Korisnik:TamaraAVT2920/pesak
Motilitet (motorni sistem) omogućava kretanje u prostoru, pokretanje pojedinih delova tela, održavanje položaja tela i pojedinih delova tela na koje deluju spoljne i gravitacione sila.[1]
Podela motiliteta[uredi | uredi izvor]
Centralni/gornji motorni neuron (piramidni sistem)[uredi | uredi izvor]
Piramidni sistem počinje u kori velikog mozga u čeonom režnju, pruža se preko moždanog stabla, ukršta se u produženoj moždini i završava na prednjim rogovima kičmene moždine. Odgovoran je za voljne motorne impulse koji se preosi na periferni motorni neuron, a odatle se šire ka raznim mišićima. Centri ovog sistema ne regulišu pokretanje pojedinih mišića, već kompleksne pokrete čitavih grupa mišića, uz učešće ekstrapiramidnog i cerebralnog sistema.[1]
Periferni/donji motorni neuron[uredi | uredi izvor]
Počinje u prednjim rogovima kičmene moždine, odnosno u motornim jedrima moždanih nerava u moždanom stablu, a završava se dugim aksonima do odgovarajućih mišića. Ovaj sistem prima impulse, direktno ili indirektno, od tri sistema i prenosi ih do pojedinih mišića. Dakle, on pokreće pojedine mišiće, ali nije u stanju da koordinira pokrete, već samo prenosi impulse od ostalih motornih sistema.[1]
Ekstrapiramidni sistem[uredi | uredi izvor]
Ovo je složeni mehanizam motornih puteva koji se naziva ekstrapiramidni zato što mimoilazi piramide produžene moždine i imaju ga mnoge životinjske vrste, ali je najsavršeniji kod čoveka. Ekstrapiramidni sistem povezuje subkortikalna jedra u beloj masi mozga i mnoga jedra moždanog stabla sa ostalim delovima motornog sistema, kao i sa perifernim motornim neuronom. Posreduje pri izvođenju grubih pokreta, a učestvuje i u nevoljnim pokretima, kao i u regulisanju refleksa i mišićnog tonusa.[1]
Motorni sistem malog mozga/cerebelarni sistem[uredi | uredi izvor]
Ovaj sistem dovodnim i odvodnim putevima i vezama prima ili predaje impulse iz kore velikog mozga, subkortikalnih ganglija, jedara moždanog stabla i iz kičmene moždine. Funkcionisanje se odvija uglavnom po sistemu povratnog sprega i podleže kontroli određenih areala kore velikog mozga.[1]
Poremećaji motiliteta[uredi | uredi izvor]
Poremećaji motorike su vrlo brojni, ali ih je zbog raznih etioloških faktora i raznih manifestacija teško klasifikovati. Prema gruboj podeli, ti poremećaji mogu biti:
| Poremećaji motiliteta | |
|---|---|
 | |
| Kasna faza paralize sa atrofijom | |
| Specijalnosti | Neurologija |
| Simptomi | slabost i ukočenost mišića,nepokretnost,podrhtavanje delova tela,smanjena osetljivost |
| Vreme pojave | nema određenog životnog doba |
| Trajanje | neki od ovih poremećaja mogu trajati par nedelja do par meseci, a neki su doživotni |
| Tipovi | pareze,paralize,hipokinezije,hiperkinezije |
| Uzroci | povrede,upale,infekcije,neurološke i psihijatrijske bolesti |
| Dijagnostički metod | neurološki pregled,snimanje određenog dela tela/kičme... |
| Lečenje | fizikalna terapija,lekovi za lečenje uzroka |
| Lekovi | uzročna terapija |
- motorne paralize i pareze
- hipokinezije
- hiperkinezije
- smetnje koordinacije.
Motorne paralize i pareze[uredi | uredi izvor]
Predstavljaju gubitak ili slabljenje sposobnosti izvođenja aktivnih pokreta zbog motornog deficita različitog stepena.
Delimična slabost u izvođenju aktivnih pokreta je pareza, a potpuna nemogućnost je paraliza.[1]
Ovi poremećaji se mogu podeliti na još 4 podgrupe:
- Monopareza/monoplegija - predstavlja slabost ili oduzetost jednog ekstremiteta (ruka,noga..)
- Parapareza/paraplegija - slabost ili oduzetost dva ekstremiteta
- Hemipareza/hemiplegija - slabost ili oduzetost jedne polovine tela
- Kvadripareza/kvadriplegija - slabost ili oduzetost sva četiri ekstremiteta.
