Kolon (debelo crevo)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Debelo crevo
Prednji deo stomaka, prikazuje debelo crevo, sa želucem i tankim crevom u sivoj boji.
Prednji deo stomaka, pokazuje površinske oznake za jetru (crveno), i želudac i debelo crevo (plavo). Debelo crevo je kao naopako U.
Detalji
DeoGastrointestinalni trakt
SistemSistem organa za varenje
ArterijaGornja mezenterična, donja mezenterična i ilijačna arterija
VenaGornja i donja mezenterična vena
LimfaInferiorni mezenterični limfni čvorovi
Identifikatori
LatinskiColon or intestinum crassum
MeSHD003106
TAA05.7.03.001
FMA14543
Anatomska terminologija

Kolon (lat. intestinum colon) je deo debelog creva (lat. intestinum crassum) koji se nastavlja na slepo crevo (lat. intestinum cecum), a prelazi u zadnje crevo (lat. intestinum rectum).[1][2] Voda se ovde apsorbuje, a preostali otpadni materijal se skladišti u rektumu kao izmet pre nego što se ukloni defekacijom.[3] Debelo crevo je najduži deo debelog creva, i termini se često koriste naizmenično, ali većina izvora definiše debelo crevo kao kombinaciju cekuma, kolona, rektuma i analnog kanala.[3][4][5] Neki drugi izvori isključuju analni kanal.[6][7][8]

1. uzlazni deo
2. poprečni deo
3. silazni deo
4. sigmoidni deo
5. čmarno/zadnje crevo

Kolon se može podeliti na[9][10]:

  • uzlazno debelo crevo, uzlazni kolon ili uzlazno obodno crevo – lat. colon ascendens
  • poprečno debelo crevo, poprečni kolon ili poprečno obodno crevo – lat. colon transversum
  • silazno debelo crevo, silazni kolon ili silazno obodno crevo – lat. colon descendens
  • zavijeno (sigmoidno) debelo crevo, sigmoidni kolon ili zavijeno crevo – colon sigmoideum

Uzlazni deo polazi od desne bedrene jame, u kojoj je smešteno slepo crevo, i pruža se naviše kroz desni bočni deo stomaka do donje strane jetre.[11] Ovde crevo skreće naglo ulevo i gradi tzv. desnu krivinu kolona. Od ove krivine, preko pupčanog predela, do levog hipohondrijačnog predela se pruža poprečni deo creva i na tom mestu ono skreće naglo nadole i gradi levu krivinu kolona. Od nje se spušta nishodni deo debelog creva niz levi bočni deo trbušne duplje sve do leve bedrene jame. Od ove jame polazi sigmoidni deo koji se u predelu 3. sakralnog kičmenog pršljena nastavlja u čmarno crevo. Sigmoidni deo ima oblik latiničnog slova S.[12][13]

Struktura[uredi | uredi izvor]

Ilustracija debelog creva.

Kolon debelog creva je poslednji deo digestivnog sistema. Ima segmentiran izgled zbog niza vrećica zvanih haustra.[14] Izvlači vodu i so iz čvrstog otpada pre nego što se eliminiše iz tela i mesto je na kome dolazi do fermentacije neapsorbovanog materijala od strane crevne mikrobiote. Za razliku od tankog creva, debelo crevo ne igra glavnu ulogu u apsorpciji hrane i hranljivih materija. Oko 1,5 litara ili 45 unci vode stiže u debelo crevo svakog dana.[15]

Kolon je najduži deo debelog creva i njegova prosečna dužina kod odraslog čoveka je 65 inča ili 166 cm (opseg od 80 do 313 cm) za muškarce, i 61 inča ili 155 cm (opseg od 80 do 214 cm) za žene.[16]

Sekcije[uredi | uredi izvor]

Unutrašnji prečnici preseka debelog creva

Kod sisara, debelo crevo se sastoji od cekuma (uključujući crvuljak), debelog creva (najduži deo), rektuma i analnog kanala.[3]

Četiri dela debelog creva su: uzlazno debelo crevo, poprečno debelo crevo, silazno debelo crevo i sigmoidno debelo crevo. Ovi delovi se okreću na fleksuri kolike.

