Konstantin Peičić
| Konstantin Peičić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 29. septembar 1802. |
| Mesto rođenja | Borovo, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 6. jun 1882. (79 god.) |
| Mesto smrti | Budimpešta, Austrougarska |
| Nacionalnost | Srbin |
Konstantin Peičić, Kosta (Borovo, 29. septembar 1802 — Budimpešta, 6. jun 1882) bio je srpski lekar i književnik. Peičić je bio načelnik budimpeštanskog Tekelijanuma i lični lekar mitropolita Stratimirovića.[1] Korespondentni član Društva srpske slovesnosti bio je od 1844. godine a za dopisnog člana Srpskog učenog društva imenovan je 1864. godine.[2]
Život i karijera[uredi | uredi izvor]
Rođen je 29. septembra 1802. godine u Borovu, na dobru srpske pravoslavne crkve.[2] u porodici seoskog beležnika Jakova Peičića. U Borovu je do 1814. godine bio đak srpske osnovne škole u kojoj je radio njegov otac, a potom godinu dana i đak nemačke škole u Vinkovcima. Od 1815. godine bio je đak gimnazije u Sremskim Karlovcima, u kojoj je maturirao 1821. godine. Direktor karlovačke gimnazije Jakov Gerčić[3] mu je bio zaštitnik i staratelj. Kako u Sremskim Karlovcima nije imao dovoljno sredstava, da bi se izdržavao podučavao je decu.[2]
U Požunu (Bratislavi) tri godine bio je đak evangelističkog liceja, a nakon toga student medicine u Pešti. Tokom 1824. i 1825. godine u velikoj je nemaštini a novac su mu slali Gerčić i drugi požrtvovani Karlovčani. Disertaciju iz medicine odbranio je 1830. godine, pod naslovom „O lečenju bolesne sirotinje” (De pauperum aegrorum cura). Peičićeva disertacija, publikovana je iste godine, i bila je prva srpska originalna medicinska knjiga i prva srpska socijalno-medicinska studija.[4]
Kada je 1830. postao lekar Vuka Karadžića, on ga je pozvao da dođe u Srbiju i bude lični lekar kneza Miloša. Međutim od tog predloga je odustao pošto nisu prihvaćeni svi njegovi zahtevi.
Godinu i po dana bio je lekar u Sremskoj Mitrovici, potom preko tri godine u Somboru, da bi se 1835. godine ponovo vratio u Sremske Karlovce[5], gde je postao lični lekar srpskih mitropolita Stefana Stratimirovića i Stefana Stankovića.[2] U Karlovcima je kao gradski fizik imao priliku da se oduži svom dobrotvoru Gerčiću, tako što ga je lečio besplatno.
U jednom periodu bio je direktor srpskih osnovnih škola i član patronata gimnazije u Sremskim Karlovcima.
Kako se na izborima za mitropolita 1842. zalagao za Pantelejmona Živkovića a ne Josifa Rajačića, nakon izbora postao je Rajačićev „neprijatelj”. Posle jedne svađe sa mitropolitom Rajačićem napustio je Sremske Karlovce 1844. i otišao u Pančevo.[6]
Revolucionarnih godina 1848. i 1849. godine, kao član, a potom i čelnik, Glavnoga narodnog odbora,[7] često se sukobljavao sa patrijarhom Josifom Rajačićem. jer je ovaj okružni odbora bio najaktivniji i najznačajniji okružni odbor za formiranje Vojvodstva Srbije. Kako mu je zbog svađe sa Rajačićem pretio zatvor, bio je prinuđen da prebegne u Srbiju. Nakon okončanja revolucije vratio se u Pančevo oktobra 1849. godine. U Pančevo je bio dugogodišnji predsednik najstarijeg pevačkog društva pod nazivom Srpsko crkveno pevačko društvo u Pančevu.[8]
Nakon penzionisanja, do kraja života je obavljao dužnost nadzornika Tekelijanuma u Pešti.[2]
Preminuo je u 6. jun 1882. godine u Budimpešti, u 80-toj godini života.
Delo[uredi | uredi izvor]
Kao racionalist i jedan od poslednjih naslednika dela Dositeja Obradovića, neprekidno je radio na narodnom prosvećivanju, pa je bio zaslužan za širenje zdravstvene kulture među Srbima u Ugarskoj.[2]
- Napisao je
- „Rukovoditelj k povraćanju izgubljenog zdravlja”, koji je izdavan tri puta.
- „Žitije Teodora Pavlovića” (1857) o životu Teodora Pavlovića
- „Građa za istoriju srpskog pokreta u Ugarskoj 1848-1849”. u rukopisu, neizdato
- „Autobiografiju” koja je izdata 1872. godine.[2]
- Uređivao je
- List „Domaći lekar” zajedno sa dr Ljubom Nenadovićem u Pančevu.
.png)
Drugi o Konstantinu Peičiću[uredi | uredi izvor]
O delu Konstantina Peičića najbolje govori ovaj citat, dr Konstantin Špis, kontumackoga lekara u Pančevu, iz 1847. godine:
Visoka učenost, velika načitanost i neobično znanje spojeno s retkom skromnošću... U svojoj struci i neumornim studijem ide u korak s vremenom, kao praktičan lekar u lečenju bolesnika svoje veliko iskustvo sjedinjuje s pravim taktom i velikom oštroumnošću... U pogledu ophođenja s bolesnicima zaslužuje da svakom lekaru bude stavljen za uzor.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Enciklopedija Novog Sada 19 (2002) 227–231.
- ^ a b v g d đ e Petar V. Krestić, Autobiografija Konstantina Pejčića, Mešovita građa Miscellanea, knjiga 28, Istorijski institut, Beograd, (2007). str. 125-156
- ^ Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu, Novi Sad 1938.
- ^ Jelena Jovanović Simić Velikani srpske medicine - 19. vek i prva polovina 20. veka, Srpska akademija nauka i umetnosti, Muzej nauke i tehnike, Srpsko lekarsko društvo, Beograd 2016
- ^ Srbska novina ili Magazin za hudožestvo, knižestvo i modu, Budim 1835. godine
- ^ V. Stajić: Dr Konstantin Pejičić. Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu 12 (1939) 167–173.
- ^ M. Tomandl: Uloga dra K. Peičića u Srpskom pokretu 1848/9. ZMS/DN 18 (1957) 57–77
- ^ Slavko Gavrilović, Srbi u Habzburškoj monarhiji od kraja XVIII do sredine XIX veka, Istorija srpskog naroda knjiga 5 tom 2, Srpska književna zadruga, Beograd, (1986). str. 7-107
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Narodna enciklopedija srpsko–hrvatsko–slovenačka, Beograd, 1929. knjiga 3. str. 401
- Enciklopedija Novog Sada 19 (2002) 227–231.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
