Konstantinov slavoluk

Konstantinov slavoluk građen između 312—315.
mramor, Rim.

Konstantinov slavoluk je slavoluk sa troje vrata izgrađen za imperatora Konstantina I (312-315) nedaleko od Koloseuma u Rimu. Najveći je i skulpturama najukrašeniji slavoluk antike.

Slavoluk je podugnut nakon bitke na Milvijskom mostu i opisuje tu odlučnu pobedu na jednom malenom frizu svoga reljefnog ukrasa. Ostali ukras je uzet gotovo u potpunosti sa drugih, starijih spomenika, i to delimično zato da se spomenik brzo dovrši, ali i da nagovesti povratak dobre vladavine. Svi reljefi potiču od dobrih „imperatora“: Trajana, Hadrijana i Marka Aurelija.

Reljefi

Trajan u borbi sa Dačanima, reljef iz oko 113. godine

Reljefi koji prikazuju borbe sa Dačanima prvobitno su bili ukras Trajanovog foruma dovršenog 113. godine gde su činili znatno duži niz od onog koji bi se mogao sastaviti iz delova na Konstantinovom slavoluku i iz drugih sačuvanih fragmenata. Ratni prizori smenjuju se sa scenama alegorijskog karaktera. Stil ovih reljefa na kojima su likovi tesno zbijeni jedan uz drugog i na kojima ima više diferencijalnih slojeva nadovezuje se na flavijsku umetnost.

Hadrijanovi medaljoni sa prinošenjem žrtve i lovom (iznad) i Konstantinov friz (ispod).

Osam okruglih reljefa sa Konstantinovog slavoluka prvobitno je bilo smešteno u parovima na tetrapilonu, četvorovratnom spomeniku kojim je Hadrijan ovekovečio svoje lovačke uspehe. Svakom lovačkom prizoru odgovara i žrtva, dva reljefa opisuju polazak u lov i žrtvovanje pri povratku.

Reljef koji je nekad ukrašavao slavoluk Marka Aurelija predstavlja „congiarium“, deljenje novca rimskom narodu u povodu pobede nad Markomanima. U dvema zonama što su jedna nad drugom prikazan je imperator sa svojim pratiocima. Stupovi iza njih verovatno predstavljaju Faustin hram.

Iz doba samog Konstantina potiču impresivni „tondi“ na užim stranama koji su prikazivali Selenu, boginju meseca kako zalazi, i Sola, boga sunca koje se rađa.

Horizontalni reljefni friz koji se nalazi ispod Hadrijanovih medaljona prikazuje Konstantinov govor na Forumu. Konstantin, danas bez glave, stoji na „rostri“, javnoj platformi, i drži govor. Na oba kraja platforme nalaze se skulpture Hadrijana i Marka Aurelija, imperatora koji su oživeli grčki stil u rimskoj umetnosti. Poređane u nizu sa obe strane platforme su figure iza kojih su nizovi arkada i stupova. U poređenju sa starijim reljefima, odmah se uočava manjak realizma na Konstantinovim: proporcije individualnih figura su zdepaste, njihove glave su uvećane, njihove poze se ponavljaju i klesane su mnogo pliće, tj. ravnije.

Konstantinov govor, reljef iz oko 315. godine

Mnogi smatraju da je Konstantinov slavoluk delo dekadencije, zbog oskudne izvornosti i samovoljnog udruživanja vajarskih reljefa iz prethodnih razdobalja sa izbušenim i nerazrađenima iz IV veka. No, reljefi iz dva različita razdobalja javljaju se na istom luku kako bi podsetili gledaoce na imperatorski autoritet koji se temelji na „dobroj“ tradiciji.

Vidi još

• Rimska umetnost
• Slavoluk