Delovi debelog creva su bilo intraperitonealni ili iza njega u retroperitoneumu. Retroperitonealni organi, generalno, nemaju potpunu pokrivenost peritoneuma, pa su fiksirani na mestu. Intraperitonealni organi su potpuno okruženi peritoneumom i stoga su pokretni.[17] Od debelog creva, uzlazni kolon, silazni kolon i rektum su retroperitonealni, dok su cekum, slepo crevo, poprečni kolon i sigmoidni kolon intraperitonealni.[18] Ovo je važno, jer utiče na to kojim organima se može lako pristupiti tokom operacije, kao što je laparotomija.

Što se tiče prečnika, cekum je najširi, u proseku je nešto manje od 9 cm kod zdravih osoba, a poprečno debelo crevo je u proseku manje od 6 cm u prečniku.[19] Silazno i sigmoidno debelo crevo su nešto manja, sa prosečnim prečnikom sigmoidnog kolona 4–5 cm.[19][20] Prečnici veći od određenih pragova za svaki deo debelog creva mogu biti dijagnostički za megakolon.

3D fajl generisan kompjuterskom tomografijom debelog creva

Uzlazno debelo crevo[uredi | uredi izvor]

Uzlazno debelo crevo je prvi od četiri glavna dela debelog creva. Povezan je sa tankim crevom delom creva koji se zove cekum. Uzlazno debelo crevo ide nagore kroz trbušnu duplju prema poprečnom debelom crevu za otprilike 20 cm.

Jedna od glavnih funkcija debelog creva je da ukloni vodu i druge ključne hranljive materije iz otpadnog materijala i da ih reciklira. Kako otpadni materijal izlazi iz tankog creva kroz ileocekalni zalistak, on će se kretati u cekum, a zatim u uzlazno debelo crevo gde počinje ovaj proces ekstrakcije. Otpadni materijal se peristaltikom pumpa prema gore ka poprečnom kolonu. Uzlazno debelo crevo je ponekad pričvršćeno za slepo crevo preko Gerlahovog zaliska. Kod preživara, uzlazno debelo crevo je poznato kao spiralno debelo crevo.[21][22][23] Uzimajući u obzir sve uzraste i pol, rak debelog creva se najčešće javlja ovde (41%).[24]

Silazno debelo crevo[uredi | uredi izvor]

Silazno debelo crevo je deo debelog creva od fleksure slezine do početka sigmoidnog kolona. Jedna funkcija silaznog debelog creva u digestivnom sistemu je skladištenje izmeta koji će se isprazniti u rektum. Retroperitonealno je kod dve trećine ljudi. U drugoj trećini ima (obično kratak) mezenterijum.[25] Arterijsko snabdevanje dolazi preko leve količne arterije. Silazno debelo crevo se naziva i distalno crevo, jer je dalje duž gastrointestinalnog trakta od proksimalnog creva. U ovom regionu je crevna flora veoma gusta.