Dečija paraliza
.jpg)
Hipokinezije[uredi | uredi izvor]
Pod hipokinezijama se podrazumeva redukovanje broja i kvaliteta hotimičnih i izražajnih pokreta: oskudnna mimika, retko treptanje, proređeno mahanje ruku pri hodu, usporen hod i aktivni pokreti uopšte. Hipokinezije se nalaze kod neuroloških ili duševnih bolesnika zbog velikih doza neuroleptičkih lekova koji im se da ju da bi ublažili njihov psihomotorni nemir.[1]
Hiperkinezije[uredi | uredi izvor]
Hiperkinezije su nehotični trzaji ili pokreti.
Razlikuje se više tipova hiperkinezija:
- Tremor- ritmične, nehotične oscilacije oko jedne osovine koje nastaju zbog naizmenične kontrakcije jedne grupe mišića i njihovih antagonista. Postoje organski i psihogeni tremori. Organski su:
- Statični/položajni tremor: javlja se pri ispruženim rukama i najbolje se uočava kada se prsti rašire. Može biti fiziološki, pri održavanju istog položaja, ili patološki kod neuroza, alkoholizma ili tireotoksikoze.[2]
- Tremor u miru: javlja se kod Parkinsonove bolesti.
- Intencioni tremor (pred nekim ciljem): nastaje kod oštećenja malog mozga. Najčešće se javlja kod multiple skleroze ili hepato-cerebralne degeneracije (Vilsonova bolest).[2]
- Alternirajući/rubralni tremor: javlja se pri zauzimanju nekog položaja (npr. ruke kada se ispruže). Najčešće se sreće kod multiple skleroze.[2]
- Horeički pokreti- nehotični, nesvrsishodni, neritmički, brzi pokreti različitih amolituda. Nastaju kod oboljenja ekstrapiramidnog motornog sistema.
- Atetozni pokreti- crvoliki, usporeni pokreti donjih delova ekstremiteta. Najčešći su na prstima.
- Tikovi- jednostavni ili složeni neritmički pokreti. Najčešći su: tik treptanja, grimasiranja, klimanja glavom itd. Mogu biti organski ili psihogeno uslovljeni.
Smetnje koordinacije[uredi | uredi izvor]
Zbog poremećaja saradnje mišićnih grupa javljaju se nesigurni, nepravilni, suvišni pokreti ili položaji. To otežava stajanje, hod i uopšte obavljanje motornih aktivnosti. Nastaju zbog organskih oboljenja svih delova nervnog sistema ili su psihogene etiologije.[1]
Uzroci[uredi | uredi izvor]
Postoji mnogo različitih uzroka motornih bolesti, da nekad čak nije ni moguće odrediti tačan uzrok.
Neki od uzroka su: razne povrede (glave,kičme,kičmene moždine,nerava...), pritisak na kičmennu moždinu i nerve zbog stvari kao što su upale, tumori i slično, moždani udar, napadi, multipla skleroza, Parkinsonova bolest, alkoholizam, razne neuroze i psihoze, cerebralna paraliza, dijabetes, infekcije i mnoge druge neurološke ili psihijatrijske bolesti.[3]
Simptomi[uredi | uredi izvor]
Kao što se iz opisa svake bolesti može videti, neki od glavnih simptoma su: slabost i ukočenost mišića, smanjen osećaj u zahvaćenom području, usporenost, razni tikovi i podrhtavanja delova tela (najčešće ruku)...[3]
Lečenje[uredi | uredi izvor]
Nije moguće izlečiti sve ove bolesti, ali je moguće olakšati život ovim bolesnicima.
Neke od mera lečenja su:
- Fizikalna terapija: vežbe i masaže kako bi se poboljšala pokretljivost i simulirali nervi i mišići.[3]
- Radna terapija: strategije za lakše sprovođenje svakodnevnih aktivnosti tokom bolesti.[3]
- Pomoćni uređaji kao što su: šetači, štake, invalidska kolica, specijalizovane ručke i hvataljke i slično.[3]
- Medikamentozna terapija (lekovi): u slučajevima kada se zna tačan uzrok, na primer: antimikrobni lekovi kod infekcija, kortikosteroidi kod upala itd.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž Bukelić, Jovan (2010). Neuropsihijatrija. Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-16684-5.
- ^ a b v „Tremor (drhtanje), Neurologija, bolest”. Stetoskop.info (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-05-10.
- ^ a b v g d đ Noah (2020-06-19). „Pareza: vrste, uzroci, simptomi i liječenje”. Zdravlje vašeg tijela (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2022-05-10.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jovan Bukelić, Neuropsihijatrija
- Zvanični medicinski sajt-stetoskop
- Veb sajt- Sve o zdravom životu