjoj površini stuba. U podnožju stuba su novosagrađena crkva Simeona Stolpnika i ruševine starog zida i zvonika.[1][3]
Crkva Svetog Maksima Ispovednika nalazi se na krajnjem jugoistočnom uglu gornje površine Katski stuba. Jednostavna mala dvoranska crkva dimenzija 4,5 × 3,5 m, predstavlja savremenu restauraciju porušene srednjovekovne crkve zidane od kamena. Ispod i južno od crkve nalazi se izdužena pravougaona kripta dimenzija 2,0 × 1,0 m, koja je služila kao svod. Iskopavanja u uništenom vinskom podrumu otkrila su osam velikih posuda poznatih u Gruziji kao k'vevri. Takođe treba pomenuti i pravougaonu pećinu podruma sa ulazom i dva svetlarnika — na okomitoj površini stene, nekih 10 m ispod vrha. U samoj osnovi stuba nalazi se krst u reljefu, koji pokazuje paralele sa sličnim ranosrednjovekovnim prikazima pronađenim drugde u Gruziji, posebno u Bolnisiju.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
U istorijskim zapisima, Katski stub prvi put pominje [4] gruzijski naučnik iz 18. veka princ Vahušti, koji u svom Geografskom opisu Kraljevine Gruzije izveštava: „U uvali je jedna stena koja stoji kao stub, prilično visoka. Na vrhu stene je mala crkva, ali niko ne može da se popne na nju; niti zna kako to da uradi.“ [5] Nikakvi drugi pisani izveštaji o monaškom životu ili penjanjima nisu sačuvani. Brojne lokalne legende okružuju stub. Jedna od njih kaže da je vrh stene dugim gvozdenim lancem bio povezan sa kupolom crkve Katski, koja se nalazi na udaljenosti od oko 1,5 km od stuba.
U julu 1944. grupa koju su predvodili planinar Aleksandar Japaridze i pisac Levan Gotua izvršila je prvi dokumentovani uspon na Katski stub. Vakhtang Tsintsadze, specijalista za arhitekturu iz grupe, izvestio je u svom radu iz 1946. da su ruševine pronađene na vrhu stene ostaci dve crkve, koje datiraju iz 5. i 6. veka koje su povezane sa stilitskom praksom, oblikom hrišćanskog asketizma. Od 1999. godine, Katski stub je postao predmet sistematičnijih istraživanja. Na osnovu daljih studija i arheoloških istraživanja sprovedenih 2006. godine, Giorgi Gagošidze, istoričar umetnosti iz Gruzijskog nacionalnog muzeja, ponovo je datirao strukture u 9.–10. vek. On je zaključio da je ovaj kompleks sastavljen od manastirske crkve i kelija za pustinjake. Otkriće ostataka vinskog podruma takođe je potkopalo ideju o ekstremnom asketizmu koji se razvio na stubu. Godine 2007. pronađena je mala krečnjačka ploča sa gruzijskim natpisima asomtavruli, paleografski datirana u 13. vek i koja otkriva ime izvesnog „Giorgija“, odgovornog za izgradnju tri pustinjačke ćelije. Natpis takođe pominje Stub života, što odražava popularnu tradiciju poštovanja stene kao simbola Istinskog krsta.[1]
Verska delatnost je počela da oživljava 1995. godine, dolaskom monaha Maksima Kavtaradzea, rodom iz Čiature.[2][6] Između 2005. i 2009. godine, manastirska zgrada na vrhu stuba je obnovljena uz podršku Nacionalne agencije za očuvanje kulturnog nasleđa Gruzije. Stena je nekada bila dostupna muškim posetiocima preko gvozdenih merdevina koje su vodile od njenog podnožja do vrha,[2] ali se u novije vreme smatra nedostupnom javnosti.
Maksim Kavtaradze, monah pravoslavne crkve, živi na vrhu Katski stuba 20 godina, spuštajući se samo dva puta nedeljno. Na vrhu stene pronađeni su dokazi o upotrebi od strane stilita još u 13. veku. Uz pomoć lokalnih seljana i Nacionalne agencije za očuvanje kulturnog nasleđa Gruzije, Kavtaradze je obnovio 1200 godina staru manastirsku kapelu na vrhu stene. Filmski dokumentarni film o projektu završen je 2013.[7]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Gagoshidze, Giorgi. , კაცხის სვეტი ("Katskhi Pillar") Arhivirano 2015-06-10 na sajtu Wayback Machine. Academia. Academia. 1: 55—68. 2010. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć). ISSN 1512-0899. - ^ a b v Bardzimashvili, Temo (August 27, 2010), Georgian Monk Builds Stairway to Heaven. Eurasianet.org. Accessed May 12, 2012.
- ^ კაცხის სვეტი ("Katskhi Pillar"). Dzeglebi.ge. Accessed May 12, 2012.
- ^ Gagoshidze, Giorgi (2010), კაცხის სვეტი ("Katskhi Pillar") Arhivirano 2015-06-10 na sajtu Wayback Machine. Academia. Academia. 1: 55—68. 1950. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć). ISSN 1512-0899. - ^ Allen, W.E.D. . "Two Georgian Maps of the First Half of the Eighteenth Century". Imago Mundi, Vol. 10: 109-110.
- ^ Day, Matthew (6. 9. 2013). „The monk who lives up a rock to get closer to God”. The Daily Telegraph. London. Pristupljeno 7. 9. 2013.
- ^ „Upon this Rock (2013) – IMDb”. IMDb. Pristupljeno 7. 11. 2016.