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Jovanović, Slavoljub V.; Jeličić, Nadežda A. (2000). Anatomija čoveka – glava i vrat. Beograd: Savremena administracija. ISBN 978-86-387-0604-4. 
  2. ^ Jovanović, Slavoljub V.; Lotrić, Neva L. (1987). Deskriptivna i topografska anatomija čoveka. Beograd, Zagreb: Naučna knjiga. 
  3. ^ a b v „large intestine”. NCI Dictionary of Cancer Terms. National Cancer Institute, National Institutes of Health. 2011-02-02. Pristupljeno 2014-03-04. 
  4. ^ Kapoor, Vinay Kumar (13. 7. 2011). Gest, Thomas R., ur. „Large Intestine Anatomy”. Medscape. WebMD LLC. Pristupljeno 2013-08-20. 
  5. ^ Gray, Henry (1918). Gray's Anatomy. Philadelphia: Lea & Febiger. 
  6. ^ „large intestine”. Mosby's Medical Dictionary (8th izd.). Elsevier. 2009. ISBN 9780323052900. 
  7. ^ „intestine”. Concise Medical Dictionary. Oxford University Press. 2010. ISBN 9780199557141. 
  8. ^ „large intestine”. A Dictionary of Biology. Oxford University Press. 2013. ISBN 9780199204625. 
  9. ^ Jelena Krmpotić-Nemanić (1993). Anatomija čovjeka. Zagreb: Medicinska naklada. 
  10. ^ Keros, Predrag; Pećina, Marko; Mirjana Ivančić-Košuta (1999). Osnovi anatomije čovjeka. Zagreb. 
  11. ^ Susan Standring, ur. (2009) [1858]. Gray's anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice, Expert Consult. illustrated by Richard E. M. Moore (40 izd.). Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-06684-9. 
  12. ^ „Large intestine”. Arhivirano iz originala 2015-08-28. g. Pristupljeno 2016-07-24. 
  13. ^ Drake, R.L.; Vogl, W.; Mitchell, A.W.M. (2010). Gray's Anatomy for Students. Philadelphia: Churchill Livingstone. 
  14. ^ Azzouz, Laura; Sharma, Sandeep (2020). „Physiology, Large Intestine”. NCBI Bookshelf. PMID 29939634. 
  15. ^ David Krogh (2010), Biology: A Guide to the Natural World, Benjamin-Cummings Publishing Company, str. 597, ISBN 978-0-321-61655-5 
  16. ^ Hounnou G, Destrieux C, Desmé J, Bertrand P, Velut S (2002). „Anatomical study of the length of the human intestine”. Surg Radiol Anat. 24 (5): 290—4. PMID 12497219. S2CID 33366428. doi:10.1007/s00276-002-0057-y. 
  17. ^ „Peritoneum”. Mananatomy.com. 2013-01-18. Arhivirano iz originala 2018-10-08. g. Pristupljeno 2013-02-07. 
  18. ^ „Untitled”. 
  19. ^ a b Horton, K. M.; Corl, F. M.; Fishman, E. K. (mart 2000). „CT evaluation of the colon: inflammatory disease”. Radiographics. 20 (2): 399—418. ISSN 0271-5333. PMID 10715339. doi:10.1148/radiographics.20.2.g00mc15399 Slobodan pristup. 
  20. ^ Rossini, Francesco Paolo (1975), „The normal colon”, Ur.: Rossini, Francesco Paolo, Atlas of coloscopy, Springer New York, str. 46—55, ISBN 9781461596509, doi:10.1007/978-1-4615-9650-9_12 
  21. ^ Medical dictionary 
  22. ^ Spiral colon and caecum, Arhivirano iz originala 2016-03-04. g., Pristupljeno 2014-04-02 
  23. ^ „Answers – The Most Trusted Place for Answering Life's Questions”. Answers.com. 
  24. ^ Siegel RL, Miller KD, Fedewa SA, Ahnen DJ, Meester RG, Barzi A, Jemal A (1. 3. 2017). „Colorectal cancer statistics, 2017”. CA Cancer J. Clin. 67 (3): 177—193. PMID 28248415. doi:10.3322/caac.21395 Slobodan pristup. 
  25. ^ Smithivas, T.; Hyams, P. J.; Rahal, J. J. (1971-12-01). „Gentamicin and ampicillin in human bile”. The Journal of Infectious Diseases. 124 Suppl: S106—108. ISSN 0022-1899. PMID 5126238. doi:10.1093/infdis/124.supplement_1.s106. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Kolon na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Колон_(дебело_црево)&oldid=27556126”